Potówki u dzieci – przyczyny, objawy, leczenie

Potówki są zmianami skórnymi, które powstają w wyniku nadmiernego pocenia i niedrożności przewodów potowych. Wykwity te mogą wystąpić u osób ze wszystkich grup wiekowych, jednak najczęściej dotyczą małych dzieci. U noworodków i niemowląt potówki pojawiają się głównie na owłosionej skórze głowy, szyi, tułowiu oraz pod pachami i w pachwinach.

Potówki rozwijają się w wyniku przegrzania organizmu. Powstawaniu wykwitów u najmłodszych dzieci sprzyja m.in.:

• zbyt szczelne okrywanie niemowlaka;
• zakładanie dziecku nieprzewiewnych ubrań, w tym np. z tkanin syntetycznych; 
• nieprawidłowa pielęgnacja (używanie oliwki kosmetycznej na silnie pocącą się skórę dziecka);
• gorączka. 

Poszczególne odmiany potówek charakteryzują się cechami takimi jak:

• potówki zwykłe: ta wysypka ma postać drobnych, licznych pęcherzyków z cienką pokrywą. Przypominają one kropelki wody. Wykwity są powierzchowne i łatwo pękają. Skóra wokół nie jest zmieniona zapalnie. Tego rodzaju potówki są najczęściej zlokalizowane w górnej części tułowia, na szyi i na głowie. Utrzymują się kilka godzin. Potówki zwykłe występują u 4,5-9% noworodków. Mogą pojawić się już u dzieci w wieku poniżej 2 tygodni. Wysypka jest wynikiem zamknięcia przewodu gruczołu potowego blisko powierzchni skóry, w warstwie rogowej naskórka;
• potówki czerwone: są najpowszechniejszą postacią wykwitów. Zmiany mają charakter zapalnych czerwonych grudek. Takie potówki pojawiają się symetrycznie i często obficie. Mają też tendencję do zlewania się. Występują w okolicy barkowej, w pachwinach i talii, pod pachami i pod kolanami oraz na głowie, szyi i karku. Zmianom skórnym mogą towarzyszyć swędzenie i bolesność. Nierzadko objawy nasilają się podczas pocenia, powodując większe podrażnienie. Ten rodzaj wysypki pojawia się w następstwie zablokowania przewodu gruczołu potowego w dolnych warstwach naskórka;
• potówki głębokie: mają postać twardych, dużych, cielistych grudek. Zmiany mogą zaburzać prawidłową potliwość i utrzymywać się przez wiele dni. Potówki głębokie rzadko występują w okresie noworodkowym. Wykwity są wynikiem uszkodzenia przewodu wyprowadzającego gruczołu potowego w obrębie granicy skórno-naskórkowej lub poniżej.

Potówki często ustępują bez leczenia. W ich przypadku postępowanie polega głównie na usunięciu czynników prowadzących do nadmiernego pocenia się dziecka. Należy więc obniżyć temperaturę otoczenia oraz zakładać niemowlęciu luźniejsze i bardziej przewiewne ubrania. Kolejnym sposobem na potówki jest unikanie stosowania oliwki kosmetycznej. Do pielęgnacji skóry dziecka rekomendowane są łagodne produkty bez składników olejowych. 

Przy bardziej nasilonej wysypce zalecane jest zastosowanie kremu na potówki z cynkiem, który ma udowodnione działanie osuszające. Oporne zmiany skórne wymagają konsultacji pediatry lub dermatologa. Jeśli potówki są wtórnie nadkażone, lekarz może przepisać miejscowy lub doustny antybiotyk. Wykluczy też ewentualne poważniejsze problemy medyczne, które charakteryzują się podobnymi objawami.  

Rozwojowi potówek sprzyjają czynniki prowadzące do nadmiernego pocenia. Dlatego w profilaktyce tych zmian specjaliści rekomendują utrzymywanie niższej temperatury otoczenia, chłodniejsze kąpiele, ubieranie maluszka w lekką, „oddychającą” odzież oraz unikanie nazbyt szczelnego okrywania dziecka. Ponadto skórę niemowlęcia należy pielęgnować delikatnymi dermokosmetykami, które nie zatykają ujść gruczołów potowych. 

 

Bibliografia:

1. https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/60574,potowka-u-niemowlat (dostęp 18.06.2023)
2. https://podyplomie.pl/pediatria/25560,klasyczne-zmiany-skorne-u-noworodkow-jako-trudny-problem-w-codziennej-praktyce-klinicznej (dostęp 18.06.2023)
3. https://www.czytelniamedyczna.pl/2067,wybrane-dermatozy-wieku-dzieciecego.html (dostęp 18.06.2023)
4. https://www.researchgate.net/publication/47632175_Dermatology_of_neonatal_period--skin_diseases_undemanding_of_treatment (dostęp 18.06.2023)
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK537176/ (dostęp 18.06.2023)

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka