Wirusowe zapalenie wątroby typu B – jak się przed nim chronić?

Wirusowe zapalenie wątroby typu B jest chorobą zakaźną wywołaną przez wirus HBV. Może prowadzić do powikłań takich jak marskość wątroby czy pierwotny rak wątrobowokomórkowy. W odróżnieniu od wielu innych wirusów człowiek stanowi jedyny rezerwuar dla HBV. Warto zaznaczyć, że wirus HBV jest o 100 razy bardziej zakaźny niż HIV. Charakteryzuje się odpornością na różne czynniki środowiskowe i chemiczne. Problemem w leczeniu zakażenia HBV jest jego zdolność do integracji z DNA gospodarza, co sprawia, że eliminacja wirusa z organizmu jest trudna.

Rozróżniamy dwie formy zapalenia wątroby typu B (WZW B) – ostrą i przewlekłą. Infekcja wirusem WZW B początkowo prowadzi do ostrej postaci choroby, która może nie dawać wyraźnych objawów. Często występujące symptomy to ból mięśni, stawów, nudności, wymioty oraz ból brzucha. W niektórych sytuacjach pojawia się żółtaczka, widoczna przez rozjaśnienie stolca i ciemnienie moczu. Następnie ostre zapalenie wątroby może ewoluować w postać przewlekłą. Wielu zakażonych w tej fazie nie doświadcza wyraźnych dolegliwości, aczkolwiek mogą pojawić się objawy takie jak spadek nastroju czy uczucie zmęczenia. Dodatkowo obserwuje się niekiedy powiększenie wątroby, a w poważniejszych przypadkach – żółtaczkę.

U niektórych pacjentów pierwsze objawy przewlekłego zapalenia wątroby mogą wiązać się z zaawansowaną marskością wątroby, nadciśnieniem wrotnym lub powikłaniami pozawątrobowymi, takimi jak kłębuszkowe zapalenie nerek czy guzkowe zapalenie tętnic.

Zakażenie wirusem HBV może nastąpić poprzez kontakt z krwią osoby zakażonej, drogą płciową lub okołoporodowo. Warto zaznaczyć, że ten wirus wyróżnia się niezwykłą zakaźnością – do infekcji wystarczy zaledwie 0,00004 ml krwi, co jest ilością praktycznie niewidoczną dla ludzkiego oka. Należy szczególnie zwrócić uwagę na sytuacje, gdzie dochodzi do naruszenia ciągłości skóry lub błon śluzowych. Ryzyko zakażenia wzrasta, gdy podczas procedur medycznych używany jest sprzęt, który nie został poddany sterylizacji, np. podczas zabiegów stomatologicznych czy chirurgicznych. Niebezpieczne są także niektóre praktyki niemedyczne, takie jak dożylne przyjmowanie narkotyków, tatuowanie, a nawet niektóre zabiegi kosmetyczne i fryzjerskie, jeśli wykonywane są przy użyciu niesterylnego, zanieczyszczonego sprzętu.

Zapobieganie zakażeniu wirusem HBV stanowi kluczowy element w prewencji poważnych powikłań zdrowotnych. Aby skutecznie unikać zakażenia, warto podjąć poniższe kroki:
• Szczepienia ochronne: To najważniejszy i najskuteczniejszy środek profilaktyki przeciwko WZW B. Zaleca się je przede wszystkim noworodkom, ale również osobom dorosłym narażonym na kontakt z wirusem.
• Edukacja: Świadomość społeczna na temat dróg zakażenia oraz skutków infekcji jest kluczowa. Regularne kampanie edukacyjne mogą znacząco wpłynąć na zmniejszenie liczby nowych zakażeń.
• Unikanie ryzykownych zachowań: Dożylne przyjmowanie narkotyków czy stosunek seksualny bez bariery mechanicznej zwiększają ryzyko zakażenia. Używanie prezerwatyw jest zalecane, zwłaszcza w przypadku wielu partnerów.
• Zapobieganie zakażeniom zakładowym: Zarówno w placówkach medycznych, jak i w miejscach takich jak salony kosmetyczne, fryzjerskie czy tatuażu konieczne jest przestrzeganie zasad sterylizacji narzędzi oraz używanie jednorazowego sprzętu.
• Badania przesiewowe: Osoby narażone na kontakt z wirusem, np. pracownicy ochrony zdrowia czy osoby z wieloma partnerami seksualnymi, powinny regularnie poddawać się badaniom w kierunku obecności wirusa w organizmie.

Dostępne są różne rodzaje szczepionek przeciw wirusowi WZW B, które można podzielić na następujące kategorie:
   • szczepionki pojedyncze przeciwko WZW B,
   • szczepionki połączone dające ochronę przed WZW A i WZW B,
   • szczepionki wysokoskojarzone 6 w 1, które zapewniają ochronę przed błonicą, tężcem, krztuścem, polio, Hib oraz WZW B w jednym zastrzyku. Są one przeznaczone do stosowania w programach szczepień dla małych dzieci.

Standardowy schemat szczepienia osoby dorosłej obejmuje trzy dawki podawane domięśniowo w mięsień naramienny według schematu: 0, 1 i 6 miesięcy. Druga dawka jest podawana po miesiącu od pierwszej, a trzecia po sześciu miesiącach. Osobom, które przeszły pełny cykl szczepienia podstawowego, nie zaleca się podawania dawek przypominających. Wyjątek stanowią osoby z chorobami przewlekłymi. Warto wspomnieć, że w Polsce od 1996 roku obowiązkowe jest szczepienie wszystkich noworodków przeciwko WZW B. 

Bibliografia:
https://www.niddk.nih.gov/health-information/liver-disease/viral-hepatitis/hepatitis-b [dostęp: 17.10.2023]
https://www.gov.pl/web/gis/wirusowe-zapalenie-watroby-typu-b-wzw-b [dostęp: 17.10.2023]
Davis, A. R., Rosenthal, P., & Rosenthal, D. D. (2010). Zapalenie wątroby typu B u dzieci. Pediatria po Dyplomie, 14(4).
Kopacz, A. (2016). Pułapki w diagnostyce zakażeń wirusowych zapaleń wątroby na przykładzie wirusa zapalenia wątroby typu B (HBV)—rola badań potwierdzających. Dane prezentowane podczas seminarium „Postępy w badaniach przeglądowych dawców krwi”(Warszawa, 5–6 października). Journal of Transfusion Medicine, 9(1), 10-15.
Kowalska, M. E., Kalinowski, P., & Bojakowska, U. (2017). Profilaktyka wirusowego zapalenia wątroby typu B. Journal of Education, Health and Sport, 7(7).
https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/wzw-b/ [dostęp: 17.10.2023]
https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/watroba/51190,hbv-i-przewlekle-wirusowe-zapalenie-watroby-typub [dostęp: 17.10.2023]

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.