Bezpieczeństwo i pierwsza pomoc przedmedyczna. Zasady, które mogą uratować życie

Pierwsza pomoc to podstawowe czynności, mające na celu ratowanie zdrowia lub życia osoby, która odniosła obrażenia, zanim przyjedzie pogotowie ratunkowe. Każda osoba podejmująca się czynności związanych z pierwszą pomocą staje się ratownikiem.

Ratownik w kryzysowej sytuacji powinien zachować spokój i ocenić sytuację. Ważne, aby chronił siebie i swoje bezpieczeństwo, ponieważ wtedy jest w stanie udzielić skutecznej pomocy.

Schemat udzielania pierwszej pomocy przedstawia się następująco:
   1. Oceń bezpieczeństwo. Czy masz swobodny dostęp do poszkodowanego? Rozejrzyj się. Czy w okolicy nie ma pozostałości po wypadku? Czy nie unosi się dym? Czy nie ma źródeł prądu lub ryzyka wybuchu? Upewnij się, czy podejście do nieprzytomnego jest możliwe i bezpieczne.
   2. Oceń reakcje poszkodowanego. Sprawdź, czy osoba poszkodowana reaguje na głos i dotyk. Zapytaj: Czy wszystko w porządku? Co się stało? Delikatnie poklep po ramieniu. Jeśli osoba nie reaguje (brak odpowiedzi, otwierania oczu), wówczas uznajemy go za nieprzytomnego.
   3. Zawołaj o pomoc. Jeśli osoba jest nieprzytomna, warto mieć obok siebie kogoś do pomocy. Druga osoba zadba o bezpieczeństwo otoczenia i wezwie fachową pomoc. Gdy znajdujesz się w tłumie osób, dobrze jest zwrócić się konkretnie do jednej osoby.
   4. Udrożnij drogi oddechowe. Dokonuje się tego poprzez odchylenie głowy do tyłu i uniesienie żuchwy.
   5. Oceń oddech. Przy pomocy trzech zmysłów (wzroku, słuchu i czucia) oceń, czy poszkodowany oddycha. Nachyl się i przystaw swój policzek do ust leżącej osoby. Sprawdź, czy widzisz ruch klatki piersiowej, czy słyszysz szmery oddechowe oraz czy na policzku czujesz ruch powietrza. Taka ocena powinna trwać do 10 sekund.
   6. Wezwij pomoc. Jeśli nie wyczuwasz oddechu u poszkodowanego lub jest on zaburzony, wówczas należy natychmiast skontaktować się z pogotowiem pod numerem 999 lub 112. Podczas rozmowy należy podać opis zdarzenia, miejsce wypadku, stan poszkodowanych oraz swoje nazwisko. Można to zlecić osobie wyznaczonej wcześniej do pomocy.
   7. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa (RKO). RKO rozpoczynamy, klękając z boku tułowia poszkodowanego. Splatamy ręce jedna na drugiej, następnie kładziemy nadgarstek na środku klatki piersiowej w okolicy mostka. Ręce prostujemy i wykonujemy 30 uciśnięć klatki na głębokość około 5 cm. Zalecana częstotliwość ucisków to 100 na minutę. Po uciśnięciach należy wykonać 2 oddechy ratunkowe, czyli tzw. usta-usta. Podczas oddechów należy ponownie udrożnić drogi oddechowe (jak w punkcie 4), zacisnąć skrzydełka nosa poszkodowanego, wziąć głęboki wdech, a następnie dokładnie objąć usta nieprzytomnego  wykonać wydech. Prawidłowy wydech do ust poszkodowanego trwa około 1 sekundy, a klatka piersiowa poszkodowanego powinna się podczas niego lekko unieść. Wykonuje się dwa oddechy, a następnie ponownie 30 uciśnięć.

Resuscytację prowadzi się do momentu, gdy:
   • przyjedzie pogotowie i personel przejmie reanimację,
   • poszkodowany zacznie prawidłowo oddychać,
   • zabraknie nam sił.

Jeśli osoba nieprzytomna oddycha, to należy ułożyć ją w pozycji bocznej ustalonej. Powinna pozostać w tej pozycji do czasu powrotu przytomności lub do momentu pojawienia się pogotowia ratunkowego.

Jak ułożyć poszkodowanego w pozycji bocznej:
   1. Poszkodowany powinien leżeć na plecach z wyprostowanymi nogami.
   2. Rękę bliższą ratownikowi należy zgiąć w łokciu pod kątem prostym w taki sposób, aby dłoń była w górze.
   3. Drugą rękę przykłada się do policzka po przeciwnej stronie tak, aby wnętrze dłoni było skierowane na zewnątrz.
   4. Następnie drugą ręką chwyć kolano dalszej nogi i unieś je w górę.
   5. Jedną ręką trzymając za dłoń poszkodowanego przy policzku, a drugą za kolano, obróć go w taki sposób, aby leżał na boku. Upewnij się, że dłoń pozostała przy policzku i utrzymuje głowę uniesioną.
   6. Sprawdzaj regularnie oddech poszkodowanego.
   7. Po 30 minutach przebywania w pozycji bocznej należy odwrócić poszkodowanego na drugi bok, aby uniknąć niedokrwienia ręki stanowiącej oparcie.

W nagłych sytuacjach warto mieć przy sobie apteczkę z niezbędnymi środkami do udzielania pierwszej pomocy. 

Dobrze jest mieć przy sobie:
   • maseczkę do wykonywania oddechów ratunkowych, która zwiększa higienę i komfort ich wykonywania,
   • bandaż do tamowania krwotoków lub utrzymywania opatrunków,
   • plastry,
   • płyn do dezynfekcji ran.

W nagłej sytuacji kluczowa jest znajomość podstawowych numerów alarmowych:
   • 999 — pogotowie ratunkowe,
   • 998 — straż pożarna,
   • 997 — policja,
   • 112 — numer alarmowy używany w całej Europie.

Pamiętajmy, że w sytuacji wypadku lub innej kryzysowej sytuacji jesteśmy prawnie zobowiązani do udzielenia pomocy, nawet jeśli miałoby to polegać jedynie na wezwaniu służb ratunkowych. Każdy podjęty krok w pierwszej pomocy jest na wagę złota i znacząco poprawia rokowania osoby poszkodowanej.

Bibliografia:
   1. Wytyczne resuscytacji 2015 Europejskiej Rady Resuscytacji (2016) Kraków
   2. Andres, J., Polska Rada Resuscytacji, Kraków (2011) Pierwsza pomoc i resuscytacja krążeniowo-oddechowa, red. 
   3. Opielak, G., Nadulska, A., & Kowalik, A. (2013). Wiedza i umiejętności w udzielaniu pierwszej pomocy przedlekarskiej wśród ratowników WOPR i nauczycieli WF. Czasopismo naukowo-kulturalne, 1, 27-39.

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka