Pierwsze oznaki zbliżającego się porodu

Porodem nazywamy proces, w którym dziecko po okresie ciąży pojawia się na świecie. Powinien nastąpić po około 38 tygodniach prawidłowo przebiegającej ciąży, licząc od ostatniej owulacji w 28-dniowym cyklu miesiączkowym lub około 40 tygodniach, licząc od ostatniej miesiączki – wtedy to niemowlę jest w pełni zdolne do życia poza macicą matki. W praktyce ciąża może trwać od 38 do 42 tygodni, a wyznaczony przez lekarza termin porodu ma charakter jedynie orientacyjny^1,2. Zdarza się zatem, że kobiety rodzą po 38 tygodniu ciąży i nie stwarza to zagrożenia dla mamy ani dziecka.

Najczęściej poród odbywa się drogami natury, co oznacza, że dziecko wydostaje się z macicy przez kanał rodny. W niektórych przypadkach konieczne jest wydobycie dziecka poprzez przecięcie powłok brzusznych wraz z macicą, czyli tak zwane cesarskie cięcie². Poród rozpoczyna się w momencie, gdy ciężarna kobieta odczuwa regularne skurcze, powodujące rozszerzenie (rozwarcie) szyjki macicy. Skurcze, czyli czynność skurczowa macicy, polegają na tym, że macica naprzemiennie kurczy się i rozluźnia, aby „wypchnąć” dziecko na zewnątrz. Równocześnie szyjka macicy coraz mocniej się poszerza i skraca. W czasie trwania porodu szyjka macicy musi rozszerzyć się do 10 cm¹. 

Pod koniec trzeciego trymestru ciąży możesz zacząć odczuwać, że poród nastąpi już bardzo niedługo. Do najczęstszych oznak, że Twoje ciało jest już gotowe do urodzenia dziecka, należą te wymienione poniżej^1,3,5:

• Obniżenie się brzucha⁶ – duży brzuch jest uciążliwy dla ciężarnej kobiety, w szczególności w ostatnich tygodniach ciąży może utrudniać chodzenie i normalne funkcjonowanie. Trudniej jest zmienić pozycję podczas snu, coraz słabiej odczuwa się ruchy dziecka⁵. Gdy zbliża się poród, dziecko obniża się, ponieważ powoli wstawia się w kanał rodny, dostosowując się do warunków przestrzennych w czasie przechodzenia przez niego pod wpływem sił wydalających i przyjmując pozycję do wyjścia. Zwroty, których dokonuje płód, nazywamy mechanizmem porodowym². Obniżenie brzucha może nastąpić nawet na miesiąc przed porodem.
• Koniec z przybieraniem na wadze – dziecko osiąga już prawie docelową wagę przed porodem, kobieta nie czuje już, że jest coraz cięższa. Niektóre osoby zauważają wręcz lekki spadek wagi przed samym porodem⁶.
• Stopniowe rozwieranie się szyjki macicy¹.
• Uczucie zmęczenia.
• Nasilenie bólu pleców⁷ – u niektórych kobiet przed porodem pojawia się silny, tępy ból w dolnej części kręgosłupa.
• Rozluźnione stawy – podczas ciąży organizm kobiety wytwarza relaksynę. Hormon ten powoduje rozluźnienie stawów, aby podczas porodu miednica była w stanie się poszerzyć⁷. Jeśli więc czujesz, że Twoje stawy są wyjątkowo „luźne”, a Ty wydajesz się sobie bardziej niezdarna, może to być oznaka, że poród już niedługo.
• Zmiana wydzieliny z pochwy⁶ – gdy zbliża się poród, wydzielina staje się bardziej obfita i gęsta. Czasem może się też pojawić się delikatne krwawienie².
• Tzw. syndrom wicia gniazda – niektóre kobiety przed zbliżającym się porodem odczuwają przypływ energii, który chcą spożytkować na przygotowanie dziecku jak najlepszych warunków po przyjściu na świat. Przygotowania mogą obejmować gruntowne porządki, układanie dziecięcych ubranek itd⁸.

Co świadczy o tym, że poród już się zaczyna? Niemal zawsze pojawiają się następujące objawy.

Skurcze są coraz bardziej intensywne i występują regularnie – tego objawu nie da się przegapić. Szyjka macicy kurczy się i rozwiera, skurcze nie przechodzą np. po kąpieli lub prysznicu (tak jak skurcze Braxtona Hicksa⁴, o których będzie mowa później). Są też dużo silniejsze od przepowiadających i żadna zmiana pozycji nie zmniejsza ich nasilenia. Jeśli skurcze pojawiają się w stałych odstępach czasu, to znak, że należy jechać do szpitala.

Odejście wód płodowych – jest to obfity wyciek, który pojawia się najczęściej, gdy kobieta jest w pozycji leżącej. Nie zawsze jest to wyciek nagły – często wody płodowe sączą się przez pewien czas lub wypływają dopiero w czasie porodu⁴. Gdy płyn owodniowy zacznie odpływać, koniecznie należy udać się do szpitala.

Wydalenie czopa śluzowego – czop płodowy to dodatkowa ochrona dla płodu, gęsty śluz, który szczelnie zamyka szyjkę macicy. Gdy organizm ciężarnej przygotowuje się do porodu, następuje odejście czopa. Może to mieć miejsce kilka godzin przed porodem, zdarza się, jednak, że dzieje się to nawet kilka tygodni wcześniej. Odejście czopa śluzowego wiąże się z dużą ilością bezbarwnej lub zaróżowionej wydzieliny. Jeśli jest nieco ciemniejsza, może to oznaczać, że szyjka macicy już zaczęła się rozwierać i poród zacznie się niedługo. Odrobina krwi nie powinna Cię zaniepokoić, bierze się bowiem z mniejszych naczynek, które mogły popękać⁵.

Choć poród to proces całkowicie naturalny, którego objawy są zwykle charakterystyczne, to niekiedy pojawiają się pewne odstępstwa od normy. Jeśli zauważysz u siebie niepokojące objawy lub coś przebiega inaczej, niż poinformował Cię lekarz albo położna, koniecznie zgłoś się do lekarza.

Nie wszystkie skurcze muszą oznaczać, że rozpoczął się poród. Często kobiety wpadają w panikę, gdy pojawiają się skurcze na długo przed porodem, jednak zwykle są to tzw. skurcze przepowiadające, czyli skurcze Braxtona Hicksa. Mogą się one pojawiać już od około 36. tygodnia ciąży. Nie są to jednak skurcze porodowe – ich celem jest przygotowanie macicy do porodu. Skurcze te, w przeciwieństwie do porodowych, są nieregularne i nie stają się coraz bardziej intensywne. Napięcie powodowane skurczami przepowiadającymi może trwać od 30 sekund do około 2 minut. Skurcze te można odrobinę złagodzić, na przykład biorąc długi prysznic, podczas którego przez nawet pół godziny polewasz się ciepłą, ale nie gorącą wodą. Pomoże to złagodzić dolegliwości związane ze skurczami przepowiadającymi. Co ciekawe, niektóre kobiety bardzo mocno odczuwają skurcze Braxtona Hicksa, a inne w ogóle ich nie zauważają⁴.

Źródła:
   1. Zasada J., Ciąża, poród i połóg, Pregnancy, Childbirth and Postpartum (witryna internetowa:  https://publisherspanel.com/api/files/view/42194.pdf (dostęp: 2022.07.08.)).
   2. Hutchison J., Mahdy H., Hutchison J., Stages of Labor, StatPearls, 2020.
   3. Raines D.A., Danielle B.C., Braxton Hicks Contractions, StatPearls Publishing, 2022.
   4. Dudenhausen J.W., Pschyrembel W., Położnictwo praktyczne i operacje położnicze, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2009.
   5. Oleś K., Więcej niż poród. Klucz do udanego czasu ciąży, porodu i połogu. Jak wzmacniać zaufanie do siebie i do swojego ciała, Fundacja Rodzić po Ludzku, 2020.
   6. Miksza A., Smolarek N., Chmaj-Wierzchowska K. i in., Dolegliwości bólowe okolicy lędźwiowo-krzyżowej u kobiet w ciąży, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu, 1 (50), 2017.
   7. Stopikowska M., Rodzicielstwo wobec wyzwań współczesnego świata, Ateneum Przegląd Familiologiczny, ISSN 2391-7814, Rok I, 1/2013.

Żadna z informacji nie ma na celu stawiania diagnozy, leczenia lub w inny sposób być wykorzystywana lub traktowana jako porada medyczna.