Rzęsistkowica – objawy, diagnostyka, leczenie i profilaktyka

Rzęsistkowica to infekcja spowodowana przez pierwotniaka o nazwie Trichomonas vaginalis. Ten mikroorganizm bytuje w obszarach takich jak pochwa, kanał szyjki macicy i pęcherz moczowy u kobiet oraz w cewce moczowej, gruczole krokowym i pęcherzykach nasiennych u mężczyzn. Chociaż rzęsistkowica jest głównie przenoszona drogą płciową, istnieją także inne możliwe źródła zakażenia. Na przykład korzystanie ze wspólnych ręczników, przyborów toaletowych czy bielizny z osobą zakażoną może prowadzić do infekcji. Istotne jest, aby zdawać sobie sprawę, że Trichomonas vaginalis może przetrwać w niewyschniętej wydzielinie zakażonej osoby, stanowiąc potencjalne źródło zakażenia. Ponadto istnieją przypadki zakażeń u noworodków urodzonych przez matki zakażone Trichomonas vaginalis, co może prowadzić do infekcji dróg moczowych i układu oddechowego.

Rzęsistkowica może przebiegać zarówno w formie ostrej, jak i przewlekłej. Ciekawostką jest fakt, że u wielu osób, nie tylko u kobiet, ale także u mężczyzn, rzęsistek pochwowy może przez długi czas „ukrywać się” w układzie moczowo-płciowym, nie dając wyraźnych objawów.

Jeżeli jednak objawy się pojawią, zwykle dzieje się to w ciągu 5 do 28 dni od zakażenia. Objawy rzęsistkowicy u kobiet obejmują:

• pieniste upławy o barwie od zielonkawej po żółtą, często z nieprzyjemnym zapachem,
• świąd oraz pieczenie w okolicach pochwy,
• ból w okolicy cewki moczowej,
• obrzęk i zaczerwienienie ścian pochwy,
• szyjka macicy może przybierać wygląd przypominający powierzchnię truskawki ze względu na drobne krwawienia,
• częste parcie na mocz, 
• bolesność podczas oddawania moczu,
• krwawienia z dróg rodnych,
• zasadowe pH wydzieliny z pochwy,
• ból podczas stosunku.

Dla kobiet w ciąży dodatkowym zagrożeniem jest możliwość przedwczesnego porodu i urodzenia dziecka o zbyt niskiej masie.

U mężczyzn objawy mogą obejmować:
   • zapalenie cewki moczowej,
   • pieczenie podczas oddawaniu moczu czy po wytrysku,
   • obecność wydzieliny w cewce moczowej,
   • ból i świąd w obrębie cewki moczowej,
   • obrzęk oraz zaczerwienienie żołędzi i napletka,
   • przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego.

Na koniec warto dodać, że rzęsistek pochwowy uszkadza nabłonek pochwy, prowadząc do stanów zapalnych. Infekcja tym pierwotniakiem zwiększa prawdopodobieństwo innych infekcji przenoszonych drogą płciową, w tym HIV.

Wśród powikłań związanych z zarażeniem rzęsistkiem pochwowym można wyróżnić:
• zapalenie miednicy mniejszej,
• zwiększone ryzyko zakażenia wirusem HIV oraz opryszczki,
• przedwczesny poród,
• bezpłodność,
• raka szyjki macicy,
• raka prostaty,
• ciążę pozamaciczną,
• nadżerki szyjki macicy,
• zapalenie jajowodów,
• przewlekłe zapalenie szyjki macicy.

W przypadku podejrzenia objawów rzęsistkowicy, ważne jest, aby kobiety niezwłocznie skonsultowały się z ginekologiem, a mężczyźni z urologiem. Podczas konsultacji lekarz dokładnie zbierze informacje dotyczące obecnych objawów, historii aktywności seksualnej oraz stosowanych metod antykoncepcji. Kluczowym elementem w procesie potwierdzenia zakażenia jest wykonanie badania mikroskopowego w celu wykrycia rzęsistka. U kobiet materiał do badania zazwyczaj pochodzi z pochwy lub szyjki macicy, a także może być pobierana próbka moczu. Natomiast u mężczyzn konieczny może być wymaz z cewki moczowej lub dostarczenie próbki moczu do analizy.

W leczeniu rzęsistkowicy kluczowe jest zastosowanie leków przeciwpierwotniakowych, z których najczęściej wybieranym jest metronidazol podawany doustnie. Istotne jest równoczesne leczenie partnera seksualnego, u którego zostało stwierdzone zakażenie. Aby zapewnić skuteczność terapii, wskazane jest wstrzymanie się od stosunków płciowych podczas kuracji. Choć dostępne są kremy z metronidazolem do stosowania miejscowego, ich efektywność jest niższa niż w przypadku formy doustnej tego leku.

Aby skutecznie chronić się przed rzęsistkowicą oraz innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową, kluczowe jest podejmowanie odpowiednich środków ostrożności. Poniżej kilka rekomendacji w zakresie profilaktyki.

1. Ograniczaj kontakt seksualny z przypadkowymi partnerami.
2. Zawsze używaj prezerwatyw, które są barierą przed wieloma infekcjami.
3. Dbaj o higienę osobistą, korzystając wyłącznie ze swoich przyborów toaletowych, takich jak mydło czy gąbki.
4.  Utrzymuj ręczniki w czystości i nie dziel się nimi z innymi.
5. Unikaj pożyczania lub dzielenia się bielizną osobistą i kostiumami kąpielowymi.
6.   W miejscach publicznych, takich jak toalety, zastanów się nad użyciem osłonki lub chusteczki na desce klozetowej.

Bibliografia:
Kochan, P., & Pietrzyk, A. G. A. T. A. (2017). Atlas tematyczny: Trichomonas vaginalis.
Wróblewska, J., Mila-Kierzenkowska, C., & Woźniak, A. (2020). Rośliny lecznicze mające właściwości przeciwrzęsistkowe. Medycyna Doswiadczalna i Mikrobiologia, 72.
Choroszy-Król, I. (2011). Choroby przenoszone drogą płciową – zagrożenie na wakacjach. Family Medicine & Primary Care Review, 13(2), 287–291.
https://www.nhs.uk/conditions/trichomoniasis/treatment/ [dostęp: 17.10.2023]
https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/wenerologia/165365,rzesistkowica [dostęp: 17.10.2023]

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.