Jak pobudzić laktację?

Światowa Organizacja Zdrowia WHO zaleca wyłączne karmienie piersią dziecka co najmniej do ukończenia 6. miesiąca życia. Mleko mamy zawiera wszystkie składniki odżywcze, które są niezbędne do odpowiedniego rozwoju dziecka. Zawiera także liczne komórki układu immunologicznego, dzięki którym dziecko nabywa odporności.

Karmienie piersią niesie także korzyści dla mamy karmiącej. Podczas tego procesu zwiększa się stężenie oksytocyny, która sprzyja obkurczaniu się macicy i przyspiesza powrót do stanu zdrowia przed ciążą. Podwyższony poziom tego hormonu wiąże się ze zmniejszonym ryzykiem wystąpienia nowotworu piersi.

Na zbyt małą produkcję mleka najczęściej skarżą się kobiety po pierwszej ciąży. Ten problem dotyczy około 30% z nich.

Inną przyczyną może być niska aktywność dziecka przystawianego do piersi. Jeśli niemowlę niechętnie ssie, to laktacja może nie być fizjologicznie pobudzana. Często dochodzi do tego u dzieci, które przyszły na świat metodą cesarskiego cięcia.

Nie każda mama jest świadoma, jak stres wpływa na karmienie piersią. Ciągły niepokój zaburza gospodarkę hormonalną, w tym negatywnie wpływa na poziom prolaktyny – ważnego hormonu w regulowaniu laktacji.

W teorii palenie papierosów nie stanowi przeciwwskazania do karmienia piersią, jednak niektóre badania wykazały negatywny wpływ tytoniu na ilość produkowanego mleka u kobiet. Ponadto palenie papierosów zmniejsza zawartość tłuszczów, a co za tym idzie – także kaloryczność i wartościowość mleka. Dlatego matki karmiące powinny rzucić nałóg.

Przed decyzją o konsultacji ze specjalistą warto wypróbować proste, domowe sposoby, aby pobudzić laktację.

Wyróżniamy następujące metody na pobudzenie laktacji w warunkach domowych:

• Dbanie o pozytywną atmosferę i niski poziom stresu – może być to trudne, w szczególności u świeżo upieczonych mam, lecz unikanie stresu jest kluczowe dla prawidłowego procesu laktacji. Dlatego podczas karmienia piersią warto zapewnić dobrą i spokojną atmosferę zarówno dla komfortu dziecka, jak i mamy.
• Odpowiednie nawodnienie – mama karmiąca piersią powinna spożywać duże ilości płynów, co najmniej 3 litrów dziennie.
• Częste przystawianie do piersi – kontakt fizyczny z dzieckiem oraz odruch ssania sprzyja wydzielaniu hormonów pobudzających laktację.
• Masowanie piersi – masaż piersi może rozluźnić i udrożnić kanaliki, którymi mleko wypływa przez brodawkę.

Jeśli te techniki nie wystarczają, wówczas warto skonsultować się ze specjalistą, np. doradcą laktacyjnym, pediatrą lub położną. Profesjonaliści wyłapią ewentualne błędy w technice karmienia, zalecą metody na ich poprawę i pomogą w praktyce.
 

Kolejnym czynnikiem wpływającym na skuteczność laktacji jest dieta matki karmiącej. Podczas karmienia piersią zwiększa się zapotrzebowanie kaloryczne o około 500 kcal dziennie, ponieważ produkcja mleka wymaga dużych nakładów energii. Dieta powinna być także odpowiednio zbilansowana, zapewniając wszystkie niezbędne witaminy i minerały, takie jak wapń, jod czy kwas foliowy.

Aby zwiększyć laktację, kobieta karmiąca może wypróbować roślinne galaktogogi, czyli substancje pobudzające aktywność gruczołów mlekowych. Są dostępne w postaci herbaty do zaparzania, żywności lub suplementów ziołowych.

Przykładowe zioła pobudzające laktację to:

• Słód jęczmienny – najlepiej przebadany i najbardziej bezpieczny galaktogog. Beta-glukan, który naturalnie występuje w ścianie komórkowej tej rośliny, zwiększa wydzielanie prolaktyny, czyli hormonu pobudzającego laktację. Jest dostępny jako herbata ziołowa oraz w piwie bezalkoholowym.
• Nasiona kozieradki – dostępne jako sypkie ziarna lub herbata do parzenia – korzystnie wpływają na laktację u kobiety bez negatywnego wpływu na dziecko, jednak nie powinny być stosowane u kobiet w ciąży.
• Ostropest plamisty – poza korzystnym wpływem na wątrobę pomaga również kobietom z niewystarczającą laktacją.
• Rutwica lekarska – wykazano jej aktywność pobudzającą wydzielanie mleka, jednak ze względu na działania niepożądane powinna być stosowana z ostrożnością.
• Czarnuszka siewna – istnieją doniesienia na temat jej mlekopędnego działania.

Najlepszym wyborem na pobudzenie laktacji będzie słód jęczmienny, który jest składnikiem różnych suplementów diety wpływających na produkcję mleka. Stosowanie pozostałych substancji roślinnych powinno być skonsultowane z lekarzem lub położną, którzy ocenią bezpieczeństwo stosowania preparatu. Produkty ziołowe warto kupować ze sprawdzonych źródeł, np. z apteki. Sprowadzając je z niepewnych sklepów internetowych, nie mamy pewności odnośnie ich składu i bezpieczeństwa stosowania.

Obecnie odradza się stosowanie naparów z kopru włoskiego i anyżu, które niegdyś stanowiły podstawę pobudzania laktacji. Zawierają one estragol – składnik olejków eterycznych, który jest szkodliwy dla dzieci.

Stymulowanie laktacji laktatorem jest częstym zabiegiem u świeżo upieczonych mam. Wyróżniamy ręczne i elektroniczne laktatory, które naśladują ssanie piersi przez dziecko. Ich zastosowanie pobudza laktację w sytuacji, gdy dziecko ma problemy z ssaniem lub podczas snu. Mogą się również okazać skuteczne w pobudzaniu laktacji po cesarskim cięciu.

Bibliografia:
Józefów, P., Przestrzelska, M., & Knihinicka-Mercik, Z. (2013). Przebieg laktacji we wczesnym połogu u kobiet po porodzie siłami natury i przez cesarskie cięcie z uwzględnieniem rodności kobiety. Piel Zdr Publ, 3(2), 133-142.
Szałabska, K., Wojnar, W., & Kaczmarczyk-Sedlak, I. (2018). Fitoterapia zaburzeń laktacji–dowody naukowe i bezpieczeństwo stosowania. Herbalism, 4(1), 74-85.
Jarco, S., Laktacja po cesarskim cięciu – wsparcie galaktogogami https://www.opiekaokoloporodowa.pl/artykul/laktacja-po-cesarskim-cieciu-wsparcie-galaktogogami [dostęp 07.02.2024]
Skrzypulec-Plinta, V., Problemy z laktacją – jak pobudzić laktację? https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/karmienie-piersia/65795,problemy-z-laktacja-jak-pobudzic-laktacje 
Borszewska-Kornacka, M. K., Rachtan-Janicka, J., Wesołowska, A., Socha, P., Wielgoś, M., Żukowska-Rubik, M., & Pawlus, B. (2013). Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń żywieniowych dla kobiet w okresie laktacji. Stand Med Pediatr, 10(3), 265-279.

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka