Witaminy – rodzaje, niedobór i nadmiar witamin w organizmie cz. I

Witamina A

Witamina A, znana także jako retinol, jest substancją regulującą proces widzenia, procesy prawidłowego funkcjonowania skóry i błon śluzowych oraz działającą na budowę kości. Jest tworzona w organizmie z beta-karotenu. Niedobór tej witaminy prowadzi do zmierzchowej (kurzej) ślepoty, suchości błon śluzowych, zmniejszenia odporności na infekcje oraz zaburzenia funkcji skóry. Nadmiar objawia się nudnościami, wymiotami, wrażliwością na światło, pogorszeniem stanu skóry, włosów i paznokci oraz bólami kości.

Ma szerokie zastosowanie w kosmetologii. Maści oraz doustne suplementy z witaminą A są stosowane przy nadmiernym złuszczaniu się naskórka oraz trudno gojących się ranach. Ma też właściwości poprawiające odporność na infekcje górnych dróg oddechowych.

Kobiety w ciąży powinny unikać witaminy A, ponieważ ma ona działanie teratogenne (uszkadzające płód).

Źródła witaminy A: mleko, ser, jajka (w szczególności żółtko), tran, wątróbka, warzywa i owoce bogate w beta-karoten (marchewki, pomidory, buraki).

Witamina D

Witaminę D znajdziemy w przyrodzie w dwóch postaciach: ergokalcyferolu (D2) pochodzenia roślinnego oraz cholekalcyferolu (D3) pochodzenia zwierzęcego. Ta witamina (a właściwie jej forma aktywna w naszych nerkach i wątrobie) jest hormonem regulującym procesy w kościach – warunkuje ich wzrost oraz mineralizację zębów. Ponadto jest ważnym elementem w budowaniu odporności oraz przeciwutleniaczem. Jej niedobór objawia się wypadaniem zębów, powiększeniem stawów, osłabieniem mięśni oraz krzywicą u dzieci i osteomalacją u dorosłych. Nadmiar witaminy D prowadzi do nudności, wymiotów, bólu stawów oraz do zaburzeń pracy serca i nerek.

Nasz organizm produkuje witaminę D w skórze pod wpływem światła słonecznego. Jednak od października do marca promieniowanie jest niewystarczające i zaleca się wdrożenie suplementacji. Dla dorosłych będzie to przyjmowanie 800-2000 jednostek witaminy, u osób z otyłością zapotrzebowanie zwiększa się do 1600-4000 jednostek. Dawka dziecięca zależy od wieku i masy ciała.

Źródła witaminy D: mleko, jajka (w szczególności żółtko), masło, margaryna, wątróbka, tran, drożdże.

Witamina E

Witamina E, inaczej tokoferol, to witamina odpowiedzialna za odpowiednią budowę błon komórkowych, jest przeciwutleniaczem, wpływa na przemiany w mięśniach oraz na krzepliwość krwi. Jej niedobór może prowadzić do zmniejszonej płodności, osłabienia pracy mięśni, zaburzenia wzrostu oraz zmęczenia i osłabienia organizmu. Nadmiar zdarza się rzadko, może się objawiać osłabieniem, pogorszeniem wzroku i problemami żołądkowymi.

Źródła witaminy E: mleko, jaja, masło, olej roślinny, orzechy, pieczywo razowe.

Witamina K

Witamina K odgrywa niezwykle istotna rolę w procesach krzepnięcia krwi - umożliwia syntezę jednego z czynników (protrombiny) oraz reguluje cały proces. Poza tym, wpływa również na przemiany w kościach. Jej niewystarczająca ilość w organizmie prowadzi do zaburzeń krzepnięcia krwi, skazy krwotocznej, utrudnionego gojenia się ran oraz krwawień. Zbyt duża ilość może prowadzić do zakrzepów, problemów z pracą wątroby oraz bólów głowy i zaburzeń układu pokarmowego.

Witaminę K można stosować przy długotrwałej antybiotykoterapii, ponieważ może wówczas dojść do jej niedoboru.

Źródła witaminy K: wątróbka, kapusta, szpinak, strączki, pomidory.

Aby uzyskać skuteczne działanie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, warto przyjmować preparaty razem z posiłkiem lub tuż po. Wówczas składniki lepiej się wchłoną, szybciej przenikają do organizmu, przez co uzyskamy silniejsze działanie.

Bibliografia:

Waldemar Janiec “Kompendium farmakologii” PZWL, Warszawa, 2021.

Barbara Bukała “Biologia. Fizjologia zwierząt z elementami fizjologii człowieka.” Wydawnictwo Szkolne Omega, Kraków, 2005.

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną. 

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka