Bezpłatne szczepienie przeciw pneumokokom u seniorów – dlaczego warto?

Pneumokoki to bakterie, znane również jako dwoinki zapalenia płuc (łac. Streptococcus pneumoniae). Mogą one wywoływać groźne choroby, takie jak pneumokokowe zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych a nawet sepsę. Rzadziej powodują zapalenie oskrzeli, spojówek, ucha środkowego lub stawów.

Bakterie te przenoszą się drogą kropelkową, głównie przez kontakt z wydzieliną dróg oddechowych i śliną. Dlatego do zakażenia może tak naprawdę dojść wszędzie. 

Istnieje kilka rodzajów infekcji związanych z zapaleniem płuc. Może być ono wywołane przez wirusy lub bakterie. Najczęstszym rodzajem bakteryjnego zapalenia płuc jest pneumokokowe zapalenie płuc. Objawy mogą obejmować kaszel, zmęczenie, wysoką gorączkę, ból w klatce piersiowej czy dreszcze. W przypadku intensywnie rozwijającej się choroby mogą wystąpić trudności w oddychaniu. Często leczenie zapalenia płuc u dorosłych wymaga antybiotykoterapii. Ciężkie przypadki mogą prowadzić do hospitalizacji. Pneumokok jest jednym z najczęstszych  patogenów wykrywalnych u pacjentów hospitalizowanych z grypą. Grypa może prowadzić do rozwoju pneumokokowego zapalenia płuc, co skutkuje wzrostem  liczby hospitalizacji i zgonów.

Grupą, która jest szczególnie narażona na pneumokokowe zapalenie płuc i inne inwazyjne zakażenia pneumokokowe są seniorzy. Ma to związek z ich osłabioną wiekiem odpornością, chorobami przewlekłymi, wieloletnim stosowaniem używek, alkoholu czy tytoniu. Im więcej chorób współistniejących, tym większe ryzyko ciężkiego przebiegu choroby.

Dlatego właśnie w przypadku seniorów szczepienie przeciw pneumokokom może okazać się bardzo korzystne. Przede wszystkim ogranicza ryzyko rozwinięcia się infekcji o ciężkim przebiegu. Szczepienie przeciw pneumokokowemu zapaleniu płuc zalecane jest szczególnie dla pacjentów powyżej 65. roku życia z grup ryzyka, m.in. z przewlekłymi chorobami serca (np. niewydolność serca, po zawałach), z przewlekłymi chorobami płuc (np. astmą, przewlekłą obturacyjną chorobą płuc - POChP), cukrzycą, chorobami wątroby, niewydolnością nerek oraz chorobami nowotworowymi. W tej grupie pacjentów, szczepienie przeciw pneumokokom jest bezpłatne.

Nie. Szczepienie przeciw pneumokokom u osób dorosłych to szczepienie jednorazowe. Eksperci zalecają szczepienie zarówno przeciw grypie sezonowej, jak i przeciw pneumokokom na jednej wizycie.  Szczepienie na jednej wizycie pozwala na szybszą realizację programu szczepień dorosłych i daje pełniejszą ochronę pacjentów, zwłaszcza tych z grup ryzyka. Osoby narażone na ciężki przebieg zakażenia pneumokokowego mają większe ryzyko ciężkiego przebiegu grypy.  Szczepionki przeciw pneumokokom i grypie należy podać w różne miejsca ciała, np. w prawy i lewy mięsień naramienny. Podając te szczepienia jednoczasowo zmniejszamy także częstość występowania niepożądanych odczynów poszczepiennych.

Tak jak każda szczepionka, również ta skierowana przeciw pneumokokom może spowodować wystąpienie gorączki, obrzęku i tkliwość w miejscu podania, uczucie zmęczenia czy ból głowy. Jednak zawsze należy pamiętać, że są one niewielkim odsetkiem objawów, które towarzyszą rozwiniętej infekcji pneumokokowej. Objawy zwykle bardzo szybko mijają, a odporność pozostaje.

Szczepienie przeciw pneumokokom można wykonać w kilku miejscach. Najczęściej jest to przychodnia, w której jest się zapisanym. Pierwszym krokiem jest wizyta u lekarza rodzinnego , który przeprowadzi wywiad kwalifikujący do szczepienia i  wypisze receptę na szczepionkę. Taką receptę należy zrealizować w aptece, a następnie udać się ze szczepionką z powrotem do przychodni na jej podanie.

Alternatywną, krótszą drogą jest zaszczepienie się w aptece – od niedawna przeszkoleni farmaceuci mogą szczepić również przeciw pneumokokom. Należy udać się do lekarza rodzinnego w celu uzyskania recepty na szczepionkę. Następnie realizując receptę w aptece farmaceuta może zakwalifikować do szczepienia i od razu zaszczepić w odpowiednio przeznaczonym do tego pomieszczeniu. Taka usługa jest oczywiście bezpłatna dla osób ubezpieczonych. Nie każda apteka prowadzi szczepienia, należy poszukać takiej apteki w najbliższej okolicy.

Źródła:

• Kuchar E, Antczak A, Skoczyńska A, et al. Pneumococcal vaccination among adults – updated Polish recommendations. Family Medicine & Primary Care Review. 2022;24(3):285-291. doi:10.5114/fmpcr.2022.119420 
• Podsumowanie - Szczepionka przeciw pneumokokom https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/pneumokoki/  [data cytowania 15.10.24]
• https://www.pneumokokowezapaleniepluc.pl/ 
• Pneumonia Symptoms and Diagnosis | American Lung Association
• Pneumococcal Disease | Pneumococcal | CDC

Kampania edukacyjna została przeprowadzona we współpracy z Pfizer Polska Sp. z.o.o.                                                         

PP-PRV-POL-0533