Rak żołądka – objawy, leczenie, profilaktyka i rokowania

Specjaliści wyróżniają kilka typów choroby. Około 95% przypadków stanowi tzw. rak gruczołowy. Biorąc pod uwagę umiejscowienie wyodrębnia się raka wpustu (czyli występującego w okolicy połączenia przełyku z żołądkiem) i raka pozawpustowego. Na podstawie obrazu histopatologicznego (obrazu komórek raka pod mikroskopem) wyróżniany jest rak gruczołowy typu jelitowego i typu rozlanego. Najczęściej występuje rak pozawpustowy typu jelitowego. 

Rakiem wczesnym nazywany jest nowotwór, którego naciek nie przekroczył warstwy błony podśluzowej, niezależnie od obecności przerzutów w regionalnych węzłach chłonnych.

W żołądku, poza rakiem, mogą występować inne nowotwory złośliwe. Zalicza się do nich m.in. nowotwory podścieliskowe przewodu pokarmowego (GIST), chłoniaki żołądka czy nowotwory neuroendokrynne (rakowiaki). 

Na rozwój raka żołądka zwykle wpływają uwarunkowania genetyczne i środowiskowe. Rak pozawpustowy typu jelitowego powstaje na podłożu przewlekłego zapalenia błony śluzowej, którego główną przyczyną jest zakażenie bakterią Helicobacter pylori. Czynniki ryzyka choroby obejmują m.in. płeć męską, starszy wiek, nadmierne spożycie alkoholu, palenie tytoniu oraz uwarunkowania genetyczne. 

Rak wpustu powstaje zwykle w związku z wieloletnim refluksem żołądkowo-przełykowym. Rak rozlany natomiast często rozwija się u osób młodych na podłożu zespołów predyspozycji genetycznych. 

Wczesny rak żołądka może przebiegać bezobjawowo albo z symptomami takimi jak: 

• dyskomfort lub ból w górnej części brzucha (nadbrzuszu);
• nudności;
• wzdęcie brzucha; 
• odbijanie;
• objawy krwawienia z przewodu pokarmowego (rzadko).

„Klasycznymi” objawami raka żołądka, charakterystycznymi dla zaawansowanej choroby, są:

• zmniejszenie lub utrata łaknienia;
• utrata masy ciała;
• niedożywienie;
• wczesne uczucie sytości;
• wymioty;
• problemy z przełykaniem, ból przy przełykaniu;
• stały ból w nadbrzuszu;
• objawy krwawienia z przewodu pokarmowego (np. osłabienie, smoliste stolce).

W badaniu osoby z rakiem żołądka lekarz może czasem wykryć guz w nadbrzuszu, a w przypadku występowania przerzutów – powiększony węzeł chłonny nad lewym obojczykiem (tzw. węzeł Virchowa).

Diagnostyka choroby rozpoczyna się od wywiadu z pacjentem i badania fizykalnego. Spośród badań dodatkowych podstawę w diagnostyce raka żołądka stanowi endoskopia (gastroskopia). Badanie pozwala wykryć stany przedrakowe oraz raka żołądka na wszystkich etapach zaawansowania. Podstawą rozpoznania raka żołądka jest badanie pod mikroskopem wycinków błony śluzowej narządu pobranych w trakcie gastroskopii. Niekiedy lekarz zleca dodatkowe badania laboratoryjne. 

Przed operacją, w celu oceny rozległości i głębokości miejscowego nacieku nowotworowego i wykrycia przerzutów, wykorzystywane są badania obrazowe. Należą do nich USG, endosonografia i tomografia komputerowa. 

W terapii wczesnego raka żołądka stosuje się leczenie endoskopowe, polegające na usunięciu guza podczas gastroskopii. Może być ono przeprowadzone tylko w niektórych przypadkach. Pozostali chorzy wymagają częściowego lub całkowitego usunięcia (resekcji) żołądka. Po leczeniu endoskopowym, jeśli u pacjenta zostanie stwierdzone zakażenie H. pylori, wdrażane jest tzw. leczenie eradykacyjne. Jego celem jest usunięcie bakterii z żołądka. Skuteczna eradykacja H. pylori zmniejsza o 50% ryzyko raka metachronicznego.

W raku zaawansowanym wykorzystywane jest leczenie operacyjne. Polega ono na całkowitym lub prawie całkowitym wycięciu żołądka i usunięciu jak największej liczby węzłów chłonnych. Leczenie operacyjne zwykle wymaga połączenia z okołooperacyjną chemioterapią lub adiuwantową (uzupełniającą) radiochemioterapią.

U pacjentów z bardzo zaawansowaną, nieoperacyjną chorobą stosuje się chemioterapię paliatywną. W części przypadków może ona być połączona z immunoterapią niwolumabem lub leczeniem trastuzumabem. W postępowaniu paliatywnym wykorzystuje się także napromienianie, operacje omijające i metody endoskopowe. Wczesne wdrożenie leczenia wspomagającego (np. wsparcia psychologicznego i żywieniowego) poprawia jakość życia i wydłuża przeżycie. 

Po leczeniu konieczne jest odbywanie regularnych wizyt i badań kontrolnych. Osobom po usunięciu żołądka lekarz może zalecić suplementację witaminy B12 (np. w zastrzykach) i/lub stosowanie preparatów żelaza.

Rokowanie w raku żołądka jest zależne od wielkości i rozległości guza oraz od występowania ewentualnych przerzutów. W przypadku wycięcia wczesnego raka żołądka prognozy są dobre. Notuje się ok. 90% przeżyć 5-letnich. Jednak u znacznej większości pacjentów (u ponad 80%) w momencie diagnozy choroba jest już zaawansowana. W  takiej sytuacji przeżywalność 5-letnia wynosi 10-15%, a w przypadku chorych leczonych chirurgicznie z intencją operacji radykalnej (zakładającej pełne wyleczenie) – 30%. 

Do metod profilaktyki raka żołądka zalicza się eradykację H. pylori. W zapobieganiu chorobie ważne są również zdrowe nawyki (rezygnacja z palenia tytoniu, uprawianie aktywności fizycznej) i odpowiednia dieta. Ta ostatnia powinna obfitować w świeże warzywa i owoce oraz charakteryzować się małym spożyciem soli i żywności konserwowanej solą. W przypadku występowania w żołądku tzw. zmian dysplastycznych i stanów przedrakowych, trzeba stosować się do zaleceń lekarza.

Źródła:
https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.4.8. (dostęp 25.01.2024)
https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/zoladek/50796,rak-zoladka-przyczyny-objawy-diagnoza-i-leczenie (dostęp 25.01.2024)
https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/161997,nowotwory-zlosliwe-zoladka (dostęp 25.01.2024)
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459142/ (dostęp 25.01.2024)
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7312039/ (dostęp 25.01.2024)
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32861308/ (dostęp 25.01.2024)

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka