Mocznik w kosmetykach – co należy wiedzieć?

Mocznik to naturalna substancja, która powstaje w organizmie w wyniku przemiany białek oraz innych związków azotowych. Jest on usuwany z organizmu wraz z potem i moczem. Substancja ta przyjmuje postać bezbarwnych kryształów, które rozpuszczają się zarówno w wodzie, jak i w etanolu. Warto wspomnieć, że w ludzkiej skórze znajduje się około 1% mocznika, który stanowi część naturalnego czynnika nawilżającego skórę znanego jako NMF (Natural Moisturizing Factor). Mocznik odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu odpowiedniego nawilżenia warstwy rogowej naskórka. Zgodnie z międzynarodową nomenklaturą składników kosmetyków mocznik występuje pod nazwą Urea.

Działanie mocznika w kosmetykach jest ściśle związane z jego stężeniem. W przypadku stężenia 2% mocznik inicjuje procesy podziału komórkowego w warstwie ziarnistej skóry. Działanie to sprzyja szybszemu gojeniu się ran oraz wspomaga proces regeneracji skóry, która po zastosowaniu kosmetyku z takim stężeniem mocznika staje się gładka i miękka.

Mocznik o stężeniu od 5% do 10% jest często zawarty w kremach, które są przeznaczone do głębokiego nawilżania skóry. W tych produktach mocznik wykazuje właściwości higroskopijne, co oznacza, że jest w stanie pochłaniać wodę i ułatwiać jej wiązanie przez keratynę. Działanie to przekłada się na jędrność, właściwe nawilżenie i zwiększoną elastyczność skóry po użyciu tych preparatów.

Mocznik o stężeniu powyżej 10% można znaleźć w mleczkach do ciała, kremach przeznaczonych do pielęgnacji przesuszonych kolan i łokci, a także w produktach na popękane i zrogowaciałe pięty oraz w tonikach przeciwtrądzikowych. W takim stężeniu mocznik wykazuje właściwości przeciwbakteryjne i przeciwświądowe, co jest szczególnie korzystne w leczeniu skóry trądzikowej. Jego delikatne działanie złuszczające przyczynia się również do poprawy kondycji przesuszonej i zrogowaciałej skóry.

Mocznik używany w  stężeniach przekraczających 40-50% odznacza się działaniem keratolitycznym, co oznacza, że efektywnie przyczynia się do złuszczania naskórka. Dermatolodzy często polecają preparaty z tak wysoką zawartością mocznika w leczeniu stanów, takich jak atopowe zapalenie skóry oraz łuszczyca. Ponadto produkty te okazują się skuteczne również w zwalczaniu łupieżu i  rozstępów. Mocznik w tych stężeniach można znaleźć w kremach złuszczających, maskach do stóp oraz w różnorodnych preparatach do pielęgnacji skóry głowy i ciała.

W asortymencie aptek znajduje się szeroka gama kosmetyków zawierających mocznik, obejmująca:
   • kremy złuszczające do stóp,
   • kremy nawilżające do rąk,
   • kremy nawilżające do twarzy,
   • balsamy do ciała,
   • szampony i odżywki do włosów,
   • toniki do twarzy,
   • pasty do zębów,
   • olejki do kąpieli.

Przed zakupem produktu z mocznikiem, ważne jest określenie problemu skórnego, aby dobrać odpowiednie stężenie i formułę kosmetyku.

Mocznik do 10% stężenia stanowi doskonałe źródło nawilżenia, zwłaszcza dla małych pacjentów cierpiących na atopowe zapalenie skóry. Jednak dane literaturowe dostarczają doniesienia o potencjalnie toksycznym wzroście stężenia mocznika we krwi noworodków i niemowląt po zastosowaniu preparatów zawierających mocznik. Dlatego też zaleca się zachować ostrożność przy jego stosowaniu u najmłodszych dzieci. Zgodnie z wytycznymi Niemieckiego Towarzystwa Dermatologicznego (DDG) mocznik nie jest rekomendowany dla niemowląt, a niektórzy eksperci twierdzą, że nie należy go stosować do 6. roku życia. 

Do tej pory nie odnotowano negatywnych efektów stosowania mocznika na skórę. Mocznik, będąc naturalnym składnikiem organizmu, z reguły nie powoduje reakcji alergicznych. Pojawiające się działania drażniące mogą wynikać np. z doboru nieprawidłowego podłoża kosmetycznego do konkretnego etapu leczenia dermatozy. 

Mocznik, będący naturalnym składnikiem ludzkiej skóry, jest uważany za substancję bezpieczną i zazwyczaj nie powoduje reakcji alergicznych. Warto jednak wspomnieć, że mocznik ułatwia przenikanie innych składników przez skórę, w tym konserwantów, środków zapachowych, barwników oraz potencjalnie szkodliwych substancji. Dodatkowo istnieje ryzyko, że skóra może przyzwyczaić się do intensywnego nawilżenia zapewnianego przez mocznik i inne składniki wspomagające. Nagłe zaprzestanie ich stosowania może prowadzić do podrażnień, nadmiernego wysuszenia skóry, a także obniżenia jej odporności na czynniki zewnętrzne.

Bibliografia:
Kapuścińska, A., & Nowak, I. (2014). Wykorzystanie mocznika i jego pochodnych w przemyśle kosmetycznym. Chemik, 68(2), 91-96.
Kamińska, E. (2018). Rola emolientów w atopowym zapaleniu skóry u dzieci. Journal of Mother and Child, 22(4), 396-403.
Baran, D., Bartkowiak, G., & Schroeder, G. (2010). Mocznik i jego zastosowanie w preparatach kosmetycznych. W G. Schroeder (Red.), Nanotechnologia, kosmetyki, chemia supramolekularna (s. 123). Cursiva.
Wszołek, K., & Piotrowska, A. (2019). Analiza składu wybranych kosmetyków dla pacjentów onkologicznych. Kosmetologia Estetyczna, 8(5), 575-580.

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.