Bóle menstruacyjne – jak sobie z nimi radzić?

Bóle menstruacyjne dotyczą od 45% aż do 95% kobiet w wieku rozrodczym. Pod koniec cyklu miesięcznego kobiety, jeśli nie doszło do zapłodnienia, wyściółka macicy zaczyna się złuszczać. Towarzyszy temu zwiększenie aktywności skurczowej macicy, czego działaniem ubocznym jest powstanie dolegliwości bólowych. Dyskomfort jest odczuwany w dolnej części brzucha i często promieniuje do odcinka lędźwiowego kręgosłupa oraz ud. U miesiączkujących kobiet taki ból może towarzyszyć także owulacji i zespołowi napięcia przedmiesiączkowego (PMS).

Zazwyczaj dolegliwości bólowe trwają od 1 do 2 dni. Jeśli ból utrzymuje się dłużej i towarzyszy mu intensywne krwawienie, zaleca się konsultację z lekarzem.

Taki zespół bolesnego miesiączkowania może być spowodowany:
   • endometriozą,
   • obecnością polipów endometrium,
   • mięśniakami macicy,
   • torbielami lub guzami jajników.

Głównymi objawami towarzyszącymi miesiączce są dolegliwości bólowe. Szczególnie często dotyczą młodych kobiet, które jeszcze nie rodziły. Mają one charakter skurczowy i promieniują do dolnej części pleców. Mogą także występować bóle głowy, nudności, wymioty, osłabienie organizmu oraz omdlenia.

Silne bóle menstruacyjne znacznie wpływają na jakość życia kobiet. Zmniejszają ich aktywność społeczną, utrudniają wykonywanie codziennych obowiązków oraz ograniczają zdolności zawodowe. 

Przed sięgnięciem po leki warto wypróbować domowe metody łagodzenia bólu podczas miesiączki. Są to:

• Ciepłe okłady, które najłatwiej wykonać termoforem z gorącą wodą. Pomocny może być także ciepły prysznic. Nie zaleca się długich, gorących kąpieli, ponieważ sprzyjają nadmiernej utracie krwi podczas okresu.
• Ćwiczenia relaksacyjne takie jak łagodna joga, medytacja oraz techniki fizjoterapeutyczne.
• Aromaterapia z wykorzystaniem olejków z lawendy, róży i szałwii muszkatołowej, które wykazały w badaniach skuteczność w redukowaniu dolegliwości bólowych podczas miesiączki.
• Dieta bogata w nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 lub ich suplementacja –ze względu na ich przeciwzapalną aktywność.

Podczas bolesnych miesiączek zaleca się również zaprzestanie palenia tytoniu oraz zmniejszenie spożycia kofeiny.

Standardowym leczeniem bólu podczas miesiączki są leki z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Ich mechanizm jest szczególnie istotny podczas zmniejszenia dolegliwości bólowych, ponieważ skurcze macicy są wywoływane czynnikami prozapalnymi (prostaglandynami).

Zaleca się stosowanie następujących niesteroidowych leków przeciwzapalnych:

• ibuprofenu – jest to lek pierwszego wyboru podczas miesiączki, ze względu na jego wysoki profil bezpieczeństwa i skuteczność, zaleca się stosowanie dawki 200-400 mg do 3 razy na dobę,
• ketoprofenu – przy silnych dolegliwościach bólowych stosuje się dawkę 50-100 mg 2 razy na dobę,
• deksketoprofenu – zalecana dawka to 25 mg do 4 razy na dobę,
• naproksenu – maksymalne dawkowanie to 250-500 mg 4 razy na dobę.

Jeśli wymienione leki nie przynoszą wystarczającej ulgi w dolegliwościach bólowych, można je stosować w połączeniu z lekami rozluźniającymi mięśnie brzucha. Dostępne bez recepty leki rozkurczowe na bóle menstruacyjne to drotaweryna (do 240 mg na dobę) oraz hioscyna (dawka 10 mg do 5 razy na dobę). Warto również rozważyć zastosowanie metamizolu, który działa zarówno przeciwbólowo, jak i rozkurczowo.

Każda kobieta podczas miesiączki doświadcza dolegliwości bólowych. Jednak jeśli są one bardzo silne i znacznie utrudniają funkcjonowanie, powinny być skonsultowane z ginekologiem.

Wizytę u lekarza zaleca się, gdy:
   • ból ogranicza normalne funkcjonowanie,
   • bóle pojawiają się w trakcie całego cyklu, bez związku z jego fazą,
   • cykle miesięczne są nieregularne,
   • pojawiają się ból i krwawienie podczas stosunku.

Lekarz może przepisać silne leki przeciwbólowe dostępne tylko na receptę, np. nimesulid. W niektórych przypadkach ginekolog decyduje się na wprowadzenie dwuskładnikowej antykoncepcji hormonalnej, która u wielu kobiet zmniejsza dolegliwości bólowe towarzyszące miesiączce i PMS. Należy wówczas pamiętać, że nie dochodzi do fizjologicznej menstruacji, tylko do krwawienia związanego z odstawieniem lub przyjmowaniem tabletek placebo. 

Bibliografia:
Knopczyk, J., Kaczorowska, A., & Mroczek, A. Wpływ miesiączkowania na ból odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa u kobiet w wieku 20-35 lat.
Teul, I., Kliś, K., Jarzębak, K., & Wronka, I. (2014). Częstość występowania oraz czynniki skorelowane z bólem miesiączkowym u zdrowych studentek. Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie, 60(2).
Tuszyński, P. K., (2023), Leki pierwszego wyboru. Wydanie III.

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka