Łuszczyca – przyczyny, objawy, rodzaje i leczenie

Łuszczyca to przewlekła choroba zapalna skóry. Ta dermatoza powoduje nadmierne namnażanie się komórek naskórka zwanych keratynocytami. Prowadzi do znacznego pogrubienia naskórka i powstania charakterystycznych łusek.

Łuszczyca należy do chorób autoimmunizacyjnych. Oznacza to, że komórki układu odpornościowego, głównie limfocyty T, atakują prawidłowe keratynocyty w naskórku.

Przyczyny łuszczycy to przede wszystkim: 
   • predyspozycje genetyczne,
   • przebyte infekcje bakteryjne, wirusowe i grzybicze, szczególnie często jest to ostra infekcja górnych dróg oddechowych,
   • stres różnego pochodzenia,
   • uszkodzenia mechaniczne skóry,
   • stosowanie niektórych leków, np. beta-blokerów (metoprolol, bisoprolol).

Zmiany łuszczycowe mogą się pojawiać na całym ciele, jednak najczęściej występują w okolicy:
   • kolan i łokci,
   • dolnej części pleców,
   • rąk i stóp,
   • tułowia,
   • owłosionej skóry głowy,
   • paznokci.

Choroba cechuje się okresami zaostrzeń i remisji. Podczas zaostrzeń łuszczycy nasila się stan zapalny w okolicy zmian, a naskórek intensywnie się łuszczy. Może być to spowodowane nadmiernym stresem, infekcją, wysoką lub niską temperaturą oraz spożywaniem używek. Zaostrzenie może trwać od kilku dni do kilku tygodni, a nawet lat. Do remisji dochodzi samoistnie lub po farmakoterapii.

Niekiedy pojawia się nieprawdziwe przekonanie, iż łuszczyca jest chorobą zakaźną, co jest całkowicie mylne. Taka błędna informacja przyczynia się do znacznego stygmatyzowania osób cierpiących na łuszczycę.

Istnieje kilka odmian łuszczycy, różnią się stopniem rozwinięcia zmian skórnych, ich lokalizacją i przebiegiem.

Wyróżniamy następujące jej rodzaje:

• Łuszczyca zwykła (plackowata) – to najczęściej spotykana postać łuszczycy. Podczas jej wystąpienia na skórze pojawiają się najpierw grudkowate, czerwone plamki, które rozprzestrzeniają się po naskórku. Następnie zlewają się ze sobą, tworząc nieregularne kształty. Ten typ może również występować na owłosionej skórze głowy. W zależności od jej stopnia nasilenia wyróżnia się łuszczycę łagodną, umiarkowaną lub silną.
• Łuszczyca krostkowa – objawia się poprzez pojawienie jasnych krostek na powierzchni skóry, które najczęściej występują na dłoniach i stopach. Krostki łuszczycowe mogą występować samodzielnie, ale często są obecne razem ze zmianami plackowatymi.
• Łuszczyca stawowa – ten groźny dla zdrowia typ łuszczycy łączy w sobie objawy skórne z reumatoidalnymi zmianami w stawach. Są one niezwykle bolesne i utrudniają codzienne funkcjonowanie. W tym przypadku zawsze musi zostać wdrożona farmakoterapia, ponieważ może doprowadzić do trwałych uszkodzeń stawów.
• Łuszczyca paznokci – podczas niej dochodzi do powstania wgłębień w płytce paznokcia, zmiany zabarwienia na brunatno-żółte, a nawet do rozwarstwienia się płytki. Łuszczyca paznokci może towarzyszyć innym zmianom łuszczycowym na ciele i występuje na jednym lub wszystkich paznokciach.
• Erytrodermia łuszczycowa – to najpoważniejsza postać łuszczycy, podczas której na skórze powstają czerwone wykwity zajmujące nawet do 90% ciała.

Leczenie łuszczycy obejmuje następujące elementy: leczenie miejscowe, fototerapię i leczenie ogólne. Dobór leczenia zależy od rodzaju łuszczycy oraz od jej stopnia zaawansowania.

Leczenie miejscowe to metoda stosowana u osób z łuszczycą łagodną oraz jako leczenie wspierające przy umiarkowanym i zaawansowanym rodzaju. Podstawą jest stosowanie środków keratolitycznych, które złuszczają i ułatwiają usuwanie nadmiernej ilości keratynocytów. Najczęściej stosowane keratolityki to kwas salicylowy, mocznik, kwas mlekowy i siarka. Stosuje się również preparaty redukujące, które ograniczają nadmierne tworzenie keratynocytów. Zawierają one ditranol, zwany też cygnoliną, oraz dziegcie. Stosowane są także retinoidy, czyli pochodne witaminy A (tazaroten), które regulują proces łuszczenia się skóry oraz pochodne witaminy D (takalcytol, kalcypotriol) działające przeciwzapalnie.

Fototerapia zmian łuszczycowych jest jedną z najbezpieczniejszych terapii bardziej zaawansowanych typów łuszczycy. Polega ona na napromieniowaniu zmian skórnych promieniowaniem UVB, które hamuje rozwój komórek naskórka i zmniejsza objawy choroby. Wyróżniamy także fotochemioterapię, podczas której podaje się substancje fototoksyczne na skórę, a następnie naświetla się je promieniowaniem UVA.

Najpoważniejsze przypadki łuszczycy leczy się, podając silne leki doustne, które ograniczają stan zapalny i zmniejszają reakcję autoimmunizacyjną na powierzchni skóry. Chorym podaje się m.in. metotreksat, acytretynę, cyklosporynę lub leki biologiczne.

Innym ważnym elementem terapii jest codzienna pielęgnacja skóry łuszczyków. Poza regularnym złuszczaniem zaleca się nawilżanie naskórka stosując łagodne emolienty.

Bibliografia
Langner, A., Ambroziak, M.,  & Stąpór, W. (2003). Łuszczyca - etiopatogeneza i leczenie. Przewodnik Lekarza/Guide for GPs.
Reich, A., Adamski, Z., Chodorowska, G., Kaszuba, A., Krasowska, D., Lesiak, A., ... & Szepietowski, J. (2020). Psoriasis. diagnostic and therapeutic recommendations of the polish dermatological society. part 2. Dermatology Review/Przegląd Dermatologiczny, 107(2), 110-137.
Janiec, W., Folwarczna, J., Cegieła, U., Janas, A., Janiec, R., Kaczmarczyk-Sedlak, I., ... & Trzeciak, H. I. (2021). Kompendium farmakologii. PZWL.
Tuszyński, P. K. (2021) Problemy dermatologiczne. Wydanie II

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka