Stawianie baniek lekarskich. Jak to działa i jakie są korzyści dla zdrowia?

Terapia bańkami lekarskimi istnieje już od czasów prehistorycznych i znalazła zastosowanie w medycynie chińskiej, arabskiej i egipskiej. Pierwsze doniesienia o stawianiu baniek pochodzą z czasów Mezopotamii. Terapia znalazła zastosowanie w medycynie chińskiej, co znacznie zwiększyło jej popularność. Stosowano ją wówczas m.in. do leczenia bólu, jako antidotum na ukąszenia owadów, a także przy gorączce i nadciśnieniu.
Bańki lekarskie były rekomendowane przez wielu ojców medycyny. Wśród nich był Hipokrates, pionier medycyny w starożytnej Grecji (460-377 p.n.e.), perski uczony Avicenna (980-1037 n.e.), a także szwajcarski lekarz Paracelsus, właściwie Phillippus Aureolus Theophrastus Bombastus von Hohenheim (1493–1541 n.e.).

Wyróżniamy 3 rodzaje baniek lekarskich:

• bańki szklane, zwane są także klasycznymi lub ogniowymi. Są przeznaczone do stawiania na gorąco, co polega na podłożeniu ognia do bańki z nałożoną łatwopalną substancją (często spirytusem). Zużycie tlenu wewnątrz podpalonej bańki tworzy podciśnienie, które powoduje powstanie próżni i zasysanie skóry,
• bańki próżniowe, nazywane zimnymi, stosuje się bez użycia ognia. Podciśnienie wytwarzane jest za pomocą specjalnej pompki zamontowanej w każdej bańce,
• chińskie bańki gumowe, które ze względu na elastyczny materiał można stosować na różne miejsca na ciele, także na stawy. Ich głównymi atutami są wytrzymałość i lekkość, co sprawia, że są często wykorzystywane w masażu i akupresurze.

Wyróżniamy dwie następujące techniki stawiania baniek:

• metoda na sucho – polega na nałożeniu baniek na okres maksymalnie 5 minut, co nie powoduje uszkodzeń naczyń krwionośnych. Taką terapię można powtarzać nawet codziennie.
• metoda wybroczynowa – bańki zasysane są na czas 5-20 minut. W wyniku uszkodzenia małych naczyń krwionośnych w skórze tworzą się wybroczyny, które zanikają po około 3 tygodniach. Skórę po zabiegu należy rozmasować, a pacjent powinien unikać wysiłku.

Obydwie techniki można wykonywać każdym z 3 typów baniek – szklanymi, zimnymi oraz gumowymi.

Miejsca, w których stawiane są bańki, nie powinny być przypadkowe. Przy chorobach układu oddechowego, m.in. infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych oraz astmy, bańki stawia się w przedniej części klatki piersiowej lub na plecach. Choroby stawów i rwa kulszowa wymagają stawiania baniek w okolicy lędźwiowej.

Nie każda przestrzeń na ciele nadaje się do terapii bańkami. Nie powinno się ich układać w okolicy serca, dużych naczyń krwionośnych, np. aorty, na piersiach, na twarzy oraz na zmianach skórnych (brodawkach, pęcherzach, znamionach).

Badania potwierdzają skuteczność terapii bańkami w łagodzeniu objawów niektórych chorób. Najczęściej znajdują zastosowanie w terapii bólu różnego pochodzenia. Wymienia się ich korzyści w leczeniu półpaśca, zwyrodnień stawów, nerwobóli, bólu pleców i migren. Jest to związane m.in. z działaniem rozluźniającym na struktury mięśniowe.

Często bańki stawiane są przy infekcjach dróg oddechowych, takich jak przeziębienie, grypa, zapalenie gardła, oskrzeli lub płuc. Ich zastosowanie może pobudzić układ odpornościowy do zwalczania zakażenia. Dodatkowo poprawia się ukrwienie narządów w pobliżu miejsca zastosowania bańki, co może zmniejszać objawy choroby.

Bańki pobudzają także funkcje układu współczulnego i przywspółczulnego, co usprawnia pracę narządów wewnętrznych. Może to być korzystne przy schorzeniach przewodu pokarmowego, np. chorób wątroby, stanów zapalnych pęcherzyka żółciowego, żołądka i trzustki.

Kolejnym zastosowaniem terapii bańkami jest niwelowanie cellulitu na skórze. Masaż bańkami wykonywany regularnie poprawia dotlenienie tkanek, usprawnia krążenie i prowadzi do zmniejszenia zmian zwanych „pomarańczową skórką”. Zabiegi z użyciem baniek mogą okazać się przydatne również przy trądziku.

Stosowanie baniek jest uznawane za bezpieczną metodę leczenia, która zazwyczaj nie powoduje nieprzyjemnych działań niepożądanych. Mimo to nie każdy pacjent może z niej korzystać.

Do przeciwwskazań należą:
   • kruchość naczyń,
   • zaburzenia krzepliwości krwi,
   • czynna choroba nowotworowa,
   • nieuregulowane nadciśnienie tętnicze,
   • niedokrwistość,
   • choroby autoimmunologiczne, 
   • ciąża,
   • gruźlica,
   • atopowe zapalenie skóry.

Nie należy przeprowadzać zabiegów bańkami bez odpowiedniego przeszkolenia, ponieważ istnieje ryzyko uszkodzenia naczyń krwionośnych i skóry. Przy wyborze miejsca na zabieg bańkami, warto decydować się na gabinety z certyfikowanymi fizjoterapeutami, kosmetologami i innymi specjalistami.

Bibliografia:
Klimasz, K., Zhao, J. C., Zeng, K., & Tomasik, P. (2018). Tradycja leczenia bańkami lekarskimi. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 24(4).
Musioł, M., & Krupienicz, A. (2009). Medical cups–practical application. Medycyna Rodzinna.
Kowza-Dzwonkowska, M. , Kawa, M., & Orlikowska, A. (2014). Zastosowanie baniek w fizjoterapii, odnowie biologicznej i kosmetologii. Rocznik naukowy, 105.

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka