Objawy i leczenie nadciśnienia tętniczego – jak dbać o zdrowie serca?

Nadciśnienie tętnicze jest chorobą, która charakteryzuje się podwyższonym ciśnieniem tętniczym. To ostatnie oznacza siłę nacisku, jaką płynąca krew wywiera na ścianę naczyń tętniczych. Mierzy się je w milimetrach słupa rtęci (mm Hg). Ciśnienie tętnicze jest zapisywane jako dwie liczby. Pierwsza z nich oznacza ciśnienie w trakcie bicia serca (skurczowe), a druga – podczas „odpoczynku” między uderzeniami (rozkurczowe).

Nadciśnienie tętnicze jest rozpoznawane, jeśli podczas pomiaru gabinetowego w dwóch różnych dniach ciśnienie skurczowe w obu dniach wynosi ≥140 mm Hg i/lub ciśnienie rozkurczowe w obu dniach wynosi ≥90 mm Hg. 

W ponad 90% przypadków nadciśnienia tętniczego rozpoznawane jest nadciśnienie tętnicze pierwotne (samoistne). Oznacza to, że nie można określić dokładnej przyczyny choroby. Specjaliści wskazują, że rolę w jej rozwoju odgrywają geny, środowisko, stres, dieta czy styl życia.

Jedynie u 5-10% chorych diagnozuje się nadciśnienie tętnicze wtórne (objawowe), które wynika z chorób towarzyszących. Najczęściej są to schorzenia nerek, tętnic oraz choroby tarczycy, przytarczyc lub nadnerczy. W przypadku tego rodzaju nadciśnienia tętniczego leczenie polega na usunięciu przyczyny wzrostu ciśnienia krwi.

Specjaliści wyodrębnili modyfikowalne (czyli takie, na które można wpłynąć) i niemodyfikowalne czynniki ryzyka rozwoju nadciśnienia tętniczego. Do czynników modyfikowalnych zalicza się niezdrową dietę (nadmierne spożycie soli oraz potraw bogatych w tłuszcze nasycone i trans, małe spożycie warzyw i owoców), małą aktywność fizyczną, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu oraz nadwagę i otyłość.

Do niemodyfikowalnych czynników ryzyka nadciśnienia tętniczego należy obciążenie rodzinne, wiek powyżej 65 lat i choroba współistniejąca, np. cukrzyca czy choroba nerek.

Nadciśnienie tętnicze zwykle przez długi czas przebiega bezobjawowo. Przy nagłym wzroście ciśnienia mogą wystąpić pulsujące bóle głowy, szum w uszach, niewyraźne widzenie, ból w klatce piersiowej, krwawienie z nosa czy nudności i wymioty. Jednak u wielu osób do pojawienia się dolegliwości dochodzi dopiero w momencie wystąpienia powikłań nadciśnienia tętniczego. Zalicza się do nich m.in. dysfunkcję nerek, udar mózgu, przerost lewej komory serca czy rozwój miażdżycy, a tym samym zwiększenie ryzyka wystąpienia zawału serca. 

WHO oszacowała, że niemal połowa dorosłych z nadciśnieniem tętniczym nie wie, że na nie choruje. Dlatego nawet osoby zdrowe powinny regularnie mierzyć ciśnienie krwi. W przypadku potwierdzenia nadciśnienia tętniczego należy rozpocząć leczenie.

Leczenie nadciśnienia tętniczego polega na zmianie nawyków i stosowaniu farmakoterapii.

Do zalecanych modyfikacji w stylu życia należą:

• unormowanie i utrzymywanie prawidłowej masy ciała;
• zwiększenie aktywności fizycznej; 
• stosowanie odpowiedniej diety, np. śródziemnomorskiej czy DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension); 
• ograniczenie spożycia soli kuchennej do mniej niż 5 g na dobę; 
• rzucenie palenia i unikanie biernego narażenia na dym tytoniowy;
• ograniczenie spożycia alkoholu. 

Opisane wyżej zmiany w stylu życia służą też zapobieganiu nadciśnieniu tętniczemu. 

U większości chorych na nadciśnienie tętnicze farmakoterapia polega na zażywaniu leków hipotensyjnych (obniżających ciśnienie tętnicze). Najczęściej zalecane jest stosowanie dwóch leków. Czasem są one zawarte w jednej tabletce.

Do głównych grup preparatów hipotensyjnych należą:
   • inhibitory ACE (ACEI); 
   • diuretyki tiazydowe/tiazydopodobne;
   • beta-blokery;
   • blokery kanału wapniowego;
   • blokery receptora angiotensynowego. 

Dla większości chorych celem terapii jest uzyskanie ciśnienia krwi poniżej 140/90 mm Hg. Niekiedy, np. w przypadku cukrzycy, choroby układu krążenia lub jej wysokiego ryzyka czy przewlekłego schorzenia nerek, docelowe ciśnienie krwi jest mniejsze niż 130/80 mm Hg. 

Osoby ze stwierdzonym nadciśnieniem tętniczym powinny zaopatrzyć się w aparat do badania ciśnienia i nauczyć się – pod kierunkiem lekarza lub pielęgniarki – samodzielnego pomiaru ciśnienia krwi oraz prawidłowego prowadzenia dzienniczka samokontroli ciśnienia. Samobadanie jest ważne przy monitorowaniu postępów terapii. W przypadku wątpliwości lub istnienia konkretnych wskazań chory może też zostać skierowany na 24-godzinny automatyczny pomiar ciśnienia tętniczego, zwany badaniem Holtera.

Według wytycznych European Society of Hypertension (ESH) 2023 definicje i klasyfikacja ciśnienia tętniczego (w mm Hg) są następujące:

• ciśnienie optymalne: skurczowe <120 i rozkurczowe <80;
• ciśnienie prawidłowe: skurczowe 120-129 i rozkurczowe 80-84;
• ciśnienie wysokie prawidłowe: skurczowe 130-139 i/lub rozkurczowe 85-89;
• nadciśnienie tętnicze 1. stopnia: skurczowe 140-159 i/lub rozkurczowe 90-99;
• nadciśnienie tętnicze 2. stopnia: skurczowe 160-179 i/lub rozkurczowe 100-109;
• nadciśnienie tętnicze 3. stopnia: skurczowe ≥180 i/lub rozkurczowe ≥110;
• izolowane nadciśnienie skurczowe: skurczowe ≥140 i rozkurczowe <90;
• izolowane nadciśnienie rozkurczowe: skurczowe <140 i rozkurczowe ≥90.

Jeśli wartości skurczowego ciśnienia krwi i rozkurczowego ciśnienia krwi należą do różnych kategorii, przyjmuje się kategorię wyższą. Izolowane nadciśnienie tętnicze skurczowe lub rozkurczowe także klasyfikuje się według stopni 1., 2. i 3., w zależności od wysokości odpowiednio skurczowego ciśnienia krwi i rozkurczowego ciśnienia krwi.

Źródła: 
https://www.mp.pl/pacjent/nadcisnienie/informacje/cisnienie_nadcisnienie/58698,nadcisnienie-tetnicze (dostęp 14.12.2024)
https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.2.20.1. (dostęp 14.12.2024)
https://kardiologia.mp.pl/wytyczne/inne-wytyczne/328088,postepowanie-w-nadcisnieniu-tetniczym-podsumowanie-wytycznych-european-society-of-hypertension-2023 (dostęp 14.12.2024)
https://podyplomie.pl/medycyna/28762,nadcisnienie-tetnicze (dostęp 14.12.2024)
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hypertension (dostęp 14.12.2024)

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka