Odra – objawy, powikłania, leczenie i szczepienie

Odra to poważna, zakaźna choroba wirusowa, która występuje głównie u dzieci i łatwo rozprzestrzenia się wśród osób, które nie są zaszczepione. Wywołana jest przez wirusa odry, należącego do rodziny Paramyxoviridae. Ten wysoce zaraźliwy wirus może rozprzestrzeniać się podczas kaszlu, kichania oraz poprzez bezpośredni kontakt z wydzielinami z nosa i gardła zakażonej osoby. Warto zaznaczyć, że wirus pozostaje aktywny i zakaźny w powietrzu przez kilka godzin. Osoby zarażone odrą mogą zarażać inne od momentu pojawienia się objawów do około czterech dni po wystąpieniu charakterystycznej wysypki.

Pierwszym sygnałem odry jest wysoka gorączka, która rozpoczyna się około 10-12 dni po ekspozycji na wirusa i utrzymuje się od 4 do 7 dni. W początkowej fazie choroby pacjenci mogą również doświadczyć kataru, kaszlu, łzawienia oczu oraz plamek Koplika, które poprzedzają pojawienie się charakterystycznej dla odry wysypki rumieniowo-plamistej. Plamki Koplika to małe, niebiesko-białe grudki o średnicy 1-3 mm, przypominające ziarna piasku lub ryżu otoczone czerwoną obwódką na błonie śluzowej jamy ustnej. Do innych objawów, które mogą wystąpić w przebiegu choroby, zaliczamy światłowstręt, bóle mięśniowe oraz obrzęk okołooczodołowy.

Zgodnie z wytycznymi Światowej Organizacji Zdrowia dotyczącymi eliminacji odry w Polsce, każde podejrzenie zachorowania wymaga potwierdzenia przez testy laboratoryjne, w tym diagnostykę serologiczną (test ELISA) lub molekularną. Uznaje się wynik za dodatni, gdy wykryje się specyficzne dla wirusa odry przeciwciała klasy IgM lub materiał genetyczny wirusa w badanej próbce.

Przebycie odry może prowadzić do wielu powikłań, szczególnie wśród osób z osłabioną odpornością, dzieci poniżej 5. roku życia, dorosłych powyżej 20. roku życia oraz kobiet w ciąży. Najbardziej poważnym i częstym powikłaniem jest zapalenie płuc i stanowi główną przyczynę zgonów spowodowanych przez tę chorobę. Inne powikłania obejmują problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak biegunka prowadząca do odwodnienia oraz zapalenie wyrostka robaczkowego. W rzadkich przypadkach mogą wystąpić powikłania neurologiczne, zwłaszcza u dzieci poniżej 5. roku życia i osób starszych, manifestujące się drgawkami gorączkowymi, encefalopatią, zapaleniem mózgu czy stanem padaczkowym. Bardziej zaawansowane schorzenia neurologiczne, takie jak podostre stwardniające zapalenie mózgu, ostre rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia lub wtrętowe zapalenie mózgu, również mogą wystąpić po zakażeniu wirusem odry.

Terapia tej choroby ma na celu łagodzenie objawów. Choremu podaje się leki przeciwgorączkowe. Kluczowe jest również zapewnienie pacjentowi odpowiedniego nawodnienia oraz zbilansowanej diety. Zaleca się odpoczynek w pomieszczeniu z ograniczonym dostępem światła, z uwagi na możliwy światłowstręt u pacjenta. W sytuacji wystąpienia powikłań bakteryjnych stosuje się odpowiednio dobrane antybiotyki.

Szczepienia ochronne są kluczowe w zapobieganiu tej chorobie zakaźnej. Dostępna jest szczepionka MMR, chroniąca jednocześnie przed odrą, świnką i różyczką. Zgodnie z aktualnym Programem Szczepień Ochronnych szczepionkę MMR podaje się dzieciom dwuetapowo: między 13. a 15. miesiącem życia oraz w 6. roku życia. Szczepienia te są obowiązkowe dla dzieci i młodzieży do 19. roku życia. Dodatkowo zaleca się immunizację dorosłych, którzy nie przeszli odry lub nie byli wcześniej zaszczepieni.

Bibliografia:
Wawrzyniak, A., Graczyk, J., Szost, P., Kosińska, A., & Kalicki, B. (2020). Zakażenie wirusem odry jako element diagnostyki i różnicowania z innymi chorobami wirusowymi na podstawie opisu przypadków klinicznych.
Bojarska, M., Domańska, N., Brzyska, A., Bogucka, J., Wilczek, N., & Piecewicz-Szczęsna, H. (2022). Odra: Choroba, która powraca Measles: a disease that’s making a comeback. 
https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/chorobyzakazne/74620,odra [dostęp: 31.01.2024]
https://www.nhs.uk/conditions/measles/ [dostęp: 31.01.2024]
https://www.gov.pl/web/gis/odra [dostęp: 31.01.2024]

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.