Kamica żółciowa – przyczyny, objawy, dieta i leczenie

Kamica żółciowa to choroba układu pokarmowego, która dotyczy 15-18% dorosłych osób. W Polsce nawet od 2 do 3 razy częściej dotyka kobiety. Najczęściej przebiega bezobjawowo, jednak może prowadzić do kolki żółciowej (wątrobowej) charakteryzującej się silnymi napadami bólu.

Zmiany w składzie chemicznym żółci mogą prowadzić do tworzenia złogów w pęcherzyku żółciowym. Nadmierne nasycenie żółci pewnymi składnikami skutkuje ich wytrącaniem w formie drobnoziarnistego piasku lub większych kamieni. Typowymi składnikami kamieni żółciowych są cholesterol, bilirubina, białka i lecytyna.

Wyróżniamy następujące rodzaje złogów:

• kamienie cholesterolowe – stanowią większość złogów powstających w pęcherzu żółciowym, w 70% składają się z cholesterolu;
• kamienie pigmentowe – tworzą się w wyniku hemolizy czerwonych krwinek i wytrąceniu się bilirubiny, mogą także powstać podczas infekcji bakteryjnej;
• kamienie wapienne – powstają w wyniku wytrącenia się nierozpuszczalnych soli wapnia u osób z hiperkalcemią, czyli podwyższonym stężeniem tego minerału we krwi.

W przypadku gdy kamienie napierają na ścianki pęcherzyka żółciowego lub gdy zostaje utrudniony odpływ żółci, może dojść do napadu kolki wątrobowej. Zatkanie przewodów żółciowych przez dłuższy czas może spowodować zapalenie pęcherzyka żółciowego, zapalenie dróg żółciowych, żółtaczkę, a nawet doprowadzić do marskości wątroby.

Jak wcześniej wspomniano, kamica żółciowa może przebiegać bez wyraźnych objawów. U niektórych pacjentów, stanowiących 20%, symptomy mogą ujawnić się dopiero po upływie 20 lat od rozwoju choroby.

Najbardziej typowym symptomem kamicy żółciowej jest występowanie ataku kolki wątrobowej. Ten bolesny stan wynika z nagłego skurczu pęcherzyka żółciowego lub z ucisku wywieranego przez kamienie żółciowe na jego ściany. Towarzyszy mu silny i nagły ból w prawym górnym kwadrancie brzucha. Taki atak pojawia się najczęściej po spożyciu ciężkostrawnego posiłku, trwa od kilku do kilkunastu godzin i może promieniować do prawej łopatki, barku lub pleców.

Ponadto atak kamicy żółciowej może objawiać się nudnościami, wymiotami, nadmiernym poceniem się, uczuciem pełności i odbijaniem.

Czynniki, które zwiększają ryzyko powstania kamieni żółciowych to:
   • wiek powyżej 50. roku życia,
   • płeć żeńska,
   • nadwaga i otyłość,
   • niezdrowa i tłusta dieta,
   • cukrzyca typu II,
   • zaburzenia gospodarki lipidowej,
   • choroba Leśniowskiego-Crohna oraz IBS,
   • stosowanie niektórych leków, takich jak antykoncepcja hormonalna czy przeciwcholesterolowe fibraty.

Innym ważnym czynnikiem, który sprzyja wystąpieniu kamicy żółciowej, są predyspozycje genetyczne. Ryzyko powstania tej choroby jest znacznie większe, jeśli bliski członek rodziny także na nią cierpi. Badania podają, że czynniki genetyczne stanowią przyczynę aż 25% przypadków kamicy.

Leki na kolkę żółciową dzielimy na objawowe i przyczynowe. W leczeniu objawowym stosujemy preparaty, które ograniczają dolegliwości bólowe podczas ataku. Podczas leczenia przyczynowego wykorzystuje się środki, które zmniejszają ryzyko tworzenia się kamieni w pęcherzyku żółciowym.

Leki pierwszego wyboru podczas ataku kamicy to niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), takie jak ibuprofen, ketoprofen lub diklofenak. Skutecznie zmniejszają ból związany z napadem kolki jednocześnie niwelując powstający stan zapalny. Jeśli lek przeciwbólowy nie wystarcza, można rozważyć dołączenie leku rozkurczowego, np. drotaweryny lub hioscyny.

Leczenie przyczyny kamicy nerkowej prowadzi się pod opieką lekarza pierwszego kontaktu, nie warto stosować preparatów bez recepty na własną rękę. Lekarz może przepisać kwas ursodeoksycholowy, który skutecznie rozpuszcza powstałe kamienie żółciowe. Alternatywną metodą leczenia, w szczególności przy uciążliwych napadach kamicy, jest chirurgiczne usunięcie pęcherzyka żółciowego.

Dieta odgrywa niezwykle ważną rolę w leczeniu kamicy żółciowej. Należąc do grupy ryzyka powstawania kamieni żółciowych powinno się spożywać lekkostrawną dietę o niskiej zawartości cholesterolu i tłuszczów. Warto wówczas zastąpić ciężkie smażone potrawy na gotowane posiłki z dużą ilością warzyw i owoców.

Badania naukowe wskazują, że suplementacja kwasami omega-3 i omega-6 może przynieść korzyści w przypadku kamicy żółciowej. Kwasy te są cenione za swoje właściwości przeciwzapalne i zdolność do ochrony tkanek organizmu. Warto także rozważyć suplementację witaminy C, której stosowanie wiąże się ze zmniejszonym ryzykiem powstania cholesterolowych kamieni żółciowych.

Bibliografia:
Matyjas, T., Pomorski, L., Witas, H., Płoszaj, T., Matyjas, K., & Kaczka, K. (2017). Kamica żółciowa–czy zawsze zakażona?. Polish Journal of Surgery, 89(3), 23-26.
Demidowicz, G., Lasota, N., Trąbka, N., Younes, M., Kowalczyk, K., Cichoń, K., & Lambach, M. (2023). Cholelithiasis-current knowledge about one of the most common diseases of the digestive system Kamica żółciowa–aktualna wiedza na temat jednej z najczęstszych chorób układu pokarmowego.
Tuszyński, P. K. Leki pierwszego wyboru. Wydanie III (2023)

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka