Łojotokowe zapalenie skóry – przyczyny, objawy, leczenie

Łojotokowe zapalenie skóry (ŁZS) stanowi jedną z najczęstszych chorób dermatologicznych. Pojawia się ona na skórze pacjenta w tych miejscach, w których nagromadzone jest dużo gruczołów łojowych. Tym samym najbardziej narażonymi partiami naszego ciała są owłosiona część głowy, obszar wokół uszu i twarz, a także górna część klatki piersiowej oraz zgięcia kolan czy łokci.

Co istotne, schorzenie to ma charakter przewlekły – nawet po wyleczeniu łojotokowego zapalenia skóry może dojść do nawrotu. Nie należy ono do schorzeń zagrażających naszemu życiu lub zdrowiu, wiąże się jednak z pewną uciążliwością i trudnościami. Miejsca objęte ŁZS zaczynają swędzieć, ponadto nie wyglądają zbyt estetycznie, a skóra głowy czy twarz to miejsca, które dość trudno zakryć ubraniem, co może wywoływać dyskomfort lub wstyd u pacjentów cierpiących na tę dolegliwość.

Zmiany chorobowe, towarzyszące łojotokowemu zapaleniu skóry, są dość charakterystyczne, dzięki czemu dość łatwo powinniśmy upewnić się, czy to właśnie to schorzenie stało się naszym udziałem. Do najczęściej występujących objawów należą:

• łuszczenie się skóry,
• swędzenie skóry,
• przetłuszczony wygląd skóry,
• lekka opuchlizna oraz silny rumień.

Ponadto mogą pojawić się żółte lub białe zmiany chorobowe – przypominają one wyglądem strupy, które odchodzą płatami ze skóry głowy, twarzy lub innej narażonej części ciała. Część pacjentów zwraca także uwagę na nadmierne wypadanie włosów na danym obszarze, a w przypadku bardzo zaawansowanego stadium ŁZS oprócz świądu może pojawić się także wysięk z plam chorobowych.

Co niezwykle istotne, łojotokowe zapalenie skóry uznawane jest za chorobę o charakterze sezonowym. Oznacza to, że najczęściej ujawnia się o określonej porze roku – przede wszystkim jesienią i zimą, kiedy na zewnątrz robi się chłodniej.

Obecnie za najczęstszą przyczynę występowania łojotokowego zapalenia skóry wskazuje się nieprawidłową pracę układu odpornościowego pacjenta oraz nadmierne wydzielanie łoju przez gruczoły. W takiej sytuacji dochodzi do namnożenia grzybów drożdżakopodobnych Malassezia furfur, co z kolei prowadzi do powstania lipazy. To enzym, odpowiadający za stan zapalny skóry i jej podrażnienie, co stanowi przyczynę wystąpienia schorzenia. Istnieje jednak również szereg innych czynników, które mogą wzmóc podatność naszej skóry na ŁZS. Przede wszystkim wskazuje się na zaburzenia hormonalne (zwłaszcza te dotyczące testosteronu), co tłumaczy częste występowanie ŁZS u dojrzewającej młodzieży. Ponadto pojawieniu się choroby sprzyja niewłaściwa higiena osobista, zbyt krótka ekspozycja na światło słoneczne, czy też podrażnienie skóry, związane z długotrwałym przebywaniem w zanieczyszczonym środowisku lub nadmierną, agresywną pielęgnacją ciała.

Do innych czynników, zwiększających ryzyko wystąpienia łojotokowego zapalenia skóry zalicza się choroby neurologiczne i psychiczne, w tym depresję, osłabienie układu odpornościowego, a także niezdrową dietę, ubogą w witaminy i niezbędne składniki odżywcze. U części pacjentów podatność na ŁZS mogą zwiększać także przewlekły stres lub odziedziczona genetycznie skłonność do obniżonej odporności.

Warto zwrócić uwagę na jedną kwestię – czym innym jest choroba, znana nam jako łojotokowe zapalenie skóry głowy, a czym innym skóra łojotokowa. W tym drugim przypadku mamy po prostu do czynienia z konkretnym rodzajem skóry, która charakteryzuje się zwiększoną produkcją sebum. To właśnie skóra łojotokowa zwana jest tłustą cerą i wymaga odpowiedniej pielęgnacji, by zmniejszyć produkcję łoju przez gruczoły. W tym celu wystarczą odpowiednie kosmetyki do oczyszczania twarzy, przeznaczone do cery tłustej. W przypadku łojotokowego zapalenia skóry natomiast konieczna jest konsultacja dermatologiczna i zastosowanie leków, które ułatwią pozbycie się zmian chorobowych z naszego organizmu.

Na początku leczenia bardzo często przepisuje się preparaty złuszczające – to one pozwolą kolejnym substancjom dotrzeć bezpośrednio do chorego naskórka. W przypadku ŁZS najczęściej stosowanymi preparatami są te o działaniu przeciwzapalnym, przeciwgrzybiczym i przeciwświądowym. Nierzadko dermatolodzy przepisują także preparaty keratolityczne, które przyczyniają się dodatkowo do odrostu włosów w miejscach ich wypadnięcia z powodu wystąpienia choroby. Najczęściej leki na ŁZS zawierają takie składniki jak pirytionian cynku, cyklopiroksolamina oraz ketokonazol – zazwyczaj w postaci szamponu, który należy nakładać na skórę głowy. Jeśli choroba wystąpiła także w innych miejscach, przepisuje się preparaty zawierające glikokortykosteroidy, pochodne kalcyneuryny lub pochodne imidazolowe.

Duże znaczenie może mieć także dieta pacjenta podczas leczenia ŁZS. Przede wszystkim należy unikać nie tylko tytoniu czy alkoholu, ale także mocnej kawy i herbaty, przetworów zawierających ocet oraz ostrych przypraw. Warto zadbać o dostarczanie organizmowi żywności zawierającej witaminy z grupy B, cynk i selen, unikając zarazem białego pieczywa, smażonych potraw, cukrów prostych i słodyczy. Wskazane jest spożywanie dużej ilości warzyw, które zawierają naturalne antyoksydanty, a także picie naparów – ze skrzypu polnego, pokrzywy lub bratka.

Bibliografia
   1. M. Bednarek, C. Musiał, Najczęstsze problemy pacjenta trychologicznego – choroby skóry głowy, „Kosmetologia Estetyczna” 2019, nr 8, s. 393–396.
   2. L. Brzezińska-Wcisło, Co nowego w etiopatogenezie i leczeniu łojotokowego zapalenia skóry, Postępy Dermatologii i Alergologii XXII; 2005/1 s. 10-13. 
   3. A. Buczek, D. Wcisło-Dziadecka, K. Sierant, Co nowego w etiologii i terapii łojotokowego zapalenia skóry, „Postępy Nauk Medycznych” 2018, t. XXXI, nr 1A, s. 49–54.
   4. D. Nowicka, Dermatologia. Podręcznik dla studentów kosmetologii, Wydawnictwo Medyczne Górnicki, Wrocław 2007. 
   5. E. Trznadel-Grodzka, E. Tyc-Zdrojewska, A. Kaszuba, Choroby łojotokowe, [w:] Z. Adamski, A. Kaszuba (red.), Metody diagnostyczne w dermatologii, wenerologii i mikologii lekarskiej, t. II, Lublin 2015, s. 235–247

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka