POChP – co to za choroba?

Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc to powszechne schorzenie dolnych dróg oddechowych. Choroba polega na nadmiernej reakcji zapalnej w obrębie oskrzeli i płuc, która prowadzi do ograniczenia przepływu przez nie powietrza.

Szacuje się, że na POChP w Polsce choruje około 2 mln osób. Choroba pojawia się zazwyczaj u palaczy około 25. roku życia i przez kolejne 20-30 lat jest ignorowana ze względu na łagodne objawy. Diagnoza pada najczęściej w wieku 50-60 lat, gdy symptomy znacznie utrudniają życie i wymagają intensywnego leczenia.

Zachorowanie na POChP jest ściśle związane z otaczającym środowiskiem i prowadzonym stylem życia.

Najczęstszą przyczyną wystąpienia POChP jest palenie tytoniu. Około 80% zachorowań jest spowodowanych tym nałogiem. Na chorobę narażeni są także tzw. bierni palacze, czyli osoby niepalące wystawione na kontakt z dymem tytoniowym.

Zanieczyszczenie środowiska oraz narażenie zawodowe na kontakt z pyłami organicznymi i nieorganicznym także zwiększają ryzyko wystąpienia POChP. Pozostałe przyczyny to uwarunkowania genetyczne, infekcje układu oddechowego w dzieciństwie, nadreaktywność oskrzeli i astma.

Podstawowymi objawami towarzyszącymi POChP są przewlekły, uciążliwy kaszel i duszności występujące podczas wysiłku. To stosunkowo mało charakterystyczne symptomy, które często są bagatelizowane i ignorowane przez pacjentów.

Choroba charakteryzuje się okresami zaostrzeń, zwłaszcza jesienią i zimą. Wynika to ze zwiększonej emisji dymu i zanieczyszczeń, związanej z ogrzewaniem oraz niskimi temperaturami, które mogą pogłębiać skurcz oskrzeli. Inną przyczyną zaostrzeń są infekcje bakteryjne i wirusowe. Podczas zaostrzenia chory odczuwa nasilenie duszności i zwiększenie częstości kaszlu z nadmiarem wydzielanej plwociny.

Wraz z upływem czasu i rozwinięciem się choroby, pacjent może zacząć odczuwać duszności nawet podczas spoczynku. Powikłania nieleczonego POChP to nadciśnienie płucne, utrata masy mięśniowej i miopatie.

Obecnie coraz większą wagę przykłada się do profilaktyki chorób przewlekłych, dotyczy to także POChP. Działania profilaktyczne mogą zapobiec powstaniu choroby lub zahamować jej rozwój.

Podstawowym elementem profilaktyki POChP jest zerwanie z nałogiem palenia. Zaprzestanie przed 30. rokiem życia może zapobiec wystąpieniu choroby. Warto także ograniczyć kontakt z zanieczyszczeniem środowiska (dymem, pyłami) poprzez korzystanie z oczyszczaczy powietrza i filtrów.

Częstą przyczyną zaostrzeń w POChP są infekcje wirusowe. Dlatego szczepienie na grypę, jedną z najczęstszych infekcji wirusowych dróg oddechowych, jest szczególnie zalecane u osób starszych z ciężką postacią choroby.

Kolejnym ważnym aspektem zapobiegania chorobie jest prowadzenie aktywnego trybu życia. Sport i aktywność fizyczna zwiększają wydolność płuc i całego organizmu.

W celu potwierdzenia diagnozy POChP lekarz może zlecić szereg badań. Podstawą jest badanie przedmiotowe i dokładny wywiad z pacjentem. Podczas nich specjalista poszukuje świstów i innych niepoprawnych dźwięków podczas osłuchiwania.

W dalszej diagnostyce zaleca się spirometrię, czyli badanie czynnościowe układu oddechowego. Podczas niego lekarz może określić objętość płuc, na podstawie której ocenia stopień postępu obturacji oskrzeli.

Rzadziej specjaliści zalecają bardziej specyficzne i inwazyjne badania, takie jak rentgen klatki piersiowej, gazometria krwi oraz EKG.

Astma i POChP charakteryzują się podobnymi objawami, takimi jak napady duszności i kaszel. Dlatego podczas diagnostyki chorób układu oddechowego często trzeba odróżnić te dwie choroby.

Czynniki, które odróżniają POChP od astmy to przede wszystkim:

• palenie papierosów w wywiadzie,
• diagnoza po 40. roku życia,
• codzienne występowanie objawów,
• brak powiązania nasilenia objawów z obecnością alergenów.

Leczenie tej jednostki chorobowej ma na celu złagodzenie objawów, poprawienie drożności oskrzeli i zmniejszenie częstości zaostrzeń. Podstawą leczenia POChP zawsze będzie porzucenie nałogu palenia tytoniu. Mogą w tym pomóc plastry i gumy nikotynowe, które stopniowo odstawiane ułatwiają rzucenie palenia papierosów. Dostępne są także leki  z cytyzyną, którymi także można prowadzić skuteczną terapię ograniczającą uzależnienie.

Obecnie w leczeniu POChP stosuje się następujące preparaty:

• wziewne leki rozszerzające oskrzela, m.in. salbutamol, fenoterol, formoterol, ipratropium, tiotropium, indakaterol,
• wziewne glikokortykosteroidy, np. budezonid, flutykazon,
• leki doustne, np. teofilina i roflumilast.

Dodatkowo ulgę w objawach POChP mogą dawać leki rozrzedzające wydzielinę oskrzeli, co ułatwia jej odkrztuszanie. Przykładowe mukolityki to acetylocysteina, erdosteina oraz ambroksol.

Bibliografia:
Górecka, D., Jassem, E., Pierzchała, W., & Śliwiński, P. (2012). Zalecenia Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc dotyczące rozpoznawania i leczenia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Advances in Respiratory Medicine, 80(3), 220-254.
Zieliński, J. Przewlekła obturacyjna choroba płuc-leczenie. Przewodnik Lekarza/Guide for GPs, 6(2), 62-73.
Górecka, D., & Puścińska, E. (2011). Profilaktyka przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Advances in Respiratory Medicine, 79(3), 239-245.

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka