Mdłości u kobiet w ciąży – skąd się biorą i jak im zapobiegać?

Nudności to nic innego jak nieprzyjemne, lecz niebolesne uczucie silnej potrzeby zwymiotowania. Mdłości i wymioty to osobne odczucia, które często pojawiają się jednak w parze.

Zarówno nudności, jak i wymioty występują u 50% kobiet w początkowym okresie ciąży. Samych mdłości doświadczają kolejne 25% ciężarnych. Ten problem w znaczący sposób wpływa na normalne funkcjonowanie kobiety w ciąży. Utrudnia wykonywanie codziennych czynności, powoduje absencję w pracy i życiu towarzyskim oraz może negatywnie wpływać na relacje z bliskimi.

Pewne badanie wykazało, że jeśli pierwszej ciąży towarzyszyły nudności, to u 63% z nich mdłości pojawią się także w kolejnych ciążach.

U większości kobiet nudności pojawiają się w okolicy czwartego tygodnia ciąży. Szczyt nasilenia mdłości zazwyczaj występuje w okolicy 9. tygodnia. Najczęściej objawy ustępują wraz z końcem pierwszego trymestru, jednak nie jest to zasadą i mogą trwać dłużej.

Nasilenie nudności jest najprawdopodobniej zależne od stężenia hormonu ciąży, czyli gonadotropiny kosmówkowej (hCG). Jest to czynnik wydzielany przez jedną z błon płodowych otaczających rozwijające się dziecko – kosmówkę. Wysokie stężenie hCG stymuluje wydzielanie estradiolu przez jajniki, który jest znanym czynnikiem powodującym nudności i wymioty.

Inna teoria mówi, że nudności w ciąży są spowodowane niedoborami witamin z grupy B. U kobiet ciężarnych zwiększa się zapotrzebowanie na składniki odżywcze, w tym właśnie na witaminy i minerały. Za tą teorią przemawia fakt, że stosowania preparatów witaminowych często jest skuteczne w niwelowaniu tych objawów podczas ciąży.

Co ciekawe, tak często używane określenie „porannych mdłości” jest błędne. Objawy najczęściej występują przez cały dzień, a nie tylko rano.

Aby lepiej radzić sobie z nudnościami w ciąży zaleca się:

• spożywanie mniejszych posiłków, a z większą częstotliwością,
• unikanie tłustych, pikantnych i aromatycznych potraw,
• odpowiednie nawodnienie,
• spożywanie niewielkich przekąsek przed wyjściem z łóżka, aby zapobiec porannym wymiotom,
• dużo wypoczynku,
• stosowanie witamin po posiłku, aby ograniczyć ich drażniący wpływ na układ pokarmowy,
• przebywanie w chłodnym otoczeniu – niektóre ciężarne lepiej się czują w zimnych pomieszczeniach.

U niektórych kobiet pomocna może okazać się akupunktura. Ważne jest, aby wybierać do tego zabiegu miejsca prowadzone przez sprawdzonych fizjoterapeutów i lekarzy.

Leczenie mdłości warto rozpocząć od naturalnych, roślinnych metod, na przykład od kłącza imbiru. Kłącze to wykazuje działanie przeciwwymiotne, żółciopędne oraz poprawia funkcje jelit.

Najlepiej wybierać świeży imbir i spożywać go w potrawach lub dodawać do napojów. Dostępne są także preparaty w postaci tabletek lub kropli.

Jeśli naturalne metody zawodzą, wówczas warto się skierować do lekarza prowadzącego ciążę lub pierwszego kontaktu. Około 10% ciężarnych wymaga leczenia farmakologicznego nudności i wymiotów.

Lekiem pierwszego wyboru jest pirydoksyna, czyli witamina B6. Badania wykazały skuteczność stosowania dużych dawek tej witaminy w schemacie 10-25 mg co 8 h. 
Taką kurację może zalecić lekarz i ,chociaż witamina B6 jest dostępna w aptekach jako lek bez recepty, nie zaleca się jej stosowania na własną rękę.

Jeśli sama pirydoksyna nie wystarcza, to dostępny jest specjalny preparat na nudności u kobiet w ciąży, zawierający jej połączenie z doksylaminą. Jest to substancja bezpieczna do stosowania w ciąży po konsultacji z lekarzem, która pogłębia działanie przeciwwymiotne. Taka terapia nie powinna być stosowana doraźnie, a przez dłuższy czas – przynajmniej 5-7 dni. Dawka początkowa leku to 2 tabletki zastosowane wieczorem. Jeśli nie dają wystarczających efektów, trzeciego dnia kuracji można przyjąć jedną tabletkę rano, a dwie wieczorem. W przypadku uporczywych wymiotów dawkę można zwiększyć do 4 tabletek dziennie – 1 rano, 1 po południu i 2 wieczorem.

Jeśli takie leczenie nie daje efektów, to lekarz może zalecić znacznie mocniejsze preparaty. Wówczas podaje się takie leki jak fenotiazyna, metoklopramid lub ondansetron. Szczególnie silnym lekiem, który jest zalecany w przypadku braku skuteczności żadnej innej terapii u kobiet po 10. tygodniu ciąży, jest metyloprednizolon.

Nudności niestety prawie zawsze będą towarzyszyć kobietom w ciąży. Jednak jeśli wymioty są uporczywe, towarzyszy im utrata masy ciała, odwodnienie i wystąpienie ciał ketonowych w moczu – wówczas należy od razu skierować się do lekarza. Mogą to być tzw. niepowściągliwe wymioty ciężarnych, które wymagają odpowiedniej opieki położniczej.

Bibliografia:
Niebyl, J. R. (2010). Nudności i wymioty w czasie ciąży. N Engl J Med, 363, 1544-50.
Mokrowiecka, A., & Małecka-Panas, E. (2010). Nudności i wymioty. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 4(6), 268-274.
Bazylko, A. (2010). Substancje roślinne, wskazania i przeciwwskazania do stosowania w czasie ciąży i przygotowania do porodu. Farm Pol, 66(7), 478-483.
Sieroszewski, P., Huras, H., Wielgoś, M., Kwiatkowski, S., Zimmer, M., & Seremak-Mrozikiewicz, A. (2022). Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie stosowania produktu leczniczego Xonvea® do leczenia nudności i wymiotów u kobiet w ciąży. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 7(2), 99-103.

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka