Alergia skórna – objawy i leczenie

Objawy alergii skórnej są wywołane przez uwolnienie mediatora reakcji alergicznych – histaminy. Ta substancja jest wydzielana przez komórki układu immunologicznego pod wpływem bodźca, jakim jest kontakt z alergenem. Działanie histaminy polega na miejscowym rozszerzeniu naczyń krwionośnych i zwiększeniu ich przepuszczalności. W konsekwencji kontaktu z alergenem skóra reaguje zaczerwienieniem, obrzękiem oraz świądem.

Zmiany alergiczne na skórze najczęściej występują w miejscu kontaktu z alergenem, jednak w niektórych przypadkach mogą pojawić się na większych obszarach.

Najczęstsze czynniki powodujące alergie skórne to:

• nikiel, który znajduje się w biżuterii, sprzączkach pasków i guzikach,
• chrom – występujący w zapałkach, garbowanej skórze oraz na gazetach,
• kobalt – składnik niektórych farb,
• substancje zapachowe w perfumach i kosmetykach,
• lanolina obecna jako podłoże w kosmetykach oraz w wełnianych ubraniach,
• lateks, który znajduje się w rękawiczkach lateksowych i prezerwatywach.

Alergie skórne występują zazwyczaj w miejscu kontaktu z  alergenem. Takie objawy pojawiają się dość szybko i ustępują po 24-48 godzinach od wystąpienia reakcji alergicznej. Częściej dotyczą osób dorosłych po 20. roku życia niż dzieci.

Najczęstsze objawy alergii skórnej to:
   • rumień,
   • świąd,
   • obrzęk,
   • łuszczenie się naskórka,
   • pojawienie się pęcherzy pokrzywkowych.

Alergia kontaktowa w niektórych przypadkach może prowadzić do wystąpienia poważnych objawów ogólnych, takich jak obrzęk jamy ustnej i gardła, duszności, a nawet niebezpiecznego wstrząsu anafilaktycznego. Pomimo że większość wyprysków alergicznych charakteryzuje się niegroźnymi objawami, nie należy ich lekceważyć i zawsze powinno się zastosować leczenie przyczynowe.

Jeśli objawy pokrzywki regularnie nawracają, są oporne na leczenie lub utrzymują się dłużej niż kilka dni, wówczas należy skonsultować się z lekarzem. 

Przy pierwszych sygnałach sugerujących wystąpienie alergicznej pokrzywki warto wypróbować domowe sposoby na łagodzenie jej objawów.

Przede wszystkim chłodne okłady mogą przynieść ulgę w łagodzeniu swędzenia i redukcji obrzęku. Aby je przygotować, wystarczy owinąć schłodzony kompres żelowy w ścierkę, co minimalizuje ryzyko odmrożeń. Również zastosowanie żelu aloesowego może złagodzić objawy i nawilżyć miejsce pokrzywki.

Podstawową grupą leków, które stosuje się w leczeniu alergii skórnej, są leki przeciwhistaminowe. Wyróżnia się 3 generacje tych leków. W terapii alergii zaleca się te II generacji, np. cetyryzynę, loratadynę, bilastynę, lub III generacji, np. lewocetyryzyna, feksofenadyna, desloratadyna.

Innymi lekami polecanymi w alergiach skórnych są maści i żele. W takiej postaci dostępny jest przeciwalergiczny dimetynden, który po nałożeniu na skórę zmniejsza świąd i obrzęk. Można go stosować 2-4 razy dziennie. Jeżeli świąd jest szczególnie dokuczliwy, to można zastosować maść ze sterydem. Bez recepty w tej postaci jest dostępny wyłącznie hydrokortyzon. Można go stosować 2-3 razy dziennie u osób powyżej 12. roku życia.

Obecnie nie zaleca się stosowania wapnia w leczeniu alergii, co jest poparte licznymi badaniami dowodzącymi jego nieskuteczności.

W przypadku gdy preparaty dostępne bez recepty nie przynoszą oczekiwanych efektów, zaleca się konsultację z lekarzem w celu rozważenia zastosowania silniejszych leków.
Najczęściej zaleca się silne sterydy stosowane miejscowo, np. betametazon, klobetazol lub mometazon. Wykazują znacznie większe działanie przeciwzapalne i przeciwalergiczne, w przeciwieństwie do hydrokortyzonu. Nie powinno się ich stosować dłużej, niż zalecił lekarz, ponieważ mogą powodować liczne działania niepożądane, np. ścieńczenie skóry i zakażenia grzybicze.

Podstawowym elementem profilaktyki alergii kontaktowych jest rozpoznanie czynnika powodującego alergię i unikanie go, o ile jest to możliwe. Jeśli jest to składnik pokarmowy, wówczas zaleca się dietę eliminacyjną.

Sposobem na unikanie alergii skórnych jest regularne stosowanie emolientów.
Poza działaniem nawilżającym, niektóre z tych preparatów wzbogacone są o substancje, które efektywnie łagodzą świąd i  minimalizują podrażnienie.

Bibliografia:
Lewandowska, I. (2013). Wyprysk, czyli egzema jako jedna z najczęstszych chorób alergicznych skóry. Pielęgniarstwo Polskie, 132.
Szczepaniak, E., & Prokop, J. (2004). Wyprysk kontaktowy. Post. Dermatol. Alergol, 21(4), 205-210.
Tuszyński, P. K. (2021). Problemy dermatologiczne. Wydawnictwo Farmaceutyczne.

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka