Szumy uszne – jak je leczyć?

Szumy uszne to wrażenie słyszenia dźwięku przy braku bodźca akustycznego w otoczeniu. Przyjmują one różnorodną formę, np. dzwonienia, brzęczenia, syczenia czy gwizdania. Badania Instytutu Fizjologii i Patologii i Słuchu (IFPS) wykazały, że na szum w uszach skarży się około 20% Polaków. 

Większość szumów usznych nie wiąże się ze stanami zagrażającymi zdrowiu, ale dolegliwość obniża jakość życia. Szumom w uszach mogą towarzyszyć zaburzenia słuchu, nadwrażliwość słuchowa czy lęk przed dźwiękami. W niektórych przypadkach szumy uszne prowadzą do powikłań, np. do zaburzeń snu i nastroju.  

Specjaliści dzielą szumy uszne na subiektywne i obiektywne. Te pierwsze słyszy tylko chory, a drugie – mogą być słyszane zarówno przez osobę chorą, jak i przez jej otoczenie. Szumy subiektywne są częstsze. Dochodzi do nich wskutek zaburzenia pracy ośrodkowego układu nerwowego, nerwu słuchowego lub ucha wewnętrznego. Przyczyną szumów obiektywnych są głównie choroby dotyczące naczyń krwionośnych. Ten rodzaj szumów może mieć charakter pulsujący. 

Ponadto wyróżnia się szumy pierwotne (idiopatyczne), których przyczyna nie jest znana, oraz szumy wtórne (o możliwej do zidentyfikowania przyczynie). 

W wielu przypadkach przyczyna szumów usznych jest nieznana. Do najczęstszych określonych czynników sprawczych należą: 

• czop woskowinowy;
• nadmierna ekspozycja na hałas (np. związana z pracą zawodową);
• dysfunkcja naczyń krwionośnych, wynikająca np. z cukrzycy czy nadciśnienia tętniczego;
• urazy czaszki;
• zaburzenia błędnika, np. choroba Meniere’a;
• uszkodzenia nerwu przedsionkowo-ślimakowego lub komórek rzęskowych ślimaka;
• przewlekłe infekcje górnych dróg oddechowych;
• nerwica i przewlekły stres oraz intensywny wysiłek fizyczny;
• przeniesienie szmerów z tętniaka lub serca;
• nadczynność tarczycy;
• guzy kąta mostowo-móżdżkowego;
• stosowanie tzw. leków ototoksycznych (należy do nich m.in. kwas acetylosalicylowy, furosemid czy erytromycyna).

Diagnostyka szumów usznych może być trudna i wymagać konsultacji z kilkoma specjalistami. Proces rozpoczyna się od wywiadu z pacjentem i badania fizykalnego. Pomocniczo lekarz może zlecić lub wykonać badanie audiologiczne. Ponadto przeprowadza się subiektywną ocenę głośności i natężenia szumów usznych oraz tzw. progu zagłuszania. Niekiedy konieczne są badania laboratoryjne. U osób z szumami o charakterze pulsującym przeprowadza się ocenę stanu naczyń szyjnych z użyciem USG Dopplera. W przypadku jednostronnych dolegliwości lub dodatkowych objawów neurologicznych, wykonywany bywa rezonans magnetyczny. 

Leczenie szumów usznych jest zależne od przyczyny. Stosuje się w nim m.in. tzw. maskery (małe urządzenia wkładane do uszu, które zagłuszają dźwięk szumów), leczenie operacyjne (przy defektach ucha środkowego) czy farmakoterapię (np. lekami przeciwdepresyjnymi). U osób z jednostronnym niedosłuchem znacznego stopnia i szumami usznymi leczenie może polegać na wszczepieniu implantu ślimakowego. 

Kolejną metodą wykorzystywaną przy tym problemie jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT). Pozwala ona osobie chorej zaadaptować się do stanu przewlekłego odczuwania szumów. Wdrażana bywa również tzw. habituacja (czyli terapia TRT – tinnitus retraining therapy). Polega ona na „przyzwyczajaniu chorego do szumu”. Wykorzystuje się w niej specjalistyczne nagrania z szumem szerokopasmowym. Ich odsłuchiwanie powoduje subiektywne wyciszenie własnego szumu.  

W Polsce jest też już stosowana metoda leczenia szumu w uszach polegająca na przezskórnej stymulacji gałązki usznej nerwu błędnego lewego.

W zapobieganiu szumom usznym może pomóc unikanie narażenia na hałas. Należy też ostrożnie stosować leki ototoksyczne. W razie wystąpienia niepokojących dolegliwości trzeba zgłosić się do lekarza.

Źródła:
I. Kaczmarczyk-Żebrowska, A. Ciołkowski, Zioła w medycynie. Choroby narządu wzroku i narządu słuchu, Warszawa 2023 , s. 167-174 
https://www.mp.pl/pacjent/objawy/105636,szumy-uszne (dostęp 15.02.2024)
https://www.mp.pl/otolaryngologia/artykuly/ucho/301892,szumy-uszne-rozpoznawanie-i-leczenie (dostęp 15.02.2024)
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK430809/ (dostęp 15.02.2024)
https://icd.who.int/browse/2024-01/mms/en#1089305710 (dostęp 15.02.2024)

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka