Wiele leków może powodować bradykardię. Dotyczy to w szczególności leków przeciwarytmicznych klasy Ia, leków beta-adrenolitycznych, niektórych leków przeciwarytmicznych klasy III, niektórych antagonistów wapnia, digoksyny, pilokarpiny, inhibitorów cholinoesterazy itp. Wiele leków przeciwarytmicznych hamuje automatyzm, przewodzenie i kurczliwość serca. Łączenie różnych klas leków antyarytmicznych może zapewnić korzystne działanie terapeutyczne, ale często jest to zabieg wymagający bardzo dokładnego monitorowania klinicznego oraz kontroli EKG. Łączenie ze sobą leków przeciwarytmicznych, które mogą powodować torsade de pointes (amiodaron, dyzopiramid, chinidyny, sotalol) jest przeciwwskazane. Poza wyjątkowymi przypadkami, nie zaleca się łączenia leków przeciwarytmicznych tej samej klasy, ze względu na zwiększone ryzyko działań niepożądanych dotyczących serca. Jednoczesne stosowanie w skojarzeniu z lekami mającymi właściwości inotropowe ujemne, powodującymi bradykardię i (lub) spowolnienie przewodzenia przedsionkowo-komorowego wymaga zachowania szczególnej ostrożności i wymaga bardzo dokładnej kontroli klinicznej oraz monitorowania zapisu EKG. Torsade de pointes jest ciężkim zaburzeniem rytmu serca i może być spowodowane przez szereg leków antyarytmicznych, jak również innych leków. Czynnikiem przyczyniającym się do tego jest hipokaliemia, a także bradykardia lub istniejące wcześniej wrodzone lub nabyte wydłużenie odstępu QT. Zaburzenie to mogą powodować leki przeciwarytmiczne klasy Ia i III, niektóre neuroleptyki, jak również inne leki, nienależące do tych klas. Jednoczesne stosowanie leków powodujących torsade de pointes jest na ogół przeciwwskazane. Jednakże niektóre z tych leków, ze względów na swoje właściwości, stanowią wyjątek od tej zasady, nie są zalecane jedynie w przypadku występowania innych czynników powodujących torsade de pointes. Należą do nich metadon, hydroksychlorochina, leki przeciwpasożytnicze (chlorochina, halofantryna, lumefantryna, pentamidyna) oraz neuroleptyki. Leczenie skojarzone przeciwwskazane. Leki powodujące torsade de pointes (z wyjątkiem leków przeciwpasożytniczych, neuroleptyków, metadonu, hydroksychlorochiny): amiodaron, arszenik, cytalopram, difemanil, dyzopiramid, dolasetron podawany dożylnie, domperydon, dronedaron, erytromycyna podana dożylnie, escitalopram, hydrochinidyna, hydroksyzyna, mekwitazyna, mizolastyna, moksyfloksacyna, piperachina, prukalopryd, chinidyna, spiramycyna podana dożylnie, toremifen, wandetanib, winkamina podana dożylnie. Zwiększone ryzyko komorowych zaburzeń rytmu serca, szczególnie torsade de pointes. Leczenie skojarzone niezalecane. Fingolimod: Występuje nasilenie ryzyka bradykardii, co może prowadzić do zgonu. Szczególne ryzyko związane jest z lekami beta-adrenolitycznymi, ponieważ hamują one mechanizmy kompensacji adrenergicznej. Takie skojarzenie musi być stosowane pod bardzo dokładną kontrolą kliniczną, a pacjenta należy poddać ciągłemu badaniu EKG przez 24 godziny po podaniu pierwszej dawki. Neuroleptyki, które mogą powodować torsade de pointes: (amisulpryd, chlorpromazyna, cyjamemazyna, droperydol, flupentyksol, flufenazyna, haloperydol, lewomepromazyna, pimozyd, pipamperon, pipotiazyna, sulpiryd, sultopryd, tiapryd, zuklopentyksol). Zwiększone ryzyko komorowych zaburzeń rytmu serca, szczególnie torsade de pointes. Antagoniści wapnia (diltiazem i werapamil): mogą wystąpić zaburzenia automatyzmu serca (nadmierna bradykardia, zahamowanie zatokowe), zaburzenia przewodzenia zatokowo- przedsionkowego i przedsionkowo-komorowego oraz niewydolność serca. Takie leczenie skojarzone można stosować wyłącznie w przypadku bardzo dokładnego monitorowania stanu klinicznego pacjenta i zapisu EKG, szczególnie u osób w podeszłym wieku i na początku leczenia. Leki przeciwpasożytnicze, które mogą powodować torsade de pointes (chlorochina, halofantryna, lumefantryna, pentamidyna): zwiększone ryzyko komorowych zaburzeń rytmu serca, szczególnie torsade de pointes. Jeżeli jest to możliwe, należy przerwać przyjmowanie jednego z leków. Jeśli leczenie skojarzone jest konieczne, należy wcześniej określić długość odstępu QT i monitorować zapis EKG. Hydrochlorochina, metadon: zwiększone ryzyko komorowych zaburzeń rytmu serca, szczególnie torsade de pointes. Leczenie skojarzone wymagające zachowania ostrożności. Wziewne anestetyki halogenowe : beta-adrenolityki osłabiają kompensacyjne reakcje sercowo-naczyniowe (podczas zabiegu można podać beta-agonistów, aby przeciwdziałać blokadzie receptorów beta-adrenergicznych). Ogólnie nie należy odstawiać sotalolu oraz nie wolno przerwać leczenia nagle. Należy poinformować anestezjologa o przyjmowaniu przez pacjenta sotalolu. Azytromycyna: zwiększone ryzyko komorowych zaburzeń rytmu serca, szczególnie torsade de pointes. Takie leczenie skojarzone można stosować wyłącznie w przypadku stałego monitorowania stanu klinicznego pacjenta i zapisu EKG. Propafenon: zaburzenia kurczliwości, automatyzmu i przewodzenia (hamowanie kompensacyjnych mechanizmów współczulnych). Konieczne jest monitorowanie stanu klinicznego pacjenta i zapisu EKG. Substancje czynne indukujące bradykardię (acebutolol, ambenonium, atenolol, befunolol, betaksolol, karteolol, karwedylol, celiprolol, klonidyna, kryzotynib, digoksyna, donepezyl, esmolol, pochodne famprydyny, galantamina, iwabradyna, labetalol, lewobunolol, meflochina, metipranolol, midodryna, nadolol, nadoksolol, neostygmina, oksprenolol, pasyreotyd, pilokarpina, pindolol, propanolol, pirydostygmina, rywastygmina, tertatolol, talidomid, tymolol). Zwiększone ryzyko komorowych zaburzeń rytmu serca, szczególnie torsade de pointes. Takie leczenie skojarzone można stosować wyłącznie w przypadku stałego monitorowania stanu klinicznego pacjenta i zapisu EKG. Leki przeciwnadciśnieniowe działające ośrodkowo (klonidyna, metyldopa, moksonidyna, rylmenidyna): może dojść do znacznego wzrostu ciśnienia tętniczego w przypadku nagłego przerwania leczenia lekiem przeciwnadciśnieniowym o działaniu ośrodkowym (należy unikać nagłego przerwania leczenia). Konieczne jest monitorowanie stanu klinicznego pacjenta. Leki powodujące hipokaliemię (leki moczopędne powodujące utratę potasu, leki przeczyszczające o działaniu pobudzającym perystaltykę, glikokortykosteroidy, tetrakozaktyd, amfoterycyna B podawana dożylnie): zwiększone ryzyko arytmii komorowych, w szczególności torsade de pointes. Przed podaniem leku należy wyrównać hipokaliemię. Konieczne jest monitorowanie stanu klinicznego pacjenta, stężenia elektrolitów i zapisu EKG. Insulina, sulfonamidy hipoglikemizujące: wszystkie beta-adrenolityki mogą maskować niektóre objawy hipoglikemii: kołatanie serca i tachykardię. Należy ostrzec pacjenta i zalecić częstszą kontrolę glikemii, zwłaszcza na początku leczenia. Lidokaina (podawana dożylnie): zwiększenie stężenia lidokainy w osoczu z możliwymi działaniami niepożądanymi dotyczącymi serca i neurologicznymi (zmniejszenie klirensu wątrobowego lidokainy). Konieczne jest monitorowanie stanu klinicznego pacjenta i zapisu EKG, a także kontrolowanie stężenia lidokainy w osoczu. W razie konieczności należy zmodyfikować schemat dawkowania lidokainy. Fluorochinolony (cyprofloksacyna, lewofloksacyna, norfloksacyna), beta-adrenolityki stosowane w niewydolności serca (bisoprolol, karwedylol, metoprolol, nebiwolol) ondansetron, anagrelid, klarytromycyna, roksytromycyna: zwiększone ryzyko arytmii komorowych, w szczególności torsade de pointes. Konieczne jest monitorowanie stanu klinicznego pacjenta, stężenia elektrolitów i zapisu EKG. Leczenie skojarzone, które nalezy rozważyć. NLPZ: osłabienie działania przeciwnadciśnieniowego (NLPZ hamują prostaglandyny rozszerzające naczynia krwionośne, pirazolowe NLPZ takie jak fenylbutazon powodują zatrzymanie sodu i wody). Pochodne dihydropirydyny (amlodypina, felodypina, nifedypina): niedociśnienie tętnicze, niewydolność serca u pacjentów z utajoną lub niekontrolowaną niewydolnością serca (nasilające działanie inotropowo ujemne). Beta-adrenolityki mogą również osłabiać współczulną reakcję odruchową spowodowaną stanem hemodynamicznym. Nitraty i ich pochodne mogą zwiększać ryzyko niedociśnienia, szczególnie niedociśnienia ortostatycznego. Dipirydamol (podawany dożylnie): nasilenie działania przeciwnadciśnieniowego. Leki alfa-adrenolityczne stosowane w urologii (alfuzosyna, doksazosyna, prazosyna, sylodozyna, tamsulosyna, terazosyna); przeciwnadciśnieniowe leki blokujące receptory α- adrenergiczne (urapidyl): nasilenie działania obniżającego ciśnienie krwi; zwiększone ryzyko niedociśnienia ortostatycznego. Leki powodujące niedociśnienie ortostatyczne: zwiększone ryzyko niedociśnienia, szczególnie niedociśnienia ortostatycznego.