Witamina E — jakie sekrety kryje ta niepozorna witamina?

Witamina E jest silnym antyoksydantem, który chroni komórki przed negatywnym wpływem wolnych rodników. Te ostatnie, o działaniu kancerogennym, uszkadzają komórki, prowadząc do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, nowotworów, a także przyspieszają proces starzenia się skóry. Ponadto witamina E skutecznie chroni naczynia krwionośne, krwinki czerwone oraz śródbłonek przed uszkodzeniami. Warto zaznaczyć, że ta witamina dodatkowo wzmacnia układ odpornościowy, poprawia jakość widzenia oraz pomaga w optymalizacji poziomu cholesterolu, podnosząc stężenie „dobrego” HDL i obniżając poziom „złego” LDL. 

Witamina E często jest określana mianem „witaminy młodości” z uwagi na jej korzystny wpływ na skórę. Wnikając do naskórka, doskonale odżywia, nawilża oraz ujędrnia. Dzięki swoim właściwościom nawilżającym skóra staje się bardziej elastyczna i  gładka. Ponadto witamina E chroni przed negatywnym wpływem promieniowania UVB. Dzięki temu skóra jest mniej narażona na zaczerwienienia po ekspozycji na słońce. Witamina E wykazuje także skuteczność w redukcji przebarwień oraz wspomaga proces regeneracji skóry, przyspieszając gojenie drobnych ran czy oparzeń. Wiele kosmetyków zawiera witaminę E, ponieważ potęguje ona ich działanie pielęgnacyjne. Regularne stosowanie preparatów z witaminą E przynosi widoczne efekty w postaci zdrowej i promiennej skóry. 

Najważniejszymi źródłami tokoferoli są oleje roślinne, m.in. słonecznikowy, sojowy, rzepakowy oraz oliwa z oliwek. Nie możemy też zapomnieć o nasionach zbóż, takich jak jęczmień, ryż czy owies. Bogatymi źródłami witaminy E są również migdały oraz orzechy — zarówno włoskie, jak i laskowe. Warto też dodać, że zielone warzywa, w tym szpinak, brukselka czy brokuły, również dostarczają organizmowi tej witaminy.

Choć wiele produktów roślinnych jest jej źródłem, warto pamiętać również o produktach zwierzęcych, zwłaszcza rybach, takich jak śledź, mintaj czy łosoś.

Podczas przygotowywania posiłków istotne jest zwracanie uwagi na metody obróbki. Procesy termiczne, takie jak gotowanie czy pieczenie, mogą prowadzić do utraty witaminy E. Dlatego rekomenduje się spożywanie produktów w jak najbardziej naturalnej formie, zwłaszcza świeżych warzyw i owoców.

Mimo że wiele pokarmów stanowi bogate źródło witaminy E, nasza codzienna dieta nie zawsze jest w stanie dostarczyć jej w odpowiedniej ilości. Dla przykładu — aby zaspokoić dzienne zapotrzebowanie na tokoferole, trzeba by było spożyć 2-3 szklanki orzechów. 

Witamina E posiada zdolność hamowania agregacji płytek. Jej stosowanie razem z doustnymi lekami przeciwzakrzepowymi czy przeciwpłytkowymi może podnieść ryzyko krwawień, zwłaszcza gdy łączy się to z ograniczonym spożyciem produktów bogatych w witaminę K. W efekcie konsumpcja witaminy E w dużych dawkach przy jednoczesnym zażywaniu leków przeciwzakrzepowych może zwiększyć prawdopodobieństwo krwawień. Nie jest dokładnie określone, przy jakiej dawce witaminy E dochodzi do interakcji, ale przypuszcza się, że musi przekraczać ona 400 IU/dziennie. Suplementacji witaminą E należy także unikać podczas chemioterapii lub radioterapii. Istnieje bowiem obawa, że może ona obniżać efektywność tych terapii. Mimo że niektóre badania podważają te obawy, istnieje potrzeba dalszych, dokładniejszych badań w celu oceny ewentualnych korzyści i ryzyka związanego z jednoczesnym przyjmowaniem suplementów o działaniu przeciwutleniającym z leczeniem onkologicznym. 

Niedobór witaminy E w diecie osób zdrowych występuje niezwykle rzadko. Niemniej jednak warto wspomnieć o grupach osób, które są szczególnie narażone na jej deficyt. Dotyczy to przede wszystkim wcześniaków z wagą urodzeniową poniżej 1500 g, a także osób z zaburzeniami wchłaniania oraz metabolizmu tłuszczów.

Objawy niedoboru witaminy E obejmują:
   • kłopoty z koncentracją,
   • zaburzenia widzenia,
   • neuropatię obwodową,
   • miopatię szkieletową,
   • retinopatię,
   • osłabienie odpowiedzi immunologicznej.

U mężczyzn niedobór tej witaminy może wpływać na wydzielanie hormonu gonadotropowego, prowadząc do degeneracji plemników i potencjalnie do niepłodności. Stąd witamina E jest nazywana „witaminą płodności”. W przypadku kobiet jej niedobór może być przyczyną spontanicznych poronień lub zaburzeń cyklu miesiączkowania. Niewystarczający poziom witaminy E w diecie może także zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych oraz infekcji. Warto wspomnieć również, że szczególną uwagę na deficyt witaminy E powinni zwrócić rodzice niemowląt, zwłaszcza tych urodzonych przedwcześnie. Jej niedobór u tych maluszków może prowadzić do rozwoju niedokrwistości, dysplazji oskrzelowo-płucnej, problemów ze wzrokiem, a nawet do nagłej śmierci. 

Przyjmowanie witaminy E w wysokich dawkach nie jest uważane za szczególnie toksyczne. Ciekawe jest to, że pewne źródła literaturowe sugerują ryzyko krwotoków u konkretnych grup, takich jak osoby palące czy w podeszłym wieku, po spożywaniu przez długi czas dawek kilkunastokrotnie przekraczających zalecane dzienne spożycie.

Bibliografia:

Milanovic, B. (2016). Witamina E–co kryje świat tokoferoli. Świat Przemysłu Farmaceutycznego, 3, 112-116.
Zielińska, A., & Nowak, I. (2014). Tokoferole i tokotrienole jako witamina E. Chemik, 68(7), 585-591.
Sowińska, M., Sołtys, A., Ziaja, N., Zimoń, P., URCELL, K. N. B., & Medycznych, K. N. R. (n.d.). Rola witaminy A oraz witaminy E w układzie odpornościowym człowieka. 
Witkowski, S. (2016). Tokotrienole–mniej znana strona witaminy E. Herbalism, 2(1), 7-21.
Czerwonka, W., Puchalska, D., Zarzycka-Bienias, R., Lipińska, M., Witek, R., Habrat, A., & Południak, S. (2019). Zastosowanie witaminy E w kosmetologii. Kosmetologia estetyczna, 1(8), 13-16.
https://www.jagiellonskiecentruminnowacji.pl/wp-content/uploads/2019/01/witamina_e.pdf [dostęp: 31.08.2023]
https://ncez.pzh.gov.pl/wp-content/uploads/2021/03/normy_zywienia_2020web.pdf [dostęp: 31.08.2023]
https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminE-HealthProfessional/ [dostęp: 31.08.2023]

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.