Pluskwy domowe – wszystko, co musisz wiedzieć

Pluskwa domowa (Cimex lectularius), znana w języku angielskim jako „bed bug”, to pasożytniczy owad o czerwono-brunatnym zabarwieniu. Mierzy zwykle 4-5 mm długości, ale napełniona krwią samica może osiągnąć nawet 8 mm długości. Posiada owalne ciało, które zwęża się ku przodowi, a jej narządy gębowe są kłująco-ssące. Czułki pluskwy składają się z czterech członów, a  jej stopy kończą się podwójnymi haczykami. W ciągu jednego sezonu samica jest w stanie złożyć do 500 jaj. Pluskwy mogą żyć do dwóch lat. Samice pobierają krew co kilka dni, przeważnie w nocy, lokalizując ofiarę na podstawie temperatury jej ciała oraz wydzielanego dwutlenku węgla. Owady te mogą przeżywać bez pokarmu przez kilka miesięcy. Charakterystyczną cechą pluskwy jest wydzielanie oleistego płynu o specyficznym, nieprzyjemnym zapachu, który przypomina nieco gnijące maliny. Dzięki temu zapachowi można stwierdzić, czy w danym pomieszczeniu występują pluskwy. Owad ten jest spotykany zarówno w strefie umiarkowanej, jak i tropikalnej.

Pluskwy domowe najczęściej wybierają do bytowania sypialnie. Szczególnie upodobały sobie pościel, szczeliny w łóżkach oraz szuflady z bielizną. Jednak to nie jedyne miejsca, w których można je znaleźć. Często bytują także w meblach tapicerowanych, pod listwami podłogowymi, za boazerią oraz pod tapetami. Pluskwy mogą również zagnieździć się w wąskich szczelinach, otworach czy w zagięciach materiałów. Warto również pamiętać, że pluskwy są zdolne do „podróżowania”. Mogą przenosić się na ubraniach czy w bagażu. Istnieje ryzyko przyniesienia pluskwy na odzieży z miejsc publicznych, takich jak środki transportu, hotele, szpitale czy kina.

Ukąszenia pluskwy najczęściej objawiają się reakcjami skórnymi, których rodzaj i nasilenie zależy od indywidualnych cech osoby. Zwykle miejsca ukąszenia znajdują się na odsłoniętych częściach ciała, jak kończyny, choć mogą też wystąpić na tułowiu. Rzadziej obserwuje się ukąszenia w miejscach zakrytych, takich jak okolice krocza. Niektóre osoby, zwłaszcza te wcześniej kąsane przez pasożyta, mogą nie wykazywać żadnej reakcji w miejscu ukąszenia. Typowo reakcja skórna rozpoczyna się od małej rumieniowej plamy, która przekształca się w czerwoną, obrzękową grudkę. Zmianom skórnym towarzyszy intensywny świąd. W przypadku wielu ukąszeń blisko siebie zmiany mogą się zlewać, co utrudnia ich identyfikację. Charakterystyczne jest linijne układanie się tych ukąszeń. W niektórych przypadkach, po licznym ukąszeniu, mogą wystąpić objawy ogólnoustrojowe, takie jak gorączka czy uczucie rozbicia. Opisywano również przypadki poważniejszych reakcji jak astma oskrzelowa, pokrzywka czy reakcje anafilaktyczne związane z ukąszeniami. Na koniec warto wspomnieć, że obecność pluskiew może wywołać uraz psychiczny, prowadzący u niektórych osób do urojeń o ciągłym kąsaniu przez te owady, nawet po ich usunięciu. Takie urojenia mogą prowadzić nawet do bezsenności.

Pozbycie się pluskiew bywa trudne i czasochłonne. Bardzo skutecznym sposobem na ich eliminację jest wystawianie ich na działanie wysokich temperatur. Należy prać rzeczy w temperaturze co najmniej 50ºC przez przynajmniej 2 godziny. Choć dokładne odkurzanie może być pomocne, nie zawsze jest w stanie wyeliminować wszystkie jaja pluskiew, gdyż są one mocno przyczepione do powierzchni. Na świecie w walce z tymi owadami używa się różnych insektycydów. Najbezpieczniej jest jednak skorzystać z usług specjalistycznej firmy dezynsekcyjnej. Warto również znać naturalne metody odstraszania pluskiew. Olejki eteryczne, takie jak goździkowy, z drzewa herbacianego, lawendowy, z trawy cytrynowej, eukaliptusowy czy cytrusowe, mogą skutecznie odstraszać te pasożyty. Chociaż olejki nie rozwiązują problemu w całości, pomagają chronić domowników przed ugryzieniami.

Aby skuteczniej chronić się przed kolonizacją pluskiew, warto rozważyć następujące dodatkowe metody profilaktyki:

1. Regularna kontrola pościeli i materaców: Systematyczne sprawdzanie zakamarków łóżka, zwłaszcza w miejscach, gdzie pluskwy mogą się ukrywać, pozwoli wcześniej wykryć problem i podjąć odpowiednie działania.
2. Używanie specjalistycznych pokrowców na materac: Na rynku dostępne są specjalne pokrowce zaprojektowane tak, by uniemożliwić pluskwom dostęp do wnętrza materaca. Są one szczelne i skutecznie izolują materac.
3. Ostrożność podczas zakupu używanego mebla: Nabywanie używanych mebli, zwłaszcza materaców czy kanap, niesie ze sobą ryzyko przyniesienia do domu pluskiew. Warto dokładnie sprawdzić zakupiony przedmiot i ewentualnie poddać go obróbce termicznej lub chemicznej przed wprowadzeniem go do domu.
4. Zachowanie ostrożności z walizkami w miejscach publicznych: Unikać pozostawiania otwartej walizki na łóżku w miejscach o potencjalnym ryzyku, takich jak hotele czy schroniska.
5. Dbanie o czystość: Regularne czyszczenie, wietrzenie oraz trzepanie pościeli, dywanów oraz innych przedmiotów przyczynia się do stworzenia środowiska mniej przyjaznego dla pluskiew.
6. Uszczelnianie potencjalnych dróg wnikania: Uszczelnienie miejsc, takich jak otwory przy przewodach czy szczeliny, zablokuje pluskwom dostęp do mieszkania z innych pomieszczeń lub budynków.

W latach 80. i 90. XX wieku ukazało się wiele badań i artykułów wskazujących na to, że pluskwy mogą być nośnikami wirusa zapalenia wątroby typu B (HBV) oraz wirusa HIV. Jednak żadne z tych badań nie potwierdziło, że ukąszenie przez pluskwę prowadzi do zakażenia HBV lub HIV. Chociaż pluskwy mogą być nosicielami aż 40 różnych patogenów, dotychczas nie udokumentowano żadnego przypadku choroby przeniesionej przez te owady.

W sytuacji licznych ukąszeń przez pluskwy jednym z rozwiązań może być zastosowanie kremu lub maści z glikokortykosteroidami. Alternatywą może być maść recepturowa na bazie cynku oraz wody wapiennej. Gdy występują uogólnione reakcje alergiczne, skuteczne mogą okazać się leki przeciwhistaminowe podawane ogólnoustrojowo oraz glikokortykosteroidy. Jeśli miejsce ukąszenia ulegnie nadkażeniu, konieczne może być przyjęcie doustnego antybiotyku.

Bibliografia:
https://www.medicalnewstoday.com/articles/158065#_noHeaderPrefixedContent [26.10.2023]
https://podyplomie.pl/pediatria/17273,pokasania-przez-pluskwy-czy-nadal-aktualny-problem [dostęp: 26.10.2023]
Boczek, J., & Pruszyński, G. (2015). Owady niebezpieczne dla zdrowia oraz życia człowieka i zwierząt domowych. Zagadnienia Doradztwa Rolniczego, 80(2), 107-120.
Derda, M., Cholewiński, M., Klimberg, A., Marcinkowski, J. T., & Hadaś, E. (2017). Wektory przenoszące choroby pasożytnicze, bakteryjne i wirusowe człowieka. II. Pluskwiaki, karaluchy, pchły, mrówki i kleszcze. Hygeia, 52(3), 217-225.
Davis, R. F., Johnston, G. A., & Sladden, M. J. (2010). Rozpoznawanie i leczenie chorób powszechnie występujących u osób podróżujących, wywołanych przez pasożyty zewnętrzne. Dermatologia po dyplomie, 1(2).

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.