Inhalatory i nebulizatory — do czego służą i jaki sprzęt do inhalacji wybrać?

Pojęcia inhalacja i nebulizacja często są stosowane zamiennie. Jednak nebulizator i inhalator to zupełnie inne urządzenia. Czym więc się różnią?

Inhalator to przyrząd do wprowadzania substancji czynnych do układu oddechowego. Podczas takiej inhalacji chory musi zrobić aktywny wdech. Wówczas rozproszony przez inhalator lek jest wprowadzany do dróg oddechowych.

Wyróżniamy następujące rodzaje inhalatorów:
   • ciśnieniowe (pMDI) — ten typ rozprasza gaz nośny, w którym zawieszone są cząsteczki leku. Wymaga od chorego zdolności do zsynchronizowania wdechu z naciskiem spustu inhalatora. Ze względu na to nie jest zalecany u dzieci i osób starszych, którzy mogą mieć z tym trudności. Przed każdym użyciem powinno się wstrząsnąć inhalator oraz by przed pierwszym użyciem rozpylić lek 2-3 razy w powietrze, aby we wziewie była prawidłowa dawka leku.
   • proszkowe (DPI) — mają postać zbiornika lub kapsułek ze sproszkowanym lekiem, które są przekłuwane przez urządzenie. Ich stosowanie jest łatwiejsze niż inhalatorów ciśnieniowych, ponieważ nie wymagają one synchronizacji wdechu ze zwolnieniem leku z inhalatora.
   • miękkiej mgły — to nowy rodzaj inhalatorów. Podczas uwolnienia substancji ze zbiornika tworzą się niewielkie krople aerozolu przypominające mgiełkę (znacznie mniejsze niż w przypadku inhalatorów ciśnieniowych). Dzięki temu aplikacja leku jest wygodna, a lek lepiej rozprowadza się po oskrzelach.

Dla osób, które mają trudności w użyciu inhalatorów ciśnieniowych, stworzono komory inhalacyjne (tzw. spejsery). Umożliwiają one podanie wziewnego leku bez konieczności synchronizacji wdechu z naciśnięciem inhalatora oraz bez potrzeby zrobienia silnego i głębokiego wdechu. Komora inhalacyjna składa się z maski/ustnika oraz komory przypominającej tubę. Inhalator w pozycji pionowej wprowadza się w jeden z otworów komory, a na drugim zakłada się ustnik lub maskę. Po zrobieniu wydechu na twarz zakłada się maskę, a następnie uwalnia się lek do komory. Chory robi wówczas kilka (4-5) spokojnych wdechów lub jeden mocniejszy. Taką komorę powinno się myć w ciepłej wodzie bez detergentów przynajmniej 2 razy w tygodniu.

Nebulizator to urządzenie, które rozprowadza aerozol z substancją czynną. W tym przypadku podanie leku nie wymaga aktywnego wdechu, wystarczy spokojne oddychanie przez czas od 5 do 10 minut.

Rodzaje nebulizatorów:
   • pneumatyczny — aerozol tworzy się pod wpływem sprężonego gazu (najczęściej powietrza), które rozbija cząstki płynu w krople.
   • ultradźwiękowy — urządzenie wytwarza fale ultradźwiękowe, które tworzą aerozol.
   • siateczkowy (membranowy) — roztwór jest wprowadzany dzięki drganiom przez otwory w membranie, co tworzy aerozol. 

   1) Przed użyciem inhalator ciśnieniowy należy wstrząsnąć, a w proszkowych przygotować dawkę leku według ulotki.
   2) Przyjmij pozycję siedzącą.
   3) Wykonaj powolny i pełny wydech poza inhalator.
   4) Przyłóż inhalator do ust i obejmij go szczelnie wargami.
   5) Uwolnij lek z inhalatora, a następnie wykonaj głęboki i spokojny wdech.
   6) Wstrzymaj oddech na 5-10 sekund.
   7) Wypuść powietrze, zamknij inhalator i odłóż go do czasu przyjęcia kolejnej dawki.
   8) Jeśli przyjęło się wziewnie steryd (np. budezonid), to należy wypłukać jamę ustną wodą, aby zapobiec nadkażeniom grzybiczym i aftom.

Jak prawidłowo wykonać nebulizację krok po kroku:
   1) Umyj dokładnie ręce.
   2) Podłącz wszystkie części nebulizatora i podłącz go do prądu.
   3) Sprawdź, jaka jest najmniejsza ilość płynu do inhalacji. Wprowadź środek do inhalacji i jeśli jest taka potrzeba — uzupełnij jego objętość solą fizjologiczną.
   4) Usiądź wygodnie i wyprostuj plecy.
   5) Włącz urządzenie.
   6) Jeśli posiadasz maskę — sprawdź, czy dobrze przylega do twarzy, jeśli masz ustnik — pamiętaj, aby oddychać tylko przez usta.
   7) Podczas inhalacji oddychaj spokojnie. Warto raz na jakiś czas wziąć głęboki oddech i wstrzymać go na 5-10 sekund.
   8) Nebulizacja powinna trwać 5-10 minut. Pod koniec usłyszysz „bulgotanie”, które oznacza, że kończy się roztwór.
   9) Po zakończonej nebulizacji odłącz urządzenie, a wszystkie elementy umyj ciepłą wodą.

Aby odpowiednio dobrać urządzenie dla siebie, warto poznać wady i zalety różnych rodzajów nebulizatorów:

Tak jak każdy inny zabieg medyczny i nebulizacja ma swoje przeciwwskazania:
   • niezdolność do użycia nebulizatora,
   • ciężka niewydolność serca,
   • niewydolność oddechowa niezwiązana z mechanizmem obturacji oskrzeli,
   • ostre stany zapalne, 
   • gruźlica,
   • krwawienie z dróg oddechowych,
   • nowotwory układu oddechowego.

Inhalatory i nebulizatory pozwalają na dostarczenie substancji leczniczych prosto do oskrzeli i płuc. Przez to znajdują szerokie zastosowanie w leczeniu astmy, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) oraz wszelkich chorób infekcyjnych obejmujących górne i dolne drogi oddechowe. Świetnie się sprawdzą u dzieci przy mokrym i suchym kaszlu oraz katarze.

Bibliografia:
   1. Tuszyński, K., i inni (2020) “Fiszki farmaceutyczne: Nebulizacja i inhalatory” Wydanie II, Wydawnictwo farmaceutyczne
   2. Pitance, L., Vecellio, L., Leal, T., Reychler, G., Reychler, H., & Liistro, G. (2010). Delivery efficacy of a vibrating mesh nebulizer and a jet nebulizer under different configurations. Journal of aerosol medicine and pulmonary drug delivery, 23(6), 389-396.
   3. Geller, D. E. (2005). Comparing clinical features of the nebulizer, metered-dose inhaler, and dry powder inhaler. Respiratory care, 50(10), 1313-1322.
   4. Pietrzak, J., Obuchowicz, A., & Kowol-Trela, K. (2014). Terapia inhalacyjna u dzieci. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 4(10), 411-425.
   5. Brand, P., Hederer, B., Austen, G., Dewberry, H., & Meyer, T. (2008). Higher lung deposition with Respimat® Soft Mist™ Inhaler than HFA-MDI in COPD patients with poor technique. International Journal of Chronic Obstructive Pulmonary Disease, 3(4), 763-770.

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka