Łysienie androgenowe typu męskiego — diagnostyka i leczenie

Łysienie androgenowe jest kluczowym czynnikiem wpływającym na utratę włosów zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Mechanizm powstawania tego schorzenia związany jest z przekształceniem testosteronu w dihydrotestosteron (DHT) za pomocą enzymu 5α-reduktazy. DHT wpływa na receptory androgenowe mieszka włosowego, co prowadzi do stopniowego zaniku i miniaturyzacji mieszków. W efekcie włosy stają się cieńsze i krótsze, a gęstość włosów na skórze głowy zmniejsza się. W przypadku łysienia androgenowego predyspozycje genetyczne odgrywają kluczową rolę. Niemniej jednak, poza czynnikami genetycznymi, istotną rolę w rozwoju tego schorzenia odgrywają również stres, styl życia, hormony oraz nawyki żywieniowe.

Diagnoza łysienia androgenowego opiera się na różnorodnych metodach, które odgrywają znaczącą rolę w identyfikacji przyczyn i potwierdzeniu tego schorzenia.  Pierwszym etapem jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu z pacjentem w celu zebrania informacji dotyczących potencjalnych przyczyn utraty włosów.  Następnie specjalista przeprowadza badanie fizykalne, oceniając stan włosów, ich objętość oraz elastyczność. Dokładnie sprawdzana jest również skóra głowy w poszukiwaniu objawów innych schorzeń, które mogą mieć wpływ na proces łysienia. Warto dodać, że w diagnostyce tego schorzenia używa się różnych narzędzi, takich jak trichogram, trichoskan i trichoskop. Szczególnie zaawansowaną i nowoczesną metodą jest trichoskop, który wykorzystuje wideodermatoskopię do analizy struktury włosa oraz skóry głowy, bez potrzeby pobierania próbek włosów. Badanie histopatologiczne, które opiera się na pobraniu wycinków skóry głowy, może być również bardzo pomocnym narzędziem w rozpoznawaniu łysienia androgenowego. W celu potwierdzenia nadmiernej utraty włosów, stosuje się również tzw. „pull test”, który polega na delikatnym pociągnięciu kilku pęków włosów z trzech obszarów skóry głowy. Test jest uważany za pozytywny, gdy lekarz wyciągnie z dowolnego miejsca 3 włosy lub łącznie 10 włosów z trzech obszarów. 

1. Minoksydyl

W przeszłości minoksydyl był stosowany doustnie w celu leczenia nadciśnienia tętniczego, jednak ze względu na powodowanie znacznego przyspieszenia akcji serca oraz nasilenia objawów choroby wieńcowej został wycofany z terapii nadciśnienia. W roku 1984 został zatwierdzony przez FDA (Food and Drug Administration) do leczenia łysienia androgenowego po tym, jak zaobserwowano nadmierny wzrost owłosienia jako skutek uboczny terapii nadciśnieniowej tym lekiem. Obecnie minoksydyl znajduje najszersze zastosowanie w miejscowej terapii łysienia androgenowego. W obrocie aptecznym dostępny jest w dwóch stężeniach: 2% i 5%. Mechanizm działania tego medykamentu nie został w pełni poznany. Lek ten stosowany miejscowo stymuluje wzrost włosów poprzez zwiększenie przepływu krwi przez łożysko naczyniowe. Co więcej, wydłuża fazę anagenu (faza wzrostu włosa), jednocześnie skracając fazę telogenu (faza spoczynku). W rezultacie zwiększa się wielkość mieszka włosowego oraz dochodzi do pogrubienia łodygi włosa. Pierwsze efekty stosowania preparatów na bazie tego składnika powinny pojawić się po mniej więcej dwóch miesiącach regularnego stosowania. W przypadku terapii łysienia androgenowego Polskie Towarzystwo Dermatologiczne rekomenduje stosowanie preparatu miejscowego w stężeniu 2% dla kobiet i 5% dla mężczyzn. Stosowany miejscowo, w okolicach skóry głowy, wchłania się tylko w niewielkim stopniu. Jednak warto podkreślić, że zwiększone wchłaniania następuje w przypadku stosowania produktu w wyższym stężeniu, częstszej aplikacji oraz w sytuacji uszkodzenia bariery naskórka. Podczas stosowania preparatów z minoksydylem mogą pojawić się chwilowe działania niepożądane, takie jak przejściowe łysienie telogenowe. To zjawisko zazwyczaj występuje od 6. do 8. tygodnia terapii i samoistnie ustępuje po kilku tygodniach lub miesiącach kontynuacji leczenia. Łysienie telogenowe może również pojawić się około trzech miesięcy po zakończeniu terapii. Innym z działań niepożądanych po zastosowaniu tego leku jest hipertrichoza twarzy, czyli niechciane zwiększenie owłosienia. Do pozostałych działań niepożądanych zaliczamy: bóle i zawroty głowy, uczucie kołatania serca oraz spadki ciśnienia tętniczego krwi. Warto dodać, że niektóre z tych działań niepożądanych związane są z wchłanianiem tego leku przez organizm.

2. Finasteryd

Finasteryd jest stosowany w terapii ogólnej. Jego mechanizm polega na blokowaniu działania enzymu 5α-reduktazy, co w rezultacie powoduje hamowanie produkcji dihydrotestosteronu (DHT). W leczeniu łysienia androgenowego stosuje się go w dawce 1 mg. Finasteryd wpływa na przejście włosów z fazy telogenu do fazy anagenowej, co prowadzi do hamowania wypadania włosów oraz stymulowania ich wzrostu. Terapia tym lekiem zalecana jest przez dłuższy czas, ponieważ zaprzestanie stosowania może spowodować powrót do stanu sprzed kuracji. Finasteryd jest ogólnie dobrze tolerowany, a ewentualne działania niepożądane związane z funkcją seksualną występują stosunkowo rzadko.

3. Dutasteryd

Dutasteryd to lek wykorzystywany w leczeniu ciężkich oraz umiarkowanych objawów łagodnego rozrostu gruczołu krokowego. Stosowanie tego leku w przypadku łysienia androgenowego jest off-label, czyli poza wskazaniami.  Dutasteryd działa przez hamowanie aktywności 5α-reduktazy typu I i II, które występują w mieszkach włosowych. Jest on znacznie bardziej skuteczny od finasterydu w obniżaniu poziomu DHT (dihydrotestosteronu) na owłosionej skórze głowy, co przyczynia się do efektywnego zmniejszenia łysienia.
 

4. Terapia z użyciem osocza bogatopłytkowego 

Terapia z użyciem osocza bogatopłytkowego cieszy się rosnącą popularnością wśród pacjentów. Jest to naturalne źródło skoncentrowanych płytek krwi, otrzymywane poprzez odwirowanie krwi pobranej przed procedurą. Po aplikacji na skórę głowy osocze uwalnia korzystne czynniki wzrostu, które stymulują wzrost mieszków włosowych oraz procesy regeneracyjne. Efektem aktywności komórek macierzystych po terapii osoczem jest zauważalny wzrost włosów na obszarach, gdzie występowało łysienie. Mezoterapia igłowa jest jedną z często stosowanych metod podawania osocza bogatopłytkowego. Główną zaletą tej terapii jest minimalnie inwazyjny charakter, co oznacza mniejsze ryzyko powikłań i szybszy powrót do zdrowia.

5. Dermokosmetyki i suplementy diety

Nie ma wystarczających dowodów potwierdzających, że dermokosmetyki i suplementy diety mają znaczący wpływ na wzrost włosów w przypadku łysienia androgenowego. Pojedyncze badania sugerują potencjalną skuteczność ketokonazolu o stężeniu 2% w szamponach, jednak brak wystarczających badań potwierdzających ich pozytywny wpływ na łysienie androgenowe. 

Łysienie androgenowe może znacznie wpłynąć na samoocenę oraz jakość życia osób borykających się z tym problemem. Choć głównie jest to uwarunkowane genetycznie, istnieją sposoby na zmniejszenie ryzyka i opóźnienie jego postępu. Odpowiednio zrównoważona dieta oraz redukcja nadmiernego stresu mogą wspomóc utrzymanie zdrowych włosów. Warto podkreślić, że niepowodzenie terapii łysienia androgenowego często wynika z braku wytrwałości pacjentów w kontynuowaniu leczenia. Kluczem do skutecznej kuracji jest regularne przyjmowanie leków. Pierwsze rezultaty terapii mogą być zauważalne dopiero po kilku miesiącach, a niektóre preparaty mogą wymagać stosowania nawet przez dłuższy czas.

Bibliografia:
https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/171329,lysienie-androgenowe-typu-meskiego [dostęp: 28.07.2023]
https://www.aptekarzpolski.pl/wiedza/skuteczna-terapia-lysienia-u-kobiet-i-mezczyzn/ [dostęp: 28.07.2023]
https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/171321,lysienie-androgenowe-typu-zenskiego [dostęp: 28.07.2023]
https://podyplomie.pl/dermatologia/35162,lysienie-androgenowe-etiopatogeneza-diagnostyka-i-aktualne-metody-leczenia [dostęp: 28.07.2023]
Jakubiec, M. Łysienie androgenowe typu męskiego–charakterystyka i przegląd terapii dostępnych w gabinetach kosmetologicznych i medycyny estetycznej.
Brzezińska-Wcisło, L., Rakowska, A., Rudnicka, L., & Polskie Towarzystwo Dermatologiczne. (2018). Łysienie androgenowe kobiet i mężczyzn. Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne [Androgenic alopecia in women and men. Diagnostic and therapeutic recommendations]. Dermatol Rev/Przegl Dermatol, 105, 1–18.

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.