Zespół napięcia przedmiesiączkowego – jak łagodzić objawy?

Zespół napięcia przedmiesiączkowego obejmuje objawy emocjonalne, fizyczne lub behawioralne, które zakłócają codzienne funkcjonowanie kobiety. Mogą też utrudniać lub uniemożliwiać aktywność społeczną, towarzyską czy zawodową. Symptomy te nawracają w lutealnej fazie cyklu miesiączkowego (tydzień przed krwawieniem) i ustępują w kilka dni po rozpoczęciu menstruacji.

Częstość występowania PMS u kobiet w wieku rozrodczym wynosi 47,8%. W tej grupie około 20% skarży się na poważne objawy, które zakłócają codzienne aktywności. U pozostałych występują symptomy łagodne do umiarkowanych. Cięższą postacią PMS jest przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne (premenstrual dysphoric disorder – PMDD).  

Przyczyny zespołu napięcia przedmiesiączkowego nie są do końca poznane. Niektóre badania sugerują, że mechanizm powstawania PMS jest związany z nieprawidłową reakcją przekaźników w układzie nerwowym na prawidłową czynność jajników. W organizmie kobiet uskarżających się na zespół PMS obserwowany jest obniżony poziom serotoniny. 

Uważa się również, że na pojawienie się symptomów zespołu mogą wpływać trudne stany emocjonalne, które wystąpiły w ciągu życia, stres, obciążenie rodzinne zaburzeniami depresyjnymi i wiek. Występowanie PMS jest też związane ze stylem życia – nieprawidłową dietą, nadużywaniem alkoholu, brakiem ruchu i złym snem. 

 Do głównych symptomów zespołu napięcia przedmiesiączkowego należą:

   • zmiany apetytu;
   • przyrost masy ciała;
   • uczucie pełności w piersiach i/lub tkliwość piersi;
   • ból krzyża;
   • ból pleców;
   • ból głowy;
   • ból brzucha;
   • nudności;
   • zaparcia;
   • lęk;
   • drażliwość;
   • złość;
   • niepokój;
   • wahania nastroju;
   • płaczliwość;
   • zaburzenia snu lub zwiększona potrzeba snu;
   • zmiana libido;
   • zmęczenie.
 

Objawy PMS mogą wahać się od łagodnych, przez umiarkowane, do ciężkich. 

Diagnostyka zespołu PMS rozpoczyna się od wywiadu medycznego i badania fizykalnego. Lekarz ginekolog rozpoznaje zaburzenie po potwierdzeniu cyklicznego występowania jego typowych objawów oraz ich negatywnego wpływu na styl życia pacjentki. Przed zastosowaniem leczenia specjalista może zlecić kobiecie prowadzenie dzienniczka objawów. Proces diagnostyczny służy też wykluczeniu innych problemów zdrowotnych, które cechują się podobnymi symptomami.

Głównym celem terapii zespołu napięcia przedmiesiączkowego jest złagodzenie objawów i zmniejszenie wpływu PMS na codzienne funkcjonowanie. W leczeniu łączy się postępowanie niefarmakologiczne z farmakoterapią. 

Na początek pacjentkom zalecana jest zmiana stylu życia. Rekomenduje się m.in. aktywność fizyczną, unikanie stresujących wydarzeń, odpowiedni odpoczynek, regularne gorące kąpiele i dbanie o zdrowe nawyki związane ze snem. Ważne są także przestrzeganie prawidłowej, zbilansowanej diety oraz rezygnacja z używek. Pomocna może być również suplementacja wapnia, witaminy D, witaminy B6 i magnezu. 

Do leków, które znajdują zastosowanie w przypadku PMS zalicza się m.in.:

• niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ);
• selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI);
• leki przeciwlękowe;
• preparaty z grupy agonistów hormonu uwalniającego gonadotropiny (GnRH);
• spironolakton;
• doustne środki antykoncepcyjne. 

Niekiedy zalecana bywa psychoterapia w nurcie poznawczo-behawioralnym (CBT). 

Wśród domowych sposobów na PMS można wymienić zioła, takie jak np. olej z wiesiołka, mięta pieprzowa, kurkumina czy dziurawiec. Stosowanie tego ostatniego, z uwagi na możliwe interakcje z lekami, trzeba skonsultować ze specjalistą. Jedynym lekiem ziołowym o udowodnionym działaniu kontrolującym wahania nastroju i drażliwość związane z PMS jest niepokalanek pospolity (Vitex agnus-castus).  

Po zaprzestaniu terapii objawy mogą nawracać. Zespół napięcia przedmiesiączkowego ustępuje po menopauzie.

Źródła:
https://www.mp.pl/pacjent/ginekologia/choroby/272132,zespol-napiecia-przedmiesiaczkowego (dostęp 12.02.2024)
https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/121495,zespol-napiecia-przedmiesiaczkowego-i-przedmiesiaczkowe-zaburzenie-dysforyczne (dostęp 12.02.2024)
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK560698/ (dostęp 12.02.2024)
https://icd.who.int/browse/2024-01/mms/en#375471908 (dostęp 12.02.2024)

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka