Nietrzymanie moczu – objawy, przyczyny, leczenie

Nietrzymanie moczu cechuje się epizodami niekontrolowanego oddawania moczu. Schorzenie jest problemem społecznym. Oszacowano, że jakiejś formy tego problemu doświadcza na świecie około 423 mln osób w wieku 20 lat i powyżej. Nietrzymanie moczu występuje powszechnie u seniorów i częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn. Dolegliwość znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie. Trzeba podkreślić, że nietrzymanie moczu nie jest „normalną” konsekwencją starzenia się czy porodu siłami natury, ale nieprawidłowym objawem. Dlatego zawsze wymaga zdiagnozowania i leczenia.

Do podstawowych typów przewlekłego nietrzymania moczu należą: 

• wysiłkowe nietrzymanie moczu: wynika z osłabienia mięśni dna miednicy, które nie zaciskają prawidłowo cewki moczowej. Występuje wraz ze wzrostem ciśnienia w jamie brzusznej (np. podczas wysiłku, kichania, kaszlu czy śmiechu). Do przyczyn wysiłkowego nietrzymania moczu zaliczane są przebyte ciąże i porody siłami natury, niektóre zabiegi ginekologiczne, starszy wiek, menopauza i otyłość. Ten typ choroby występuje też u młodych kobiet uprawiających sport;
• nietrzymanie moczu z naglącym parciem: ten rodzaj schorzenia jest skutkiem nieprawidłowej i nadmiernej aktywności mięśni pęcherza. W przebiegu choroby występują parcia na pęcherz, po których w kilka sekund dochodzi do wypływu moczu. Potrzeba oddania moczu pojawia się w różnych sytuacjach, np. po zmianie pozycji ciała czy podczas stosunku. Może występować zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy. Przyczyna naglącego nietrzymania moczu często jest nieznana. W takim przypadku lekarz diagnozuje tzw. zespół nadpobudliwego (nadreaktywnego) pęcherza. Do innych znanych powodów schorzenia zalicza się zapalenie pęcherza, schorzenia neurologiczne i choroby gruczołu krokowego;
• nietrzymanie moczu z powodu przepełnienia pęcherza: polega na stałym lub okresowym wyciekaniu moczu z przepełnionego i często nadmiernie rozciągniętego pęcherza. Jego przyczyną jest istnienie przeszkody w odpływie moczu. Najczęściej występuje u mężczyzn z łagodnym przerostem gruczołu krokowego. 

Nietrzymanie moczu może mieć też charakter przejściowy. Ten rodzaj schorzenia bywa spowodowany np. zapaleniem pęcherza, stosowaniem niektórych leków czy piciem płynów działających moczopędnie lub podrażniających pęcherz moczowy (m.in. alkoholu i napojów z kofeiną).

Do metod stosowanych w diagnostyce nietrzymania moczu zalicza się wywiad medyczny oraz badanie fizykalne. Oprócz typowego badania fizykalnego przeprowadzane jest też badanie prostaty palcem u mężczyzn i badanie ginekologiczne u kobiet. Dodatkowe badania na NTM mogą obejmować m.in. badanie ogólne i posiew moczu, USG układu moczowego oraz badanie urodynamiczne.

Leczenie problemu z nietrzymaniem moczu zależy od typu schorzenia i nasilenia objawów. Postępowanie zaczyna się zwykle od modyfikacji stylu życia. Zalecane jest m.in. unormowanie masy ciała, odpowiednia dieta czy regularne wypróżnienia. Rekomenduje się też zapobieganie zakażeniom układu moczowego, kontrolowanie spożycia płynów, ograniczenie napojów z kofeiną i alkoholu oraz rzucenie palenia. 

W leczeniu nietrzymania moczu wykorzystywane są też metody stymulacji dna miednicy, takie jak:

• ćwiczenia dna miednicy (ćwiczenia Kegla);
• biofeedback;
• terapia behawioralna;
• elektrostymulacja;
• zmienne pole magnetyczne;
• stożki i kulki dopochwowe;
• pesaroterpia.

Gdy postępowanie niefarmakologiczne jest nieskuteczne, wdraża się farmakoterapię. Leki są dobierane indywidualnie. W naglącym nietrzymaniu moczu stosowane są m.in. solifenacyna, oksybutynina, tolterodyna, fezoterodyna i trospium. 

W leczeniu NTM wykorzystywane są też metody zabiegowe. W przypadku wysiłkowego nietrzymania moczu do najbardziej efektywnych procedur należą operacje pętlowe oraz tzw. zabiegi podwieszenia szyi pęcherza moczowego. W nietrzymaniu moczu z naglącym parciem, w przypadku nieskuteczności metod niefarmakologicznych i leków, stosuje się wstrzykiwanie botuliny do mięśni pęcherza, stymulację nerwów krzyżowych lub leczenie chirurgiczne.

Terapia nietrzymania moczu z przepełnienia polega na zapewnieniu dobrego odpływu moczu. Można tego dokonać dzięki operacji gruczołu krokowego lub wprowadzeniu cewnika do pęcherza.

W leczeniu nietrzymania moczu pomocne są też środki wchłaniające mocz, np. specjalne wkładki czy pieluchomajtki. Pozwalają one zapobiegać podrażnieniom, wysypce i poważniejszym zmianom zapalnym wynikającym z kontaktu skóry krocza z moczem.

Część kobiet może zapobiec nietrzymaniu moczu dzięki odpowiedniemu stylowi życia. Aby uniknąć zachorowania, należy dbać o prawidłową wagę, ograniczyć spożycie kofeiny i alkoholu oraz regularnie wykonywać ćwiczenia Kegla. Istotne jest zwłaszcza wzmocnienie mięśni dna miednicy po porodzie.

Źródła: 
https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/010/928/original/Strony_od_MpD_2011_06-10.pdf?1468415452 (dostęp 17.10.2023)
https://podyplomie.pl/ginekologia/19345,nietrzymanie-moczu-u-mlodych-kobiet (dostęp 17.10.2023)
https://www.mp.pl/pacjent/nefrologia/choroby/chorobyudoroslych/57804,nietrzymanie-moczu (dostęp 17.10.2023)
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK559095/ (dostęp 17.10.2023)

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka