Grzybica stóp – przyczyny, objawy, leczenie, leki

Czym jest grzybica?

Grzybica to zakażenie grzybami z grupy dermatofitów (Trichophyton, Epidermophyton), pleśni oraz drożdży. Grzybica może dotyczyć zarówno paznokci u stóp, jak i samej skóry. Zmiany grzybicze na skórze stopy najczęściej znajdziemy pomiędzy palcami, na podeszwie i bocznych obszarach stopy oraz na pięcie. Ich umiejscowienie zależy od typu choroby.

Objawy grzybicy

Pierwszymi objawami grzybicy paznokci są zmiany w obrębie płytki paznokcia. Może być ona zażółcona, zgrubiała, krucha i nierówna. Nie ma jednego obrazu infekcji grzybiczych paznokci.

Początkowymi symptomami grzybicy skóry stopy zazwyczaj są świąd, pieczenie oraz nieprzyjemny zapach. Później następują zmiany skórne. Ich postać zależy od typu grzybicy, z którą się zmagamy. Jeśli doświadczamy odmiany suchej, to objawami będzie zaczerwienienie podeszwy stopy, stan zapalny oraz łuszczenie się skóry. Druga odmiana – potnicowa – charakteryzuje się występowaniem pęcherzy z zaczerwienieniem. Wyróżniamy także grzybicę międzypalcową, której objawy są podobne do odmiany suchej, jednak występują w przestrzeni pomiędzy palcami u stóp.

Zazwyczaj grzybica skóry oraz paznokci występują równocześnie. Dlatego pierwszych objawów żadnej z nich nie wolno lekceważyć. Nieleczona grzybica stóp może prowadzić do nieprzyjemnych powikłań. W pęknięcia w skórze oraz w rany po drapaniu może wdać się infekcja bakteryjna, co dalej może prowadzić do silnych stanów zapalnych i do intensywnej antybiotykoterapii.

Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia grzybicy

Istnieje wiele czynników, które mogą przeważyć szalę wystąpienia infekcji grzybiczej stóp. Są to głównie:

• wilgotne środowisko stopy (nieprzewiewne obuwie w lato, gumowe buty),
• niewystarczająca lub nadmierna higiena stóp,
• cukrzyca,
• nadmierna potliwość,
• starszy wiek (ze względu na osłabienie krążenia i ogólnego stanu organizmu),
• zaburzenia odporności,
• zaburzenia krążenia,
• długotrwała terapia antybiotykami oraz lekami zmniejszającymi odporność,
• chodzenie po przestrzeniach typu basen, siłownia, łazienka bez obuwia,
• dłuższy czas obciążenia nóg oraz stóp (praca stojąca).

Z czym można pomylić grzybicę stóp?

Pierwsze objawy grzybicy stóp łatwo pomylić z innymi stanami chorobowymi, przykładowo z:

• onycholizą, czyli oddzielaniem się płytki paznokcia od palca (może być spowodowana urazem bądź uaktywnieniem się łuszczycy),
• urazem palca, po którym „odchodzi” nam paznokieć,
• zanokcicą, czyli stanem zapalnym wałów skóry wokół paznokcia,
• łamliwością paznokci (może być ona objawem niedoborów witamin i minerałów oraz chorób tarczycy).

Jednak żadna z tych chorób nie ma podłoża grzybiczego i nie zadziałają na nią leki przeciwgrzybicze.

Jak wyleczyć grzybicę stóp?

Nie warto rozpoczynać leczenia grzybicy stóp od domowych, łagodnych sposobów. Terapia będzie najskuteczniejsza, gdy rozpocznie się stosowanie leków przeciwgrzybiczych od razu po wystąpieniu pierwszych objawów. Zmiany grzybicze nie przeminą niestety samoistnie.

Na grzybicę paznokci mamy dostępne lakiery z lekami przeciwgrzybiczymi bez recepty (cyklopiroksem i amorolfiną). Takie preparaty aplikuje się na zmienioną chorobowo płytkę paznokcia około 1-2 razy w tygodniu. Przed nałożeniem lakieru należy dokładnie oczyścić płytkę oraz lekko ją spiłować dołączonym do preparatu pilnikiem, aby lek mógł wniknąć w głębsze warstwy paznokcia. Taka terapia trwa dość długo - aż do 6-12 miesięcy. Lecz jeśli chcemy pozbyć się choroby, musimy trzymać się zaleceń lekarza/farmaceuty i nie przerywać wcześniej leczenia na własną rękę.

Grzybicę skóry leczymy kremami, aerozolami oraz żelami do stosowania miejscowego zawierającymi substancje przeciwgrzybicze. Pamiętajmy, że nie są one skuteczne w grzybicy paznokci, która nawet jeśli występuje równocześnie z infekcją skóry, to wymaga stosowania lakierów. W aptekach znajdziemy ogromny asortyment preparatów do wyboru, są to środki m.in. z klotrimazolem, mikonazolem, terbinafiną oraz cyklopiroksem. Taka terapia powinna trwać około 2-4 tygodni przy stosowaniu wybranego preparatu 2-3 razy dziennie. W potnicowej odmianie grzybicy skuteczne będą również wszelkie pudry i zasypki, które zmniejszając wilgotność skóry, przyspieszają leczenie infekcji. Podobnie zadziałają aerozole ograniczające potliwość stóp.

Jeśli grzybica paznokci zajmuje ponad 2 paznokcie lub gdy grzybica stóp zaczyna utrudniać normalne funkcjonowanie, należy od razu udać się do poradni lekarskiej. Jeśli środki z apteki nie pomagają, lekarz może przepisać silniejsze doustne leki przeciwgrzybicze. Lepiej poradzą sobie one z infekcją, a objawy miną szybciej.

Jak zapobiegać powstawaniu grzybicy?

Infekcje grzybicze stóp i paznokci mają niestety charakter nawrotowy. Leczenie powinno trwać długo w celu całkowitego pozbycia się chorobotwórczych grzybów. Jednak trudno dostosować się do takiej terapii, ponieważ wymaga ona dużej sumienności i konsekwencji ze strony pacjenta. Dlatego tak ważnym aspektem jest zapobieganie grzybicom. Zarówno po zakończonej terapii, jak i w jej trakcie.

Aby zapobiegać zakażeniom grzybiczym, należy przede wszystkim dbać o stopy. Chodzi tu o regularną higienę, unikanie agresywnego usuwania zgrubiałej skóry z pięt oraz wybieranie przewiewnego obuwia i skarpet z naturalnych materiałów (np. tylko z bawełny). W pielęgnacji stóp dobrze sprawdzą się kąpiele w solach przeciwgrzybiczych oraz z dodatkiem olejku z drzewa herbacianego. Będąc na przestrzeniach typu basen czy sauna, pamiętaj zawsze o obuwiu zmiennym. Wówczas będziesz długo cieszyć się zadbanymi stopami.

Bibliografia:

1. Adamski Z., Batura-Gabryel H.: Mikologia lekarska. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu 2007.
2. Wydawnictwo Farmaceutyczne “Leki pierwszego wyboru” Wydanie 2020

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka