Kiła – przyczyny, objawy, profilaktyka i leczenie

Kiła klasyfikowana jest jako jedna z najstarszych chorób przenoszonych drogą płciową. Wynika z zakażenia krętkiem bladym, który należy do rodziny Spirochaetaceae i jest klasyfikowany jako bakteria Gram-ujemna. Stopień zakaźności kiły jest bezpośrednio powiązany z fazą choroby, przy czym największe ryzyko transmisji występuje w ciągu pierwszych dwóch lat od zarażenia. Obecnie w medycynie wyróżniamy dwie główne fazy nabytej kiły. Faza wczesna zawiera pierwszo- i drugorzędową postać choroby oraz kiłę utajoną. Z kolei faza późna odnosi się do późniejszego stadium choroby, które następuje po fazie wczesnej. Kluczowym kryterium rozróżniającym te fazy jest czas, który upłynął od zakażenia. Zgodnie z wytycznymi Europejskiego Centrum Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC), okres wczesny trwa do roku, podczas gdy Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) rozszerza tę granicę do dwóch lat.

Kiła to choroba, która charakteryzuje się wieloletnim przebiegiem z okresami objawowymi i bezobjawowymi. W pierwszym stadium kiły pojawia się jedno lub więcej owrzodzeń. Lokalizacja tych zmian skórnych związana jest z miejscem kontaktu seksualnego, który przyczynił się do zakażenia. Towarzyszy im powiększenie regionalnych węzłów chłonnych. Owrzodzenia te, jeśli nie są leczone, zwykle goją się samoistnie w ciągu 2 do 6 tygodni i często nie pozostawiają blizn.

W II fazie kiły charakterystycznym objawem jest występowanie osutki kiłowej na skórze i błonach śluzowych. Osutka wczesna zazwyczaj pojawia się między 9. a 16. tygodniem od momentu zakażenia. Jest to zwykle osutka plamista, gdzie wykwity rozmieszczone są symetrycznie na tułowiu oraz na kończynach górnych. Przeważnie utrzymuje się przez okres 2–3 tygodni i zanika bez pozostawienia śladu. W okresie od 4. do 12. miesiąca od momentu zakażenia, a rzadziej do 2 lat, mogą pojawić się nawrotowe wielopostaciowe osutki. Charakteryzują się one głębszym umiejscowieniem oraz mniej symetrycznym rozmieszczeniem. Obejmują także dłonie, podeszwy stóp oraz skórę twarzy. Te wykwity utrzymują się przez kilka do kilkunastu tygodni, a po ich ustąpieniu mogą pozostawać blizny.

Kiła III fazy rozwija się po kilku latach trwającego, nieleczonego zakażenia. Choroba może mieć przebieg objawowy lub utajony. Główne zagrożenia w tym stadium choroby mogą dotyczyć przede wszystkim układu nerwowego i układu sercowo-naczyniowego.

Do zakażenia kiłą dochodzi podczas kontaktu seksualnego z osobą zarażoną. Chociaż stosowanie prezerwatyw znacznie zwiększa ochronę przed zakażeniem, nie gwarantuje 100% pewności. Warto wspomnieć, że kobieta w ciąży może przenieść kiłę na swoje dziecko.

Zakażenie kiłą nie występuje w wyniku codziennych sytuacji, takich jak wspólne noszenie ubrań, korzystanie z tej samej toalety, przytulanie, pływanie w basenie czy używanie wspólnych sztućców i szklanek.

Do tej pory nie opracowano szczepionki przeciwko kile. Profilaktyka farmakologiczna polega na badaniu partnerów seksualnych osób, u których zdiagnozowano wczesną postać kiły, zarówno objawową, jak i utajoną. W przypadku ostatniego kontaktu seksualnego w ciągu 90 dni z osobą zarażoną, zaleca się leczenie zgodnie ze schematem przewidzianym dla kiły wczesnej, nawet jeśli wyniki badań serologicznych są ujemne. Metody profilaktyki nieswoistej obejmują m.in. edukację seksualną, stosowanie prezerwatyw, ograniczenie liczby partnerów seksualnych oraz unikanie ryzykownych zachowań seksualnych.

Leczenie kiły opiera się na stosowaniu antybiotyków. We wczesnym stadium (I lub II), pierwszym wyborem jest penicylina benzatynowa. W razie jej braku, alternatywą jest penicylina prokainowa. Dla osób uczulonych na penicylinę, zaleca się doksycyklinę lub ceftriakson. W leczeniu kiły późnej utajonej również podaje się penicylinę benzatynową. W sytuacji, gdy nie jest ona dostępna, zaleca się zastosowanie penicyliny prokainowej. Dla pacjentów uczulonych na penicylinę rekomendowaną alternatywą jest doksycyklina. Po zakończeniu terapii konieczne są badania krwi, aby potwierdzić jej efektywność. Należy pamiętać, że pełne wyleczenie kiły jest możliwe, jednak przebyta infekcja nie zapewnia odporności na całe życie.

Bibliografia:
Jakubowicz, O. (2009). Kiła - realne zagrożenie. Nowiny Lekarskie, 78(5-6), 335-338.
Jakubowicz, O. (2010). Kiła - realne zagrożenie - Część II. Nowiny Lekarskie, 79(4), 334-336.
Wojas-Pelc, A., Pastuszczak, M., Serwin, A., Rudnicka, I., Majewski, S., Czajkowski, R., ... & Rudnicka, L. (2018). Syphilis. Diagnostic and therapeutic recommendations of the Polish Dermatological Society. Part 1: Early and late syphilis. Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny, 105(5), 563-581.
Karlikowska-Skwarnik, M., & Szenborn, L. (2017). Kiła w gabinecie lekarza rodzinnego. Lekarz POZ, 3(2), 129-133.
https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.18.3.4.1.1.1. [dostęp: 29.01.2024]
https://podyplomie.pl/dermatologia/30540,co-to-jest-kila [dostęp: 29.01.2024]

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.