Choroba afektywna dwubiegunowa – przyczyny, objawy, leczenie

Choroba afektywna dwubiegunowa jest przewlekłym, nawracającym zaburzeniem zdrowia psychicznego. Charakteryzuje się naprzemiennym występowaniem epizodów depresji (obniżonego nastroju i aktywności), manii/hipomanii (wzmożonego nastroju i aktywności) lub mieszanych. Zwykle są one oddzielone okresami bez objawów. Ponadto u niektórych osób z ChAD pojawiają się tylko epizody maniakalne. 
Schorzenie ma negatywny wpływ na wiele sfer życia. Może zaburzać relacje społeczne, utrudniać lub uniemożliwiać naukę czy pracę i realizowanie celów życiowych. Sprzyja też konfliktom rodzinnym i problemom finansowym. Jest także jedną z dziesięciu głównych globalnych przyczyn niepełnosprawności.
Eksperci Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) podają, że w 2019 roku choroby afektywnej dwubiegunowej doświadczyło 40 milionów ludzi. Warto wiedzieć, że u ponad 70% chorych zaburzenie ujawnia się przed 25. rokiem życia. Kobiety i mężczyźni cierpią na ChAD z podobną częstością. 

Dokładna przyczyna ChAD jest nieznana. Naukowcy uważają, że za chorobę dwubiegunową odpowiadają głównie czynniki genetyczne i biologiczne. Przemawia za tym m.in. zwiększona częstość zachorowań u członków rodzin osób z ChAD. 
Ponadto wystąpienie choroby dwubiegunowej może się wiązać ze stresującymi wydarzeniami życiowymi. Do takich zdarzeń zaliczane są np.: 
   • doświadczenie znęcania lub zaniedbywania emocjonalnego w dzieciństwie;
   • rozwód;
   • bezrobocie; 
   • poród;
   • niepełnosprawność;
   • wczesna utrata rodziców.  

Choroba afektywna dwubiegunowa obejmuje epizody depresji i manii lub hipomanii (ta ostatnia charakteryzuje się mniejszym nasileniem niż mania). 

Do objawów maniakalnych należą: euforia, drażliwość oraz wzmożona aktywność lub energia. Ponadto w trakcie epizodu manii występuje gadatliwość, gonitwa myśli i zmniejszona potrzeba snu. Do symptomów maniakalnych zaliczane są też zwiększona samoocena i poczucie własnej wartości oraz rozproszenie uwagi. Osoba z manią podejmuje również impulsywne, lekkomyślne zachowania, np. wydaje pieniądze czy nawiązuje relacje seksualne.

Z kolei depresja charakteryzuje się obniżonym nastrojem (uczuciem smutku, pustki, irytacji) oraz utratą zainteresowań i energii. Osoba z depresją dwubiegunową doświadcza też poczucia winy i bezwartościowości oraz niskiej samooceny. Do objawów depresyjnych zaliczane są również trudności z koncentracją i uwagą. W trakcie epizodu depresji pojawiają się także zmiany dotyczące apetytu i snu. Ponadto mogą występować myśli i tendencje samobójcze, które wymagają pilnego zgłoszenia się po pomoc.

Dodatkowo w ciężkich przypadkach chorzy mają tzw. objawy psychotyczne – urojenia (fałszywe przekonania) i omamy (halucynacje). Trzeba dodać, że pełnoobjawowy epizod manii i depresji często poprzedzają tzw. objawy prodromalne (zwiastujące). 

Terapia zaburzeń afektywnych dwubiegunowych polega na stosowaniu leków i oddziaływań psychospołecznych. Podstawę leczenia stanowi farmakoterapia. Lekarz psychiatra dobiera leki zgodnie z indywidualnymi potrzebami każdego pacjenta. Główną grupą preparatów stosowanych w ChAD są leki normotymiczne, które stabilizują nastrój. Istotne jest, aby osoba chora zażywała wszystkie przepisane leki regularnie i zgodnie z zaleceniami.

Dopełnieniem farmakoterapii choroby dwubiegunowej są oddziaływania psychospołeczne. Należy do nich przede wszystkim psychoedukacja (pomaga ona zdobyć wiedzę o chorobie i jej leczeniu) oraz psychoterapia. Osoba z ChAD powinna też prowadzić zdrowy tryb życia i unikać stosowania substancji psychoaktywnych. Ważne jest również włączenie się rodziny chorego w proces leczenia.

Bibliografia:

1. https://podyplomie.pl/psychiatria/30768,czy-istnieje-profilaktyka-choroby-afektywnej-dwubiegunowej-wczesne-wykrywanie-wznow-i-postepowanie (dostęp 26.05.2023)
2. https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/choroby/69890,choroba-afektywna-dwubiegunowa (dostęp 26.05.2023)
3. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/mental-disorders (dostęp 26.05.2023)
4. https://apps.who.int/iris/handle/10665/333484 (dostęp 26.05.2023)
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK558998/ (dostęp 26.05.2023)

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka