Choroba Hashimoto – przyczyny, objawy, sposoby leczenia, dieta

Hashimoto to autoimmunologiczna choroba tarczycy. W krajach rozwiniętych schorzenie stanowi najpowszechniejszą przyczynę niedoczynności tego gruczołu. Choroba znacznie częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn (w stosunku co najmniej 10:1), jednak zachorowalność na Hashimoto wzrasta z wiekiem.

Schorzenie zawdzięcza swoją nazwę japońskiemu lekarzowi Hakaru Hashimoto, który w 1912 roku jako pierwszy opisał, co to za choroba. W literaturze przedmiotu schorzenie jest też określane jako zapalenie tarczycy Hashimoto, przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy i przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy.

Za wystąpienie choroby Hashimoto odpowiadają przede wszystkim czynniki genetyczne, a w drugiej kolejności są to uwarunkowania środowiskowe. Do tych ostatnich zalicza się m.in. nadmiar jodu i niedobór selenu w diecie, infekcje oraz niektóre leki i terapie.

Objawy Hashimoto są zróżnicowane i zmienne. Zależą od wieku chorego, czasu trwania schorzenia i stopnia niedoczynności tarczycy. Choroba może dawać symptomy miejscowe i związane z niedoborem hormonów produkowanych przez ten gruczoł. Do tych pierwszych należy powiększenie tarczycy (wole), które występuje na początkowym etapie schorzenia. W dalszym przebiegu choroby gruczoł staje się coraz mniejszy i mogą się pojawić guzki tarczycy. Ból szyi występuje rzadko.

Natomiast na niedoczynność tarczycy wskazują objawy, takie jak np.:

• zmęczenie, zwiększona wrażliwość na zimno;
• sucha skóra, kruche paznokcie, wypadanie włosów;
• zwiększenie masy ciała;
• zaparcia;
• zaburzenia miesiączkowania, niepłodność;
• bóle stawów i mięśni;
• zaburzenia depresyjne, zaburzenia pamięci;
• niedokrwistość;
• zwiększone stężenie cholesterolu;
• spowolnienie czynności serca, niskie ciśnienie tętnicze.

Rozpoznanie choroby Hashimoto może być trudne. Dlatego schorzenie bywa niezdiagnozowane aż do późnego etapu. Chorobę rozpoznaje się na podstawie wywiadu, badania fizykalnego i badań dodatkowych. Na niedoczynność tarczycy wskazuje podwyższone stężenie TSH przy prawidłowym lub zmniejszonym stężeniu wolnej tyroksyny (fT4).

Przy ustalaniu przyczyny niedoczynności gruczołu pomocne jest USG tarczycy (w przypadku Hashimoto stwierdza się zmniejszenie lub zwiększenie gruczołu i/lub jego zmniejszoną echogeniczność) oraz oznaczenie stężenia przeciwciał przeciwtarczycowych, przede wszystkim anty-TPO lub anty-TG. Zwiększone stężenie anty-TPO jest charakterystyczne dla choroby.

Niestety do tej pory nie powstał lek na Hashimoto działający przyczynowo. Leczenie służy łagodzeniu symptomów i skutków niedoborów hormonalnych. Terapia polega na przyjmowaniu hormonów tarczycy w indywidualnie dobranej dawce. W rzadkich przypadkach wykonywana jest tyreoidektomia (operacyjne usunięcie tarczycy). W celu zmniejszenia wielkości wola stosuje się leczenie jodem radioaktywnym. Ponadto w badaniach wykazano korzystny wpływ suplementacji selenu i witaminy D.

Istotnym elementem leczenia pacjentów z chorą tarczycą jest też odpowiednia dieta. Osoby z niedoczynnością gruczołu powinny stosować ogólne zasady racjonalnego żywienia. Należy zadbać o obecność w codziennym jadłospisie produktów zawierających pełnowartościowe białko, węglowodany złożone i nienasycone kwasy tłuszczowe. Ważne jest także jedzenie pokarmów zasobnych w jod, żelazo, selen i cynk oraz w witaminy: beta-karoten, C, E, D i B12. Pacjentom rekomendowane jest też unikanie żywności z substancjami wolotwórczymi (związkami, które mogą ograniczać przyswajanie jodu z pożywienia).

Warto dodać, że nie istnieją dowody naukowe potwierdzające zasadność rutynowego stosowania diet eliminacyjnych przez chorych z Hashimoto. Dietę bezglutenową zaleca się im po zdiagnozowaniu celiakii, a dietę bezlaktozową – po potwierdzeniu występowania nietolerancji laktozy.

Bibliografia:

1. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459262/ (dostęp 28.04.2023)
2. https://journals.viamedica.pl/forum_zaburzen_metabolicznych/article/view/56317 (dostęp 28.04.2023)
3. https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/51240 (dostęp 28.04.2023)
4. https://www.mp.pl/pacjent/endokrynologia/choroby/77782,choroba-hashimoto (dostęp 28.04.2023)
5. https://podyplomie.pl/medycyna/36409,moze-to-hashimoto-diagnostyka-roznicowanie-i-leczenie (dostęp 28.04.2023)

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka