Witamina B5 (kwas pantotenowy) – właściwości, źródła, zapotrzebowanie, skutki niedoboru i nadmiaru

Witamina B5, znana również jako kwas pantotenowy, jest niezwykle ważną witaminą z grupy B. Jest to witamina rozpuszczalna w wodzie. Pełni ona wiele kluczowych funkcji w organizmie, które mają wpływ na nasze zdrowie i dobre samopoczucie.

Kwas pantotenowy jest niezbędny dla organizmu, szczególnie przez swój udział w produkcji koenzymu A. Ten koenzym bierze udział w procesach metabolicznych, regulując przemiany tłuszczów, białek i węglowodanów. Ponadto witamina B5 pełni ważną funkcję w  regulacji poziomu cholesterolu, co ma kluczowe znaczenie dla zdrowia serca. Kwas pantotenowy bierze także udział produkcji hormonów.

Co więcej, kwas pantotenowy uczestniczy w syntezie hemu, który jest niezbędny do tworzenia m.in. hemoglobiny. Dodatkowo witamina B5 korzystnie wpływa na naszą skórę i błony śluzowe, przyspieszając proces ich regeneracji. Stanowi także kluczowy element w naszym układzie immunologicznym, uczestnicząc w produkcji przeciwciał i w ten sposób wzmacniając naszą zdolność do zwalczania infekcji. Niezwykle istotne jest także to, że witamina B5 wpływa na prawidłowy wzrost organizmu, co jest szczególnie ważne w okresie rozwoju. Warto zaznaczyć, że ze względu na powszechne występowanie witaminy B5 w wielu produktach spożywczych, rzadko obserwuje się objawy jej niedoboru u ludzi.

Witamina B5 jest szeroko dostępna w wielu produktach spożywczych. Możemy znaleźć ją w mięsie, rybach, grzybach, produktach pełnoziarnistych oraz nasionach roślin strączkowych. Szczególnie bogate źródła kwasu pantotenowego to wątroba, mięso, drożdże, groch oraz pełne ziarna zbóż. Mniejsze ilości tej witaminy znajdziemy w mleku, przetworach mlecznych, warzywach i owocach. Dodatkowo pewne ilości witaminy B5 są syntetyzowane przez bakterie w naszym przewodzie pokarmowym

Normy ustalone na poziomie wystarczającego spożycia (AI) dla kwasu pantotenowego w Polsce wynoszą:
   • dzieci w wieku od 1 do 9 lat: 4 mg;
   • kobiety: 5 mg;
   • mężczyźni: 5 mg;
   • kobiety w ciąży: 6 mg;
   • kobiety karmiące piersią: 7 mg.

Nadmierna ilość witaminy B5 nie jest toksyczna, ponieważ jej nadmiar jest wydalany z organizmu razem z moczem. Warto jednak zaznaczyć, że w niektórych przypadkach nadmierne spożycie witaminy B5 może prowadzić do wystąpienia objawów uczuleniowych. 

Ze względu na powszechne występowanie kwasu pantotenowego w pożywieniu, niedobór tej witaminy u ludzi jest rzadkością. Istnieje jednak możliwość wystąpienia niewielkich niedoborów u osób ogólnie niedożywionych, u alkoholików oraz chorych na gruźlicę. Warto podkreślić, że niedobory te częściej obserwuje się w krajach nisko rozwiniętych. 

Niedobory kwasu pantotenowego u ludzi są wyjątkowo trudne do zaobserwowania. Przyjmuje jednak się, że deficyt ten może objawiać się: 

• zmianami skórnymi, takimi jak rogowacenie i nadmierne złuszczanie naskórka;
• zaburzeniami w pigmentacji włosów; 
• spadkiem masy ciała; 
• zaburzeniami w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego;
• zaburzeniami w obrębie układu nerwowego; 
• wolniejszym gojeniem się ran; 
• zahamowaniem wzrostu; 
• zwiększoną podatnością na infekcje. 

Interesujący jest fakt, że w okresie II wojny światowej odnotowano przypadki niedoboru kwasu pantotenowego u więźniów w miejscach takich jak Birma, Filipiny i Japonia. Objawiał się on drętwieniem, paleniem i mrowieniem stóp, zwanymi „zespołem pieczenia stóp”. 

Przy przestrzeganiu zalecanego dawkowania, nie występują działania niepożądane. W okresie ciąży i podczas karmienia piersią należy stosować lek jedynie po wcześniejszej konsultacji z lekarzem i tylko w sytuacji, gdy jest to konieczne.

Bibliografia:
Jarosz, M. (2017). Normy żywienia dla populacji Polski. Instytut Żywności i Żywienia.
Witaminy – analiza produktów pochodzenia naturalnego. (2011). Uniwersytet Gdański, Zakład Analizy Środowiska.
Marwicka, J., & Gałuszka, A. (2021). Zastosowanie preparatów witaminowych w procesie pielęgnacji skóry. Aesthetic Cosmetology and Medicine, 10(4), 181-187.
Buszka, A. (2022). Wpływ witamin z grupy B na rozwój zmian typowych dla trądziku różowatego. Kosmetologia Estetyczna: Kosmetologia-Dermatologia-Medycyna Estetyczna, 2, 53-56.
https://www.jagiellonskiecentruminnowacji.pl/wp-content/uploads/2019/01/witamina_b5.pdf [dostęp: 16.11.2023]
https://ods.od.nih.gov/factsheets/PantothenicAcid-HealthProfessional/ [dostęp: 16.11.2023]
 

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.