6 kluczowych interakcji leków z żywnością, których warto być świadomym

W niektórych przypadkach spożywanie grejpfruta lub picie soku grejpfrutowego może wpływać na działanie niektórych leków. Grejpfrut zawiera substancje z grupy furanokumaryn, które mają zdolność modyfikowania sposobu, w jaki organizm metabolizuje leki. Spożycie grejpfruta lub wypicie soku grejpfrutowego może wpływać na aktywność enzymów wątrobowych, odpowiedzialnych za metabolizm niektórych leków. W konsekwencji może to prowadzić do wzrostu stężenia tych leków we krwi, co może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia. Ten typ interakcji może występować w przypadku stosowania statyn, które służą do obniżania poziomu cholesterolu, oraz leków z grupy beta-adrenolityków i antagonistów kanału wapniowego, wykorzystywanych w leczeniu nadciśnienia tętniczego. Spożycie nawet jednego całego grejpfruta lub 200 ml soku grejpfrutowego może powodować znaczące interakcje z tymi lekami. Częstość i czas spożycia grejpfruta lub soku również mają wpływ na tę interakcję. Warto dodać, że nie wszystkie leki i owoce cytrusowe wywołują tego typu interakcje. Na przykład pomarańcze bezpestkowe nie zawierają furanokumaryn i nie wpływają na metabolizm leków w ten sposób. Aby uniknąć interakcji, zaleca się unikanie spożywania soku grejpfrutowego przynajmniej 4 godziny przed zażyciem leku oraz 4 godziny po jego przyjęciu. To samo dotyczy spożycia owoców grejpfruta. W przypadku regularnego, codziennego spożywania soku grejpfrutowego, wpływ jego składników na metabolizm leku może utrzymywać się dłużej. Dlatego też jednorazowy odstęp między wypiciem soku a zażyciem leku może nie wystarczyć do uniknięcia interakcji!

Osoby przyjmujące leki przeciwastmatyczne, takie jak preparaty teofiliny, powinny unikać potraw z grilla. Substancje powstałe podczas grillowania mięsa mogą przyspieszyć metabolizm leku i obniżyć jego poziom we krwi, co może spowodować wystąpienie duszności, świszczącego oddechu oraz kaszlu.

Interakcje tetracyklin z pokarmem wzbogaconym w wapń (mleko, sery, jogurty) mogą wpłynąć na wchłanianie i działanie tej grupy antybiotyków. Wapń zawarty w pożywieniu może tworzyć kompleksy chelatowe z tetracyklinami, co ogranicza ich wchłanianie z przewodu pokarmowego. W konsekwencji może to osłabić skuteczność działania leku. Z tego powodu należy unikać spożywania produktów mlecznych jedną godzinę przed zażyciem tetracykliny oraz dwie godziny po jej zażyciu, aby zmniejszyć ryzyko takiej interakcji. Dodatkowo osoby, które przyjmują leki stosowane w leczeniu osteoporozy, znane jako bifosfoniany (np. alendronian, kwas ibandronowy, kwas zoledronowy), powinny powstrzymać się od spożywania pokarmów bogatych w wapń w ciągu 2 godzin przed zażyciem tych leków oraz w ciągu 2 godzin po ich przyjęciu. Wapń może osłabić wchłanianie tych leków.

Interakcja między lekami alkalizującymi, które zawierają aluminium i są stosowane w przypadku zgagi, a kwasem cytrynowym, zawartym w soku pomarańczowym, może prowadzić do zwiększonego wchłaniania aluminium. To niesie ze sobą ryzyko toksycznego działania na układ nerwowy.

Spożywanie żywności bogatej w błonnik, takiej jak otręby, płatki owsiane, chleb pełnoziarnisty i nasiona słonecznika, może wpływać na ograniczenie wchłanianie wielu leków, na przykład trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych (np. amitryptylina, imipramina, doksepina). To wynika z faktu, że błonnik adsorbuje niektóre leki i przyspiesza ruchy jelit, skracając czas, który jest potrzebny na wchłonięcie leków z przewodu pokarmowego. Błonnik hamuje również wchłanianie paracetamolu oraz glikozydów naparstnicy (np. digoksyna). Takie działanie błonnika powoduje brak lub zmniejszenie efektu terapeutycznego.

Przyjmując leki przeciwzakrzepowe, takie jak warfaryna i acenokumarol (znane jako antagoniści witaminy K), należy unikać spożywania dużej ilości produktów bogatych w witaminę K. Duże spożycie produktów, takich jak kapusta, brukselka, zielona sałata, szparagi, szpinak, awokado, kalafior, brokuły czy soja, może prowadzić do wzrostu stężenia tej witaminy we krwi. Interakcja między witaminą K a lekami przeciwzakrzepowymi może zwiększyć ryzyko powstawania zakrzepów. Dlatego pacjenci przyjmujący leki przeciwzakrzepowe powinni utrzymywać stałą, względnie niewielką ilość witaminy K w swojej diecie.

To, co jemy, może mieć znaczący wpływ na działanie leków, które przyjmujemy, a także skuteczność terapii. Ważne jest zrozumienie, że składniki zawarte w pożywieniu mogą wpływać na wchłanianie, metabolizm i wydalanie leków. Na koniec warto dodać, że przed przyjmowaniem leków należy zapoznać się z ulotką lub skonsultować potencjalne interakcje z lekarzem lub farmaceutą. Ponadto leki należy popijać wodą (1 szklanka), ponieważ inne napoje, takie jak kawa, herbata lub mleko, mogą wpływać na ich wchłanianie i skuteczność.

Bibliografia:
Baranowska, D. (2020). Interakcje leków z żywnością. Wałbrzych.
Czapski, J. (2001). Owoce i warzywa – szansa czy zagrożenie? Żywność.
Korzeniowska, K., & Jabłecka, A. (2008). Interakcje Leków z pożywieniem. Farmacja Współczesna, 1, 24-30.
Zieleń-Zynek, I., Kowalska, J., Będkowska-Szczepańska, A., Ziółkowski, G., Gąsior, M., Hudzik, B., & Zubelewicz-Szkodzińska, B. (2019). Interakcje wybranych leków kardiologicznych ze składnikami diety. Folia Cardiologica, 14(1), 46-51.

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.