Fenta MX 25 5,78 mg w plastrze; 25 µg/h system transdermalny

1 system transdermalny w postaci plastra o powierzchni 10,5, 21, 31,5 lub 42 cm² zawiera odpowiednio 5,78 mg, 11,56 mg, 17,34 mg lub 23,12 mg fentanylu, co odpowiada szybkości uwalniania fentanylu odpowiednio 25 µg/h, 50 µg/h, 75 µg/h lub 100 µg/h. Plastry zawierają oczyszczony olej sojowy.

Opioidowy lek przeciwbólowy wykazujący powinowactwo przede wszystkim do opioidowych receptorów µ. Jego głównymi działaniami są łagodzenie bólu i działanie uspokajające. System transdermalny zapewnia stałe uwalnianie fentanylu do krążenia przez 72 h. Średnia biodostępność fentanylu po zastosowaniu plastra przezskórnego wynosi 92%. Po pierwszym nałożeniu systemu transdermalnego stężenie fentanylu w surowicy zwiększa się stopniowo i na ogół stabilizuje po upływie 12-24 h, a następnie pozostaje na względnie stałym poziomie przez pozostałą część 72-godzinnego okresu zastosowania. Stężenie w surowicy osiąga stan stacjonarny pod koniec drugiego 72-godzinnego okresu zastosowania i utrzymuje się na tym poziomie podczas kolejnych zastosowań plastrów tej samej wielkości. Ze względu na kumulację, wartości AUC i C_max w stanie stacjonarnym przy regularnym dawkowaniu są około 40% większe niż po jednorazowym podaniu. Fentanyl jest szybko dystrybuowany do różnych tkanek i narządów, kumuluje się w mięśniach szkieletowych oraz tkance tłuszczowej i wolno uwalnia się do krwi. Wiązanie z białkami osocza wynosi 77-100%. Fentanyl łatwo przenika przez barierę krew-mózg. Metabolizowany jest głównie w wątrobie przez CYP3A4. Metabolity są nieaktywne. Po 72-godzinnej aplikacji średni T_0,5 wynosi 20-27 h. Podczas 72-godzinnego dożylnego podawania fentanylu około 75% dawki jest wydalane w moczu, a około 9% z kałem. Fentanyl wydalany jest głównie w postaci metabolitów, a mniej niż 10% w postaci niezmienionej substancji czynnej. U pacjentów w podeszłym wieku klirens fentanylu jest zmniejszony, a T_0,5 wydłużony. U pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby o różnym nasileniu istnieje możliwość zwiększenia stężenia fentanylu i zmniejszenia jego klirensu. Wydaje się, że dostosowana do masy ciała wartość klirensu fentanylu u dzieci od 2 do 5 lat jest większa o 82%, a u dzieci od 6 do 10 lat o 25% niż u dzieci od 11 do 16 lat, u których klirens ma prawdopodobnie taką samą wartość, jak u osób dorosłych.

Dorośli. Przewlekły ból o znacznym nasileniu, który wymaga długotrwałego, ciągłego leczenia opioidami. Dzieci >2 lat. Długotrwałe leczenie przewlekłego bólu o znacznym nasileniu u dzieci leczonych lekami z grupy opioidów.

Nadwrażliwość na fentanyl, kalafonię (uwodornioną), soję, orzeszki ziemne lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Ból ostry lub pooperacyjny, gdyż nie jest możliwe stopniowe dostosowanie dawki w krótkim czasie oraz ze względu na ryzyko ciężkiej i zagrażającej życiu hipowentylacji. Ciężka niewydolność oddechowa.

Preparatu nie należy stosować w ciąży, chyba że jest to bezwzględnie konieczne. Fentanyl przenika przez łożysko. U noworodków matek przewlekle stosujących fentanyl w postaci transdermalnej w czasie ciąży notowano objawy odstawienia. Stosowanie preparatu w czasie porodu nie jest zalecane, nie powinno się go stosować w celu opanowania bólu ostrego lub pooperacyjnego. W czasie porodu może wywołać niewydolność oddechową u noworodka. Fentanyl przenika do mleka kobiecego i może powodować sedację i (lub) niewydolność oddechową u niemowlęcia karmionego piersią. Karmienie piersią należy przerwać na czas leczenia preparatem, można je podjąć ponownie nie wcześniej niż po upływie 72 h po usunięciu systemu transdermalnego. Brak danych klinicznych dotyczących wpływu fentanylu na płodność. Niektóre badania na szczurach wykazały zmniejszoną płodność i zwiększoną śmiertelność zarodków w dawkach toksycznych dla matek.

Przezskórnie. Odpowiednią dawkę początkową fentanylu w systemach transdermalnych należy dobierać na podstawie aktualnego dawkowania opioidu u danego pacjenta. Zaleca się, by fentanyl w systemach transdermalnych stosować u pacjentów tolerujących opioidy. Należy uwzględnić aktualny ogólny stan zdrowia pacjenta, jego stan kliniczny, w tym wielkość ciała, wiek i stopień osłabienia oraz tolerancję opioidów. Należy stosować najmniejszą skuteczną dawkę. Dawki fentanylu należy regularnie weryfikować. Dorośli. Pacjenci tolerujący opioidy. W celu zamiany doustnie lub pozajelitowo stosowanych opioidów na fentanyl w systemie transdermalnym, należy zastosować przedstawioną niżej procedurę Przeliczanie potencjału analgetycznego. Dawkę można następnie zwiększać lub zmniejszać w razie potrzeby o 12,5 µg/h lub 25 µg/h w celu osiągnięcia najmniejszej skutecznej dawki fentanylu w postaci przezskórnej, zależną od odpowiedzi klinicznej i dodatkowego zapotrzebowania na leki przeciwbólowe. Pacjenci, nieotrzymujący wcześniej opioidów. Zasadniczo nie zaleca się przezskórnego stosowania opioidów u pacjentów nieleczonych wcześniej opioidami. Należy rozważyć inne drogi podania (doustną, pozajelitową). Aby uniknąć przedawkowania zaleca się stosowanie u tych pacjentów najpierw małych dawek opioidów o natychmiastowym uwalnianiu (takich jak morfina, hydromorfon, oksykodon, tramadol i kodeina), które można zwiększać aż do uzyskania równoważnej dawki analgetycznej odpowiadającej uwalnianiu 12,5 µg/h lub 25 µg/h fentanylu. Pacjenci mogą być wówczas przestawieni na fentanyl w postaci systemu transdermalnego. W sytuacji, gdy doustne podawanie opioidów nie jest możliwe, a przezskórny fentanyl pozostaje jedyną opcją terapeutyczną u pacjentów wcześniej nieprzyjmujących opioidów, należy rozważyć najmniejszą dawkę początkową (tzn. 12,5 µg/h) i dokładnie monitorować stan pacjenta ze względu na ryzyko ciężkiej, zagrażającej życiu depresji oddechowej. Przeliczanie potencjału analgetycznego. U pacjentów aktualnie przyjmujących opioidy dawka początkowa fentanylu w postaci systemu transdermalnego powinna opierać się na dawce dobowej wcześniej przyjmowanego opioidu. W celu obliczenia odpowiedniej dawki początkowej należy: 1. Obliczyć 24-godzinną dawkę (mg/dobę) aktualnie przyjmowanego opioidu. 2. Przeliczyć otrzymaną dawkę na równoważną przeciwbólowo (ekwianalgetyczną) dawkę doustną morfiny (tabela 1 z ChPL). 3. Ustalić odpowiednią dawkę fentanylu w zależności od tego, do której z dwóch poniższych grup należy pacjent - dorośli pacjenci, u których istnieje potrzeba rotacji opioidowej lub pacjenci mniej stabilni klinicznie lub dorośli pacjenci otrzymujący stałą i dobrze tolerowaną terapię opioidami. Poniżej podano doustne dawki dobowe morfiny (MF w mg/dobę) i odpowiadające im zalecane dawki początkowe fentanylu w systemie transdermalnym (F) w µg/h. Pacjenci, u których istnieje potrzeba rotacji opioidowej lub pacjenci mniej stabilni klinicznie (współczynnik przeliczeniowy doustnej morfiny na przezskórny fentanyl równy 150:1): MF <90 = F 12,5; MF 90-134 = F 25; MF 135-224 = F 50; MF 225-314 = F 75; MF 315-404 = F 100; MF 405-494 = F 125; MF 495-584 = F 150; MF 585-674 = F 175; MF 675-764 = F 200; MF 765-854 = F 225; MF 855-944 = F 250; MF 945-1034 = F 275; MF 1035-1124 = F 300. Pacjenci otrzymujący stałe, dobrze tolerowane leczenie opioidami (współczynnik przeliczeniowy doustnej morfiny na przezskórny fentanyl równy 100:1): MF ≤44 = F 12,5; MF 45-89 = F 25; MF 90-149 = 50; MF 150-209 = F 75; MF 210-269 = F 100; MF 270-329 = F 125; MF 330-389 = F 150; MF 390-449 = F 175; MF 450-509 = F 200; MF 510-569 = F 225; MF 570-629 = F 250; MF 630-689 = F 275; MF 690-749 = F 300. Początkową ocenę największego działania przeciwbólowego preparatu należy przeprowadzać nie wcześniej niż po 24 h. Wcześniejsze leczenie przeciwbólowe należy wycofywać stopniowo od czasu zastosowania pierwszego plastra aż do osiągnięcia jego skutecznego działania przeciwbólowego. Zwiększanie dawki i leczenie podtrzymujące. System transdermalny należy zmieniać co 72 h. Dawkę należy zwiększać indywidualnie u każdego pacjenta na podstawie średniej dobowej dawki stosowanych dodatkowo leków przeciwbólowych, aż do uzyskania równowagi między skutecznością przeciwbólową a tolerancją. Dostosowanie dawki powinno polegać na jej zwiększeniu o 12,5 µg/h lub 24 µg/h, chociaż zawsze należy brać pod uwagę nasilenie dolegliwości u pacjenta oraz konieczność zastosowania dodatkowych dawek leków przeciwbólowych (morfina podawana doustnie w dawce 45 mg lub 90 mg na dobę odpowiada w przybliżeniu dawkom 12,5 µg/h lub 25 µg/h fentanylu w postaci systemu transdermalnego). Po zwiększeniu dawki równoważny poziom analgetyczny nowej dawki może wystąpić nawet po 6 dniach. Dlatego po zwiększeniu dawki pacjenci powinni stosować większą dawkę przez 2 okresy 72-godzinne przed jakąkolwiek kolejną zmianą dawki. Dawki >100 µg/h można podawać, stosując więcej niż jeden plaster. Pacjenci mogą okresowo wymagać dodatkowych dawek krótko działających leków przeciwbólowych w celu opanowania bólu przebijającego. W razie konieczności stosowania fentanylu w dawce większej niż 300 µg/h, należy rozważyć możliwość zastosowania dodatkowej lub alternatywnej metody podawania opioidów. W przypadku braku odpowiedniej kontroli bólu należy rozważyć możliwość hiperalgezji, tolerancji i progresji choroby podstawowej. Jeśli pod koniec okresu stosowania pierwszego systemu transdermalnego skuteczność przeciwbólowa jest niewystarczająca, po 48 h można zmienić plaster na plaster o tej samej mocy lub po 72 h można zwiększyć dawkę. Jeśli konieczna jest zmiana plastra (np. plaster odklei się) przed upływem 72 h, plaster o tej samej mocy można przykleić w innym miejscu ciała. Może to spowodować zwiększenie stężenia fentanylu w surowicy, dlatego pacjenta należy dokładnie obserwować. Zmiana lub zakończenie leczenia fentanylem w systemach transdermalnych. Jeżeli konieczne jest przerwanie stosowania preparatu, każda zmiana na inny lek opioidowy powinna przebiegać stopniowo, na początku od małej dawki, którą zwiększa się powoli. Stężenie fentanylu w osoczu zmniejsza się o 50% w ciągu co najmniej 20 h. Opioidowe leki przeciwbólowe należy odstawiać stopniowo w celu uniknięcia objawów odstawienia. Zgłaszano przypadki, że szybkie zaprzestanie stosowania opioidowych leków przeciwbólowych u pacjentów, którzy są fizycznie uzależnieni od opioidów, doprowadziło do wystąpienia ciężkich objawów z odstawienia i braku kontroli bólu. Zmniejszanie dawki powinno być oparte na indywidualnej dawce, czasie trwania leczenia i reakcji pacjenta na ból i objawy odstawienia. Pacjenci stosujący leczenie długoterminowe mogą wymagać wolniejszego zmniejszania dawki. U pacjentów, którzy byli leczeni przez krótki czas, można rozważyć szybsze zmniejszanie dawki. U niektórych pacjentów po zmianie terapii z fentanylu w postaci systemów transdermalnych na inne opioidy lub podczas dostosowywania dawki mogą wystąpić objawy odstawienia. W celu zmiany z leczenia preparatem na inne terapie, w celu uniknięcia za dużej dawki nowego leku przeciwbólowego i możliwości przedawkowania, nie należy posługiwać się wartościami wykorzystywanymi do wyliczenia zalecanej początkowej dawki fentanylu w postaci systemów transdermalnych na postawie doustnej dobowej dawki morfiny. Dzieci i młodzież. Dzieci ≥16 lat: należy stosować dawkowanie dla dorosłych. Dzieci 2-16 lat. Preparat należy stosować wyłącznie u dzieci i młodzieży (2-16 lat) wykazujących tolerancję na opioidy, już otrzymujących doustnie ekwiwalent co najmniej 30 mg morfiny na dobę. Przy przestawianiu dzieci i młodzieży z opioidów podawanych doustnie lub pozajelitowo na preparat, dawkę fentanylu (µg/h) należy ustalić na podstawie doustnej dobowej dawki morfiny (mg/dobę): MF 30-44 mg = F 12,5; MF 45-134 mg = F 25. Przeliczenie na dawki fentanylu w systemie transdermalnym >25 µg/h jest takie samo jak dla dorosłych. W badaniach wymaganą dawkę fentanylu w systemie transdermalnym obliczano w następujący sposób: 30-44 mg doustnej morfiny na dobę lub odpowiadająca jej dawka opioidu była zastępowana przez jeden system transdermalny z fentanylem 12,5 µg/h. Powyższy schemat zmiany u dzieci ma zastosowanie wyłącznie do zmiany doustnej morfiny (lub jej ekwiwalentu) na preparat. Nie można go natomiast zastosować do zmiany preparatu na inne opioidy ze względu na możliwość przedawkowania. Działanie przeciwbólowe pierwszej dawki preparatu nie będzie optymalne przez pierwsze 24 h. Dlatego podczas pierwszych 12 h po zmianie na system transdermalny, plaster pacjent powinien otrzymywać normalną dawkę poprzednio stosowanego leku przeciwbólowego. W trakcie następnych 12 h jego dawkę należy ustalać w zależności od potrzeb klinicznych. Przez co najmniej 48 h po rozpoczęciu leczenia preparatem lub po zwiększeniu dawki zaleca się kontrolowanie, czy u pacjenta pediatrycznego nie występują działania niepożądane, które mogą obejmować hipowentylację. Dostosowywanie dawki i leczenie podtrzymujące u dzieci. Plastry należy zmieniać co 72 h. Dawkę dostosować indywidualnie aż do uzyskania równowagi między skutecznością przeciwbólową a tolerancją. Dawki nie wolno zwiększać częściej niż co 72 h. Jeśli działanie przeciwbólowe preparatu jest niewystarczające, należy podać dodatkową dawkę morfiny lub innego krótko działającego opioidu. Zależnie od potrzeby zastosowania leku przeciwbólowego i nasilenia bólu u dziecka, można podjąć decyzję o zastosowaniu większej dawki fentanylu w postaci systemu transdermalnego. Dawkę należy dostosowywać stopniowo o 12,5 µg/h. Dzieci <2 lat. Preparatu nie należy stosować w tej grupie wiekowej, gdyż nie ustalono bezpieczeństwa stosowania i skuteczności. Szczególne grupy pacjentów. Pacjentów w podeszłym wieku oraz pacjentów z zaburzeniami czynności nerek lub wątroby należy uważnie obserwować, a dawkę dobierać indywidualnie na podstawie stanu zdrowia pacjenta. U nieleczonych wcześniej opioidami pacjentów w podeszłym wieku lub pacjentów z zaburzeniami czynności nerek lub wątroby stosowanie preparatu należy rozważyć tylko wtedy, gdy korzyści przeważają nad ryzykiem. W takich przypadkach dawką początkową przezskórnie podawanego fentanylu może być tylko 12,5 µg/h. Sposób podawania. System transdermalny należy stosować na niepodrażnioną i niepoddawaną naświetlaniom skórę, na płaskich częściach klatki piersiowej lub górnej części ramion. U małych dzieci preferowanym miejscem naklejenia systemu transdermalnego jest górna część pleców. Należy wybrać nieowłosioną powierzchnię ciała. Jeśli nie jest to możliwe, włosy na skórze w planowanym miejscu naklejenia należy usunąć nożyczkami (nie golić). Jeśli wybrane miejsce wymaga oczyszczenia, skórę należy dokładnie umyć czystą wodą. Nie należy stosować mydła, olejków, płynów kosmetycznych lub jakichkolwiek substancji, które mogłyby podrażnić skórę lub zmienić jej właściwości. Przed nałożeniem systemu transdermalnego skóra powinna być całkowicie sucha. Przed użyciem plastry należy sprawdzić. Nie należy używać plastrów, które są nacięte, przerwane lub w jakikolwiek inny sposób uszkodzone. Przykleić plaster na skórę, stosując lekki ucisk dłonią przez około 30 s. Należy upewnić się, czy plaster przylega całkowicie, szczególnie na obrzeżach. Po założeniu plastra należy dokładnie umyć ręce. System transdermalny można nosić na skórze przez 72 h bez przerwy. Nowy plaster może być przyklejony po zdjęciu poprzedniego plastra i musi być on umieszczony w innym miejscu skóry. Przed naklejeniem kolejnego plastra w to samo miejsce powinno minąć kilka dni.

Stan pacjentów, u których zaobserwowano ciężkie działania niepożądane, należy kontrolować przez co najmniej 24 h po usunięciu preparatu lub dłużej, zależnie od objawów, ponieważ stężenie fentanylu w surowicy zmniejsza się stopniowo, osiągając ok. 50% po 20-27 h. Należy poinstruować pacjentów i ich opiekunów, że lek zawiera substancję czynną w ilości zagrażającej życiu, zwłaszcza dzieci. Dlatego wszystkie plastry należy zawsze przechowywać w miejscu niewidocznym i niedostępnym dla dzieci, zarówno przed, jak i po zastosowaniu. Ze względu na ryzyko, w tym ze skutkiem śmiertelnym, związane z przypadkowym połknięciem, niewłaściwym użyciem i nadużyciem, pacjentom i ich opiekunom należy zalecić przechowywanie leku w bezpiecznym miejscu, niedostępnym dla innych. Zastosowanie systemów transdermalnych z fentanylem u pacjentów niestosujących wcześniej opioidowych leków przeciwbólowych, jako początkowej terapii opioidowej, zwłaszcza w leczeniu bólu nienowotworowego, bardzo rzadko skutkowało znaczącą niewydolnością oddechową i (lub) zgonem; ryzyko ciężkiej lub zagrażającej życiu hipowentylacji istnieje nawet po zastosowaniu najmniejszej dawki preparatu, zwłaszcza u pacjentów w podeszłym wieku lub z zaburzeniami czynności wątroby lub nerek. Rozwój tolerancji jest osobniczo zmienny. Zaleca się, aby fentanyl w postaci przezskórnej stosować u pacjentów, którzy tolerują lek opioidowe. U niektórych pacjentów może występować silna niewydolność oddechowa po zastosowaniu systemów transdermalnych zawierających fentanyl. Wszystkich pacjentów należy obserwować, czy nie występuje u nich to powikłanie. Niewydolność oddechowa może się utrzymywać po usunięciu systemu transdermalnego. Częstość niewydolności oddechowej zwiększa się wraz ze zwiększeniem dawki fentanylu. Opioidy mogą powodować zaburzenia oddychania związane ze snem, w tym ośrodkowy bezdech senny (CSA) i niedotlenienie związane ze snem. Stosowanie opioidów zwiększa ryzyko wystąpienia CSA w sposób zależny od dawki. U pacjentów, u których występuje CSA, należy rozważyć zmniejszenie całkowitej dawki opioidów. Jednoczesne stosowanie fentanylu w systemach transdermalnych, plastrach z substancjami działającymi hamująco na OUN (takimi jak benzodiazepiny lub leki o podobnym działaniu oraz alkohol i narkotyczne leki hamujące czynność OUN) może spowodować nasilenie działań niepożądanych fentanylu i prowadzić do sedacji, niewydolności oddechowej, śpiączki oraz zgonu. Ze względu na te zagrożenia należy unikać jednoczesnego stosowania. Jeśli jednoczesne stosowanie fentanylu i substancji działających hamująco na OUN jest konieczne ze względów klinicznych, należy podawać najmniejsze skuteczne dawki obu leków przez możliwie najkrótszy czas. W związku z tym zdecydowanie zaleca się też poinformowanie pacjentów i ich opiekunów o konieczności zwrócenia uwagi na wymienione objawy. U pacjentów z POCHP lub innymi chorobami układu oddechowego fentanyl w postaci systemu transdermalnego może spowodować cięższe działania niepożądane. U tych pacjentów opioidy mogą zmniejszyć napęd oddechowy i zwiększyć opór w drogach oddechowych. U wszystkich pacjentów po wielokrotnym podaniu opioidów może rozwinąć się tolerancja na działanie przeciwbólowe, hiperalgezja, uzależnienie fizyczne i psychiczne, natomiast w przypadku niektórych działań niepożądanych, takich jak zaparcia wywołane przez opioidy, rozwija się niepełna tolerancja. Zwłaszcza u pacjentów z przewlekłym bólem nienowotworowym odnotowano, że mogą oni nie odczuwać znaczącego złagodzenia natężenia bólu w wyniku ciągłego leczenia opioidami w dłuższej perspektywie czasowej. Zaleca się dokonanie ponownej oceny zasadności dalszego stosowania sytemów transdermalnych zawierających fentanyl regularnie w momencie przepisywania kolejnych recept pacjentom. W przypadku stwierdzenia, że kontynuacja nie przynosi korzyści, należy stosować stopniowe zmniejszanie dawki w celu złagodzenia objawów odstawiennych. Nie należy gwałtownie przerywać stosowania systemów transdermalnych zawierających fentanyl u pacjenta uzależnionego fizycznie od opioidów. Zespół odstawienia leku może wystąpić w przypadku nagłego przerwania terapii lub zmniejszenia dawki. Istnieją doniesienia, że gwałtowne zmniejszenie dawki fentanylu w systemie transdermalnym u pacjenta fizycznie uzależnionego od opioidów może prowadzić do ciężkich objawów z odstawienia i braku kontroli bólu. Gdy pacjent nie wymaga już leczenia, zaleca się stopniowe zmniejszanie dawki, aby zminimalizować objawy z odstawienia. Zmniejszanie dużej dawki może trwać od tygodni do miesięcy. Zespół odstawienny leku opioidowego charakteryzuje się niektórymi lub wszystkimi następującymi objawami: niepokój, łzawienie, katar, ziewanie, pocenie się, dreszcze, bóle mięśni, rozszerzenie źrenic i kołatanie serca. Mogą wystąpić również inne objawy, takie jak: drażliwość, pobudzenie, lęk, hiperkinezja, drżenie, osłabienie, bezsenność, brak łaknienia, skurcze brzucha, nudności, wymioty, biegunka, zwiększone ciśnienie krwi, zwiększona częstość oddechu lub częstość akcji serca. Po wielokrotnym podawaniu opioidów może rozwinąć się tolerancja, uzależenienie fizyczne i uzależnienie psychiczne. Fentanyl może być nadużywany w sposób podobny do innych agonistów opioidów. Wielokrotne stosowanie może prowadzić do zaburzeń związanych ze stosowaniem opioidów (OUD). Nadużywanie lub celowe niewłaściwe stosowanie leku może skutkować przedawkowaniem i (lub) śmiercią. Ryzyko rozwoju OUD jest zwiększone u pacjentów z osobistym lub rodzinnym wywiadem (rodziców lub rodzeństwa) dotyczącym zaburzeń związanych ze stosowaniem substancji (w tym zaburzeń związanych z używaniem alkoholu), u osób obecnie używających tytoń lub u pacjentów z osobistym wywiadem dotyczącym innych zaburzeń zdrowia psychicznego (np. duża depresja, lęk i zaburzenia osobowości). Pacjenci otrzymujący leki opioidowe powinni być monitorowani pod kątem objawów OUD, takich jak zachowania związane z poszukiwaniem narkotyków (np. zbyt wczesne prośby o uzupełnienie dawki), szczególnie w przypadku pacjentów z podwyższonym ryzykiem. Obejmuje to przegląd równocześnie stosowanych opioidów i leków psychoaktywnych (takich jak benzodiazepiny). W przypadku pacjentów z objawami przedmiotowymi i podmiotowymi OUD należy rozważyć konsultację ze specjalistą ds. uzależnień. Fentanyl w postaci systemów transdermalnych należy stosować ostrożnie u pacjentów, którzy mogą być szczególnie podatni na retencję dwutlenku węgla w obrębie jamy czaszki, np. u pacjentów z cechami zwiększonego ciśnienia śródczaszkowego, z zaburzeniami świadomości lub śpiączką. Ostrożnie stosować u pacjentów z nowotworami mózgu oraz, ze względu na ryzyko bradykardii, u pacjentów z bradyarytmią. Opioidy mogą powodować niedociśnienie tętnicze, zwłaszcza u pacjentów z ostrą hipowolemią. Istniejące objawowe niedociśnienie i (lub) hipowolemię należy wyrównać przed rozpoczęciem leczenia preparatem. Jeśli preparat stosowany jest u pacjentów u pacjentów w podeszłym wieku lub z zaburzeniami czynności wątroby lub nerek, należy uważnie obserwować, czy nie występują u nich objawy toksycznego działania fentanylu i w razie konieczności zmniejszyć jego dawkę. Stężenie fentanylu w surowicy może się zwiększyć, jeśli zwiększy się temperatura skóry - pacjentów gorączkujących należy obserwować, czy nie występują u nich działania niepożądane charakterystyczne dla opioidów, a w razie potrzeby dostosować dawkę. Uwalnianie fentanylu z systemu transdermalnego może być zwiększone pod wpływem temperatury i prowadzić do przedawkowania lub zgonu pacjenta. Pacjenci powinni unikać narażania miejsca, w którym naklejono plaster na bezpośrednie działanie zewnętrznych źródeł ciepła (takich jak poduszki rozgrzewające, koce elektryczne, ogrzewane łóżka wodne, lampy rozgrzewające lub opalające, intensywne opalanie, długie gorące kąpiele, sauna lub gorące źródła uzdrowiskowe). Zaleca się ostrożność podczas jednoczesnego stosowania fentanylu w postaci transdermalnej i leków wpływających na serotoninergiczny układ neuroprzewodzący. Możliwy jest rozwój potencjalnie groźnego dla życia zespołu serotoninowego podczas jednoczesnego stosowania z substancjami czynnymi o działaniu serotoninergicznym, takimi jak selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI) i z substancjami czynnymi, które zaburzają metabolizm serotoniny (w tym inhibitory MAO). Zespół serotoninowy może wystąpić po zastosowaniu dawek leczniczych. W razie podejrzewania zespołu serotoninowego należy rozważyć szybkie przerwanie stosowania preparatu. Nie zaleca się jednoczesnego stosowania preparatu i inhibitorów izoenzymu CYP3A4, chyba że korzyść z leczenia przeważa ryzyko działań niepożądanych. Pacjent powinien odczekać 2 dni od przerwania leczenia inhibitorem CYP3A4 do zastosowania pierwszego plastra. Jednak utrzymywanie się zahamowania jest zmienne i czas ten powinien być dłuższy dla niektórych inhibitorów CYP3A4 z długim okresem eliminacji (takich jak amiodaron) lub zależnych od czasu inhibitorów, takich jak erytromycyna, idelalisyb, nikardypina i rytonawir. Dlatego przed zastosowaniem pierwszego plastra należy sprawdzić okres półtrwania i czas trwania inhibicji substancji czynnej w informacji o inhibitorze CYP3A4. U pacjenta leczonego fentanylem w postaci systemu transdermalnego należy odczekać co najmniej 1 tydz. od usunięcia ostatniego plastra zanim rozpocznie się leczenie inhibitorem CYP3A4. Jeśli nie można uniknąć jednoczesnego stosowania fentanylu w postaci systemu transdermalnego z inhibitorem CYP3A4, zaleca się uważną obserwację objawów nasilonego lub wydłużonego działania terapeutycznego i działań niepożądanych fentanylu (w szczególności depresji oddechowej) i w razie konieczności należy zmniejszyć dawkę lub przerwać stosowanie fentanylu. Nie zaleca się jednoczesnego stosowania buprenorfiny, nalbufiny lub pentazocyny. Niezamierzone przeniesienie systemu transdermalnego z fentanylem ze skóry pacjenta na skórę innej osoby (zwłaszcza dziecka) podczas korzystania z tego samego łóżka lub podczas bliskiego kontaktu fizycznego może spowodować u osoby niebędącej pacjentem przedawkowanie opioidu. Pacjentów należy uprzedzić, że przypadkowo przeniesiony plaster trzeba natychmiast usunąć ze skóry innej osoby. Opioidy zwiększają napięcie oraz osłabiają skurcze propulsywne mięśni gładkich przewodu pokarmowego, co może powodować zaparcia. Pacjentów należy poinformować o metodach zapobiegania zaparciu i rozważyć profilaktyczne stosowanie leków przeczyszczających. Należy zachować szczególną ostrożność u pacjentów z przewlekłym zaparciem. W razie stwierdzenia lub podejrzewania niedrożności porażennej jelit stosowanie preparatu należy przerwać. Mogą występować reakcje (mio)kloniczne o charakterze niepadaczkowym. Należy zachować ostrożność podczas leczenia pacjentów z miastenią. Preparatu nie należy stosować u dzieci, które nie miały jeszcze kontaktu z lekami opioidowymi ze względu na możliwość ciężkiej lub zagrażającej życiu hipowentylacji, niezależnie od podanej dawki fentanylu. Nie badano stosowania fentanylu w postaci systemu transdermalnego u dzieci <2 lat. Preparat należy stosować jedynie u dzieci ≥2 lat, które tolerują opioidy. U dzieci należy rozważnie wybierać miejsce naklejenia preparatu, aby nie dopuścić do jego przypadkowego zjedzenia przez dziecko i uważnie kontrolować przyleganie systemu transdermalnego do skóry. Hiperalgezja wywołana opioidami (OIH) jest paradoksalną odpowiedzią na opioid, w której występuje wzrost percepcji bólu pomimo stabilnej lub zwiększonej ekspozycji na opioidy. Różni się ona od tolerancji, w której większe dawki opioidów są wymagane do osiągnięcia tego samego efektu przeciwbólowego lub leczenia nawracającego bólu. OIH może objawiać się zwiększonym poziomem bólu, bólem bardziej uogólnionym (tj. mniej ogniskowym) lub bólem od zwykłych (tj. niebólowych) bodźców (allodynia) bez dowodów na postęp choroby. W przypadku podejrzenia OIH należy w miarę możliwości zmniejszyć lub odstawić dawkę opioidu. Bardzo rzadko oczyszczony olej sojowy może wywoływać reakcje alergiczne.

4. Możliwe działania niepożądane

Jak każdy lek, lek ten może powodować działania niepożądane, chociaż nie u każdego one wystąpią.

W razie zauważenia u osoby stosującej plastry któregokolwiek z poniższych objawów, należy
natychmiast usunąć plaster i skontaktować się z lekarzem lub udać się niezwłocznie do
najbliższego szpitala. Może być konieczna intensywna opieka medyczna.
• Uczucie nadmiernej ospałości, spowolnienia lub spłycenia oddechu.
  Należy postępować zgodnie z powyższą radą i zachęcać pacjenta do poruszania się i mówienia.
  Bardzo rzadko te zaburzenia oddychania mogą zagrażać życiu, zwłaszcza u osób, które nie
  stosowały wcześniej silnych opioidowych leków przeciwbólowych (takich jak lek Fenta MX lub
  morfina). (Niezbyt częste: mogą występować rzadziej niż u 1 na 100 osób)
• Nagły obrzęk twarzy lub gardła, silne podrażnienie, zaczerwienienie lub powstawanie pęcherzy na
  skórze.
  Mogą być to objawy ciężkiej reakcji alergicznej. (Częstości nie można określić na podstawie
  dostępnych danych.)
• Drgawki. (Niezbyt częste: mogą występować rzadziej niż u 1 na 100 osób)
• Zaburzenia świadomości lub utrata przytomności. (Niezbyt częste: mogą występować rzadziej niż
  u 1 na 100 osób)

Zgłaszano również następujące działania niepożądane

Bardzo często (mogą występować częściej niż u 1 na 10 osób)
• nudności, wymioty, zaparcie
• senność
• zawroty głowy
• bóle głowy

Często (mogą występować rzadziej niż u 1 na 10 osób)
• reakcja alergiczna
• utrata apetytu
• niemożność zaśnięcia
• depresja
• niepokój lub splątanie
• widzenie, czucie, słyszenie lub odczuwanie zapachu rzeczy nieistniejących (omamy)
• drżenie lub skurcze mięśni
• nietypowe odczucie skóry, np. mrowienie (parestezje)
• odczucie wirowania
• odczucie szybkiego lub nierównego bicia serca (kołatanie serca, tachykardia)
• wysokie ciśnienie tętnicze
• brak tchu (duszność)
• biegunka
• suchość w jamie ustnej
• ból brzucha, niestrawność
• nadmierne pocenie się
• świąd skóry, wysypka lub zaczerwienienie skóry
• trudności w oddawaniu moczu lub całkowitym opróżnieniu pęcherza
• ogólne odczucie silnego zmęczenia, osłabienia lub złe samopoczucie
• odczucie chłodu
• obrzęk rąk, okolic kostek lub stóp (obrzęki obwodowe)

Niezbyt często (mogą występować rzadziej niż u 1 na 100 osób)
• odczucie pobudzenia lub dezorientacja
• odczucie nadmiernej beztroski (euforia)
• zmniejszone czucie, zwłaszcza na skórze (niedoczulica)
• utrata pamięci
• niewyraźne widzenie
• powolna czynność serca (bradykardia) lub niskie ciśnienie krwi
• sinawe zabarwienie skóry na skutek niedotlenienia krwi (sinica)
• brak skurczów jelit (ileus)
• swędząca wysypka (wyprysk), reakcja alergiczna lub inne zaburzenia skóry w miejscu naklejenia
   plastra
• objawy przypominające grypę
• odczucie zmian ciepłoty ciała
• gorączka
• drżenia mięśni
• trudności w uzyskaniu i utrzymaniu wzwodu (impotencja) lub zaburzenia funkcji seksualnych

Rzadko (mogą występować rzadziej niż u 1 na 1000 osób)
• zwężenie źrenic
• czasowe zatrzymanie oddechu (bezdech)

Częstość nieznana (nie może być określona na podstawie dostępnych danych)
• brak męskich hormonów płciowych (niedobór androgenów)
majaczenie (objawy mogą stanowić połączenie pobudzenia, niepokoju, dezorientacji, splątania, lęku,
widzenia lub słyszenia nieistniejących rzeczy, zaburzeń snu, koszmarów sennych)
W miejscu przyklejenia plastra na skórze może wystąpić wysypka, zaczerwienienie lub lekki świąd.
Reakcje te są zwykle lekkie i ustępują po zdjęciu plastra. Jeśli nie ustępują lub plaster wywołuje
znaczne podrażnienie skóry, należy powiedzieć o tym lekarzowi.

Powtarzane stosowanie plastrów może spowodować zmniejszenie skuteczności leku (może rozwinąć
się tolerancja na lek) lub pacjent może uzależnić się od niego.

Po zmianie dotychczas stosowanych leków przeciwbólowych na lek Fenta MX lub po nagłym
odstawieniu leku Fenta MX mogą wystąpić u niektórych pacjentów objawy z odstawienia (takie jak
nudności, wymioty, biegunka, niepokój lub dreszcze). O wystąpieniu takich objawów należy
natychmiast powiadomić lekarza.

U noworodków matek, które stosowały lek Fenta MX przez długi czas w trakcie ciąży, obserwowano
objawy z odstawienia.

Zgłaszanie działań niepożądanych
Jeśli wystąpią jakiekolwiek objawy niepożądane, w tym wszelkie objawy niepożądane niewymienione
w ulotce, należy powiedzieć o tym lekarzowi, farmaceucie lub pielęgniarce. Działania niepożądane
można zgłaszać bezpośrednio do Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów
Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów
Biobójczych: Al. Jerozolimskie 181C, 02-222 Warszawa
tel.: + 48 22 49 21 301, faks: + 48 22 49 21 309, strona internetowa: https://smz.ezdrowie.gov.pl
Działania niepożądane można zgłaszać również podmiotowi odpowiedzialnemu.
Dzięki zgłaszaniu działań niepożądanych można będzie zgromadzić więcej informacji na temat
bezpieczeństwa stosowania leku.

Jednoczesne stosowanie fentanylu w systemach transdermalnych, plastrach i innych leków o działaniu hamującym OUN (w tym benzodiazepin oraz innych leków uspokajających/nasennych, opioidów, leków stosowanych do znieczulenia ogólnego, pochodnych fenotiazyny, trankwilizerów, leków przeciwhistaminowych o działaniu sedatywnym i alkoholu) oraz narkotycznych leków hamujących czynność OUN), leków zmniejszających napięcie mięśni szkieletowych i gabapentynoidów (gabapentyny i pregabaliny), może powodować nieproporcjonalne nasilenie działań hamujących czynność OUN, takich jak niewydolność oddechowa, niedociśnienie tętnicze, głęboka sedacja, śpiączka lub zgon. Dlatego stosowanie któregokolwiek z wyżej wymienionych leków w skojarzeniu z preparatem wymaga starannej opieki nad pacjentem i obserwacji jego stanu. Należy też ograniczyć dawkę i czas leczenia skojarzonego. Nie zaleca się stosowania fentanylu w postaci systemów transdermalnych u pacjentów, którzy wymagają jednoczesnego leczenia inhibitorami MAO. Istnieją doniesienia o występowaniu ciężkich i nieprzewidywalnych działań niepożądanych, w tym nasilenia działania opioidu lub nasilenia działania serotoninergicznego. Preparatu nie należy stosować przed upływem 14 dni od zaprzestania leczenia inhibitorami MAO. Jednoczesne stosowanie fentanylu z lekiem serotoninergicznym, takim jak selektywny inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI) lub inhibitor MAO może zwiększyć ryzyko potencjalnie zagrażającego życiu zespołu serotoninowego. W razie podejrzewania zespołu serotoninowego należy rozważyć szybkie przerwanie stosowania preparatu. Nie zaleca się jednoczesnego stosowania buprenorfiny, nalbufiny lub pentazocyny. Leki te mają duże powinowactwo do receptorów opioidowych i względnie małą aktywność wewnętrzną, dlatego potencjalnie antagonizują przeciwbólowe działanie fentanylu. Leki te mogą wywołać objawy odstawienia u pacjentów uzależnionych od opioidów. Jednoczesne stosowanie fentanylu w postaci transdermalnej z inhibitorami CYP3A4 może spowodować zwiększenie stężenia fentanylu w osoczu i prowadzić do nasilenia lub wydłużenia zarówno jego działania terapeutycznego, jak i działań niepożądanych, a także do ciężkiej niewydolności oddechowej. Oczekuje się, że nasilenie interakcji z silnymi inhibitorami CYP3A4 będzie większe niż ze słabymi lub umiarkowanymi inhibitorami CYP3A4. Zgłaszano przypadki ciężkiej depresji oddechowej po jednoczesnym podaniu inhibitorów CYP3A4 i przezskórnego fentanylu, w tym przypadek śmiertelny po jednoczesnym podaniu z umiarkowanym inhibitorem CYP3A4. Nie zaleca się jednoczesnego stosowania inhibitorów CYP3A4 i przezskórnego fentanylu, chyba że korzyść z leczenia przeważa ryzyko działań niepożądanych i istnieje możliwość dokładnego monitorowania stanu pacjenta. Zasadniczo, pacjent powinien odczekać 2 dni od przerwania leczenia inhibitorem CYP3A4 do zastosowania pierwszego plastra z fentanylem. Jednak utrzymywanie się zahamowania jest zmienne i czas ten powinien być dłuższy dla niektórych inhibitorów CYP3A4 z długim okresem eliminacji (takich jak amiodaron) lub zależnych od czasu inhibitorów, takich jak erytromycyna, idelalisyb, nikardypina i rytonawir. Dlatego przed zastosowaniem pierwszego plastra z fentanylem należy sprawdzić T_0,5 i czas trwania inhibicji substancji czynnej w informacji o inhibitorze CYP3A4. U pacjenta leczonego fentanylem w postaci transdermalnej należy odczekać co najmniej 1 tydz. od usunięcia ostatniego plastra zanim rozpocznie się leczenie inhibitorem CYP3A4. Jeśli nie można uniknąć jednoczesnego stosowania preparatu z inhibitorem CYP3A4, zaleca się uważną obserwację przedmiotowych i podmiotowych objawów nasilonego lub wydłużonego działania terapeutycznego i działań niepożądanych fentanylu (w szczególności depresji oddechowej) i w razie konieczności należy zmniejszyć dawkę lub przerwać stosowanie fentanylu. Przykładami substancji czynnych, które mogą zwiększać stężenie fentanylu, są: amiodaron, cymetydyna, klarytromycyna, diltiazem, erytromycyna, flukonazol, itrakonazol, ketokonazol, nefazodon, rytonawir, werapamil i worykonazol (lista nie jest wyczerpująca). Po jednoczesnym zastosowaniu słabych, umiarkowanych lub silnych inhibitorów CYP3A4 z fentanylem krótkotrwale podanym dożylnie, klirens fentanylu zmniejszał się zwykle o ≤25%, chociaż po zastosowaniu rytonawiru (silny inhibitor CYP3A4), klirens fentanylu zmniejszał się średnio o 67%. Nasilenie interakcji inhibitorów CYP3A4 z długotrwale podawanym fentanylem przezskórnym nie jest znane, lecz może być większe niż przy krótkotrwałym podawaniu dożylnym. Jednoczesne stosowanie fentanylu w postaci transdermalnej z lekami indukującymi CYP3A4 może spowodować zmniejszenie stężenia fentanylu w osoczu i osłabienie jego działania leczniczego. Należy zachować ostrożność przy jednoczesnym stosowaniu induktorów CYP3A4 i preparatu. Może być konieczne zwiększenie dawki fentanylu lub zmiana na inną przeciwbólową substancję czynną. Przed przerwaniem stosowania induktora należy rozważyć zmniejszenie dawki fentanylu i uważnie obserwować pacjenta. Działanie induktora zmniejsza się stopniowo i może spowodować zwiększenie stężenia fentanylu w osoczu, co może zwiększyć lub wydłużyć zarówno działanie terapeutyczne, jak i działania niepożądane, a także może spowodować ciężką depresję oddechową. Należy kontynuować uważną obserwację stanu pacjenta do czasu uzyskania stabilizacji działania leku. Przykładami substancji czynnych, które mogą zmniejszać stężenie fentanylu, są: karbamazepina, fenobarbital, fenytoina i ryfampicyna (lista nie jest wyczerpująca).

Sandoz Polska Sp. z o.o.
ul. Domaniewska 50 C
02-672 Warszawa
22-209-70-00
www.sandoz.pl