Nocne poty – przyczyny i leczenie

Gruczoły potowe odgrywają kluczową rolę w regulacji temperatury organizmu. Wydzielają pot w niewielkich ilościach przez cały czas. Pod wpływem bodźca związanego z ogrzaniem ciała lub z reakcją emocjonalną, produkcja potu się zwiększa.

Dzięki wydzielaniu potu usuwany jest nadmiar ciepła z ciała. Ponadto razem z potem usuwane są niektóre toksyczne związki, takie jak alkohol etylowy, ołów czy rtęć.

Pierwotnie pot jest bezwonny. W jego skład wchodzą woda oraz rozpuszczone w niej sole mineralne, związki organiczne, witaminy, aminokwasy oraz kwasy tłuszczowe. Charakterystyczny zapach potu jest spowodowany rozkładem jego składników przez znajdujące się na skórze bakterie.

Zwiększona potliwość w nocy może być spowodowana szeregiem różnych przyczyn. Wyróżniamy dwa jej rodzaje: pierwotną i wtórną. Pierwotna nadmierna potliwość jest związana z obciążeniem genetycznym lub środowiskowym.

Wtórna potliwość w nocy jest spowodowana zaburzeniem podstawowej funkcji organizmu. Najczęściej spotykaną przyczyną nocnych potów jest menopauza. Zmiany hormonalne zachodzące w organizmie kobiety mają wpływ na wiele naturalnych mechanizmów, w tym na pocenie się. Inne przyczyny nocnych potów to nadczynność tarczycy, cukrzyca, otyłość, gruźlica, zapalenie wsierdzia, choroba Parkinsona oraz guzy chromochłonne. Kolejną szczególną grupą osób, którym mogą towarzyszyć nocne poty, są kobiety w ciąży.

Również pewne leki mogą podwyższać ryzyko występowania nocnych potów. Należą do nich niektóre neuroleptyki, takie jak olanzapina, leki antydepresyjne, środki przeciwcukrzycowe, cyprofloksacyna, acyklowir, leki przeciwgorączkowe oraz niesteroidowe środki przeciwzapalne.

Szczególną przyczyną nadmiernej potliwości w nocy jest spożywanie używek takich jak alkohol etylowy. Powoduje on zaburzenia w gospodarce elektrolitowej, zwiększając utratę wody z organizmu i sprzyjając odwodnieniu. Wpływa także na zwiększenie potliwości nocą. Najczęściej jest to obserwowane u osób, które nadużywają alkoholu.

Jeżeli nocna potliwość znacznie utrudnia funkcjonowanie, a  podstawowe antyperspiranty nie wystarczają w kontroli wydzielania potu, to warto skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu. Przeprowadzi on badanie przedmiotowe i zleci ewentualne dalsze badania diagnostyczne.

Badania diagnostyczne nocnych potów obejmują:
   • morfologię krwi obwodowej,
   • obecność infekcji wirusem HIV,
   • poziom hormonu tyreotropowego (TSH),
   • stężenie białka C-reaktywnego (CRP),
   • badanie glikemii krwi,
   • oznaczenie hormonu folikulotropowego (FSH),
   • RTG klatki piersiowej.

Leczenie nocnych potów należy prowadzić dwuetapowo. Pierwszym etapem jest wyleczenie przyczyny nadmiernej potliwości, jeśli istnieje taka możliwość. Takie leczenie będzie obejmować w zależności od przyczyny unormowanie pracy tarczycy przy jej nadczynności, stosowanie hormonoterapii u kobiet podczas menopauzy, unormowanie stężeń cukru we krwi lub zmniejszenie masy ciała.

Drugim z nich jest leczenie objawowe z zastosowaniem preparatów ograniczających potliwość. Ich mechanizm działania polega na odwracalnym blokowaniu wydzielania gruczołów potowych. Najczęściej zaleca się stosowanie antyperspirantów zawierających sole glinu. Po aplikacji tworzy się bariera na skórze, co ogranicza wydzielanie potu. Warstwa preparatu jest usuwana wraz z martwym naskórkiem. Są dostępne w formie płynów, zasypek oraz kremów. Powinno się je nakładać na czystą skórę po kąpieli, nie od razu po depilacji. Aplikuje się je początkowo codziennie lub co dwa dni, następnie stosuje się je coraz rzadziej – około 1-2 razy w tygodniu w celu podtrzymania efektu.

Jeśli nadpotliwość jest bardzo uciążliwa, to lekarz może przepisać leki antycholinergiczne na receptę, które zmniejszają aktywność wydzielniczą organizmu, np. oksybutyninę. Jest to jednak rzadko zalecane leczenie ze względu na liczne działania niepożądane, takie jak suchość w jamie ustnej oraz zastój moczu. Innym lekiem stosowanym w nadmiernej potliwości spowodowanej lękiem i stresem jest propranolol.

Kolejną możliwością leczenia nocnych potów są zabiegi kosmetyczne. Na nadmierne pocenie się pod pachami często zalecane są zastrzyki z toksyny botulinowej typu A36. Metoda polega na porażeniu gruczołów potowych, co hamuje ich aktywność. Niestety iniekcja wiąże się z działaniami niepożądanymi. Może dojść do przejściowego porażenia okolicznych mięśni, co utrudnia codzienne funkcjonowanie.

W leczeniu hiperhydrozy rąk i stóp zastosowanie znalazł zabieg jonoforezy. Polega na wprowadzaniu do tkanek jonów za pomocą prądu stałego lub pulsującego. Zabieg nie jest bolesny, a u wielu osób zmniejsza potliwość kończyn.

Bibliografia:
Mold, J. W., Holtzclaw, B. J., & McCarthy, L. (2012). Night sweats: a systematic review of the literature. The Journal of the American Board of Family Medicine, 25(6), 878-893.
Nadmierna potliwość – przyczyny i możliwości terapeutyczne https://www.termedia.pl/dermatologia/Nadmierna-potliwosc-przyczyny-i-mozliwosci-terapeutyczne,41718.html [data cytowania: 02.02.2024]
Viera, A. J., Bond, M. M., & Yates, S. W. (2003). Diagnosing night sweats. American family physician, 67(5), 1019-1024.
Siga, O., Uporczywe nocne poty – postępowanie diagnostyczne https://www.mp.pl/medycynarodzinna/praktyka-kliniczna/280784,uporczywe-nocne-poty-postepowanie-diagnostyczne [data cytowania: 02.02.2024]

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka