Żółta febra – co należy wiedzieć przed podróżą do regionów jej występowania?

Żółta febra, znana również jako żółta gorączka, to ostra choroba zakaźna, wywoływana przez wirusy z rodziny flawiwirusów. Głównym wektorem przenoszenia tych wirusów są komary, które występują w ponad 40 krajach Afryki i około 15 krajach Ameryki Południowej. Żółta gorączka dotyka zarówno ludzi, jak i małp.

Według wyników badań filogenetycznych obszary Afryki Wschodniej lub Równikowej są uznawane za ojczyznę żółtej febry. W tych rejonach doszło do transmisji wirusa z małp na ludzi, co zapoczątkowało jego rozprzestrzenianie. Od tamtego momentu, głównie wraz z transportem niewolników, choroba ta dotarła do Ameryki. Już w 1700 roku wirus żółtej gorączki stał się przyczyną epidemii w Europie, dotykając takie kraje jak Włochy, Francja, Hiszpania i Anglia, co świadczy o jego zdolności do przenoszenia się i adaptowania w różnych regionach świata.

Zakażenie żółtą febrą często przebiega bezobjawowo, lecz w przypadku wystąpienia objawów, pojawiają się one zwykle po 3–6 dniach od zakażenia. Symptomy obejmują:

• wysoką gorączkę, dochodzącą do 40°C;
• bradykardię;
• bóle mięśni;
• bóle głowy;
• światłowstręt;
• nudności;
• wymioty;
• rozdrażnienie;
• toksemię, objawiającą się przekrwieniem skóry, obłożeniem języka oraz bólem i wrażliwością na ucisk w okolicy wątroby i żołądka.

Po 3–5 dniach część pacjentów odzyskuje zdrowie, jednak u około 15% następuje druga, bardziej poważna faza choroby, która charakteryzuje się nagłym pogorszeniem stanu zdrowia, powrotem gorączki oraz objawów z pierwszej fazy, ale w znacznie bardziej nasilonej formie.

Dodatkowo w tej fazie mogą wystąpić: żółtaczka, krwotok, objawy neurologiczne (śpiączka, drgawki, splątanie), a nawet wstrząs.

Do tej pory nie odkryto specyficznych leków antywirusowych skutecznych w leczeniu żółtej febry. Leczenie koncentruje się na metodach objawowych, w tym na stosowaniu leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych oraz na zapewnieniu odpowiedniego nawodnienia organizmu. Istotne jest również unikanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, takich jak ibuprofen czy aspiryna, ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia krwawień, które mogą nasilić się w  przebiegu tej choroby.

Szczepienie przeciwko żółtej febrze stanowi kluczowy element profilaktyki tej choroby, będąc jedynym obowiązkowym szczepieniem w medycynie podróży. Obowiązuje osoby udające się do tropikalnych regionów Afryki i Ameryki Południowej. Aktualną listę krajów, w których szczepienie jest wymagane, można sprawdzić w Poradni Chorób Tropikalnych lub Poradni Medycyny Podróży. Często kraje niezagrożone żółtą febrą wymagają od podróżnych, którzy odwiedzili regiony ryzyka, dowodu szczepienia. Szczepienie przeciwko żółtej febrze przeprowadza się jednorazowo. Zaleca się zaszczepienie się co najmniej 10 dni przed planowanym przybyciem do regionów, gdzie choroba ta występuje. Ważność certyfikatu szczepienia wynosi 10 lat, a jego potwierdzeniem jest wpis do międzynarodowego certyfikatu szczepień, znanego jako żółta książeczka (International Certificates of Vaccination or Prophylaxis), którą podróżujący są zobowiązani przedstawiać przy przekraczaniu granic. 
 

Aby zminimalizować ryzyko zachorowania na żółtą febrę, poza szczepieniami warto zastosować dodatkowe metody profilaktyki. Oto kilka z nich:

• Unikaj przebywania na terenach o wysokim ryzyku ukąszeń przez komary w godzinach ich największej aktywności, czyli od zmierzchu do świtu.
• Zabezpiecz skórę przez noszenie ubrań z długimi rękawami i nogawkami, zakładanie wysokich skarpet na spodnie, a także czapki z daszkiem.
• Regularnie stosuj repelenty przeciw komarom, najlepiej te zawierające DEET lub permetrynę. Aplikuj je na ubrania oraz na odsłonięte części ciała, omijając twarz.
• Wykorzystuj moskitiery oraz siatki w oknach, aby zapobiegać dostawaniu się komarów do wnętrz pomieszczeń.

Bibliografia:
https://www.gov.pl/web/psse-tychy/szczepienia-dla-podrozujacych [dostęp: 1.02.2024]
https://www.mp.pl/pacjent/zdrowiewpodrozy/problemy/165565,zolta-goraczka [dostęp: 1.02.2024]
Flies, I. (2017). Wektory przenoszące choroby pasożytnicze, bakteryjne i wirusowe człowieka. I. Muchówki (Diptera). Hygeia, 52(2), 96-102.
Glinski, Z., & Kostro, K. (2016). Flawiwirusy oraz flawiwirozy zwierząt i człowieka. Życie Weterynaryjne, 91(02).
Bociek, M. (2019). Gorączki krwotoczne powodowane przez wirusy z rodziny flaviviridae. Zeszyty Studenckiego Ruchu Naukowego Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach, 28(2), 27–28.
 

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.