Zawroty głowy – przyczyny i leczenie

Zawroty głowy to złudzenie kołowego ruchu otoczenia lub własnego ciała, nierzadko występujące wraz z nudnościami lub wymiotami. Dolegliwość jest związana z uszkodzeniem narządu przedsionkowego i/lub jego połączeń nerwowych. Na zawroty głowy 2-3 razy częściej skarżą się kobiety niż mężczyźni. Rozpowszechnienie problemu wzrasta z wiekiem. U seniorów ważna jest szczegółowa diagnoza ze względu na ryzyko upadków i ich powikłań.

Zawroty głowy wynikają z przyczyn obwodowych (zlokalizowanych poza ośrodkowym układem nerwowym, czyli poza mózgiem i rdzeniem) oraz ośrodkowych (znajdujących się w ośrodkowym układzie nerwowym). Te pierwsze zwykle mają łagodny charakter, a drugie – nierzadko wymagają pilnego leczenia.

Do obwodowych przyczyn zawrotów głowy należą:
   • łagodne położeniowe zawroty głowy;
   • zapalenie części przedsionkowej nerwu VIII;
   • choroba Meniere’a;
   • uraz ucha wewnętrznego;
   • zapalenie błędnika;
   • nowotwór w obrębie ucha wewnętrznego;
   • niedokrwienie błędnika;
   • otoskleroza błędnikowa;
   • choroba lokomocyjna.
 

Do ośrodkowych przyczyn zawrotów głowy zaliczane są:
   • migrena;
   • udar pnia mózgu i móżdżku;
   • guz kąta mostowo-móżdżkowego;
   • stwardnienie rozsiane;
   • napad padaczkowy.

Powodem zawrotów głowy mogą być też m.in. niektóre zaburzenia psychiczne oraz stosowanie wybranych leków. U części osób przyczyna zawrotów głowy pozostaje nieustalona.

Obwodowe zawroty głowy charakteryzują się złudzeniem ruchu kołowego. Mają nagły początek i duże nasilenie. Trwają od kilkunastu minut do kilkudziesięciu godzin i z czasem słabną. Są nasilane przez ruchy głowy. 

Obwodowym zawrotom głowy mogą towarzyszyć zaburzenia słuchu (niedosłuch, szum w uchu, uczucie pełności w uchu czy głuchota). Bardzo rzadko występuje ból głowy. Do najczęstszych powodów tego rodzaju dolegliwości należą łagodne położeniowe zawroty głowy, których przyczyną jest przemieszczanie się kamyczków błędnikowych (otolitów) w uchu.

Ośrodkowe zawroty głowy cechują natomiast: wrażenie zapadania lub chwiania się, niepewny chód i niestabilna postawa. Dolegliwości mają umiarkowane lub małe nasilenie. Trwają kilka sekund i mogą być przyczyną upadku. Ruchy głowy w niewielkim stopniu wpływają na objawy. 

Ten typ zawrotów głowy może współwystępować z zaburzeniami widzenia (mroczkami, podwójnym widzeniem, pogorszeniem ostrości wzroku, a nawet ślepotą), bólem głowy oraz objawami uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego – niedowładami kończyn czy nerwów czaszkowych. Najczęstszym  typem ośrodkowych zawrotów głowy są te towarzyszące migrenie. 

Osoby chore nierzadko mają problem z opisaniem swoich dolegliwości. Określeniem „zawroty głowy” posługują się również, by opisać uczucie niepewności w utrzymaniu pozycji ciała, które nie jest związane z wrażeniem ruchu kołowego. 

Takie doznania mogą być spowodowane różnymi przyczynami, np. stanem przedomdleniowym czy innymi zaburzeniami świadomości, niedowładem, zaburzeniami równowagi, ataksją (zaburzeniem koordynacji ruchowej) czy napadem padaczkowym. Specjaliści określają ten typ dolegliwości jako nieukładowe zawroty głowy.

Diagnostyka zawrotów głowy rozpoczyna się od wywiadu lekarskiego i badania przedmiotowego. Lekarz upewnia się, jaki jest rodzaj zgłaszanych zawrotów głowy (układowe czy nieukładowe). W przypadku rozpoznania układowych zawrotów głowy stara się także określić ich cechy charakterystyczne i objawy towarzyszące. Pozwala mu to na rozróżnienie, czy przyczyna dolegliwości jest ośrodkowa, czy obwodowa. 

W diagnostyce zawrotów głowy stosuje się też badania pomocnicze, takie jak m.in.:

• testy przedsionkowe (obrotowe, kaloryczne);
• audiogram;
• badania neuroobrazowe (np. tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny). 

Terapia zawrotów głowy jest zależna od przyczyny. Przykładowo, łagodne położeniowe zawroty głowy leczy się poprzez wykonanie odpowiednich manewrów (np. manewru Epleya). W zawrotach głowy stosowane jest także leczenie doraźne (łagodzące lub usuwające dolegliwości). Postępowanie polega też na rehabilitacji konsekwencji uszkodzeń układu przedsionkowego.

Źródła:
https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.40. (dostęp 08.02.2024)
https://www.mp.pl/pacjent/objawy/152911,zawroty-glowy-i-zaburzenia-rownowagi (dostęp 08.02.2024)
https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/show.html?id=210884 (dostęp 08.02.2024)
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482356/ (dostęp 08.02.2024)

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka