Migrena – przyczyny, fazy, rodzaje, diagnostyka, leczenie

Migrena jest uwarunkowanym genetycznie pierwotnym bólem głowy, który nie wynika ze schorzeń towarzyszących. Choroba cechuje się nawracającymi napadami. W ich trakcie silnemu bólowi głowy towarzyszą objawy autonomiczne (najczęściej nudności). Czasami napad bólu poprzedza tzw. aura. 

Migrena jest bardzo rozpowszechniona. Szacuje się, że dotyczy około 18% kobiet i 8% mężczyzn. Choroba najczęściej rozpoczyna się w dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym i u większości osób trwa całe życie. Migrena jest znacznym obciążeniem. Powtarzające się napady bólu powodują cierpienie osobiste i negatywnie wpływają na życie rodzinne, społeczne czy zawodowe. Choroba może też sprzyjać rozwojowi innych dolegliwości. 

Napad migreny przebiega w czterech fazach. Są to:

• faza prodromalna: występuje na kilkanaście godzin przed bólem i pojawia się u niemal dwóch trzecich chorych. Charakteryzują ją zaburzenia łaknienia, nastroju, koncentracji uwagi oraz nudności i senność. W tej fazie choroby pojawia się też nadwrażliwość na światło, zapachy czy dźwięki, która trwa do końca napadu;
• aura: występuje u niemal jednej trzeciej migrenowców. Cechują ją krótkotrwałe i odwracalne objawy, takie jak zaburzenia widzenia, czucia, mowy czy osłabienie siły mięśniowej. Aura ustępuje zwykle tuż przed pojawieniem się bólu głowy lub na jego początku; 
• napad bólu: w tym okresie pojawia się ból migrenowy. Ma on duże lub bardzo duże nasilenie. Jest pulsujący, tętniący i u części chorych – jednostronny. Ponadto wzmaga się w wyniku rutynowej aktywności fizycznej. Towarzyszą mu nudności, wymioty, światłowstręt oraz złe znoszenie hałasu i zapachów. Ta faza migreny trwa od kilku do kilkunastu godzin. W jej trakcie chory ma ograniczoną zdolność do samodzielnego funkcjonowania;
• faza postdromalna: charakteryzuje się zmęczeniem, osłabieniem funkcji poznawczych, zaburzeniami łaknienia i  żołądkowo-jelitowymi oraz nadwrażliwością na światło i hałas. 

Przyczyny choroby są słabo poznane. Teoria naczyniowa, którą sformułowano w ubiegłym wieku, nie znalazła potwierdzenia. Obecnie eksperci uważają, że migrena wywodzi się z ośrodkowego układu nerwowego. Według naukowców choroba jest spowodowana aktywacją mechanizmu mózgowego, który prowadzi do uwolnienia wywołujących ból substancji zapalnych wokół nerwów i naczyń krwionośnych głowy.

Migrena jest rozpoznawana po potwierdzeniu przez lekarza występowania opisanych wyżej napadów. Specjalista wyklucza też (przy pomocy badania podmiotowego i testów laboratoryjnych) inne przyczyny bólu głowy. W typowych przypadkach nie jest konieczne wykonanie badań obrazowych. 

Wyróżnia się różne postaci migreny. Najczęściej diagnozowane są migrena bez aury i migrena z aurą. W każdym momencie postać epizodyczna migreny może przejść w przewlekłą. Inne rodzaje choroby rozpoznaje się rzadziej. 

Postępowanie w migrenie polega na doraźnym zwalczaniu napadów i – w cięższych przypadkach – na leczeniu zapobiegawczym. W doraźnej terapii zalecane są leki przeciwbólowe (zawierające paracetamol, kwas acetylosalicylowy czy inne niesteroidowe leki przeciwzapalne), pochodne ergotaminy lub tryptany. 

W leczeniu profilaktycznym, mającym na celu ograniczenie liczby napadów, wykorzystuje się leki z różnych grup, np. obniżające ciśnienie krwi, przeciwdepresyjne czy przeciwpadaczkowe. 

Coraz częściej w migrenie zalecane są także zioła oraz suplementacja elektrolitów (zwłaszcza magnezu) i witamin (przede wszystkim B2 i B6). Chorym rekomenduje się również uregulowanie stylu życia (głównie snu i posiłków) oraz aktywność fizyczną. Migrenowcy powinni też unikać czynników prowokujących u nich napady choroby. Do takich czynników zalicza się m.in. alkohol, zbyt krótki lub zbyt długi sen, zmęczenie, stres i zaburzenia nerwicowe.   

Bibliografia:
   1. W. Kozubski (red.), Neurologia. Kompendium, Warszawa 2014, s. 454-460
   2. A. Prusiński, Neurologia praktyczna, Warszawa 2014, s. 347-350
   3. https://podyplomie.pl/neurologia/34104,migrena-od-patofizjologii-do-terapii (dostęp 26.04.2023)
   4. https://journals.viamedica.pl/polski_przeglad_neurologiczny/article/view/59286?locale=pl_PL (dostęp 26.04.2023)
   5. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/headache-disorders (dostęp 26.04.2023)
   6. https://icd.who.int/browse11/l-m/en#/http://id.who.int/icd/entity/669367341 (dostęp 26.04.2023)

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka