Interakcje farmakodynamiczne. Jeśli diazepam stosowany jest razem z innymi substancjami o działaniu ośrodkowym, należy uwzględnić farmakologię tych substancji, zwłaszcza związków mogących nasilać działanie diazepamu lub których działanie może zostać nasilone przez diazepam, np. neuroleptyków, leków przeciwlękowych/uspokajających, nasennych, przeciwdepresyjnych, przeciwdrgawkowych, przeciwhistaminowych o działaniu uspokajającym, przeciwpsychotycznych, znieczulających stosowanych w znieczuleniu ogólnym oraz opioidowych leków przeciwbólowych. Jednoczesne stosowanie z tymi substancjami może nasilać działanie uspokajające i powodować depresję oddechową i krążeniową. Jednoczesne stosowanie niezalecane. Z powodu addycyjnego hamowania OUN i nasilenia działania uspokajającego nie należy spożywać alkoholu w trakcie leczenia diazepamem. Leczenie skojarzone buprenorfiną z benzodiazepinami może doprowadzić do zgonu z powodu depresji oddechowej. Należy unikać takiego połączenia na wypadek niewłaściwego stosowania. Jeśli jednoczesne stosowanie jest niezbędne, należy rozważyć zmniejszenie dawki jednego lub obu leków. Jednoczesne stosowanie leków uspokajających, np. benzodiazepin lub leków pochodnych, takich jak diazepam, z opioidami, zwiększa ryzyko wystąpienia sedacji, depresji oddechowej, śpiączki i zgonu ze względu na addytywne działanie depresyjne na OUN. Należy ograniczyć dawkę leku i czas trwania leczenia skojarzonego. Przy jednoczesnym stosowaniu diazepamu z klozapiną występuje synergia farmakodynamiczna, czego efektem może być ciężkie niedociśnienie, depresja oddechowa, utrata świadomości i potencjalnie prowadzące do zgonu zatrzymanie oddechu i (lub) akcji serca - jednoczesne stosowanie nie jest zalecane i należy go unikać. Jednoczesne stosowanie z opioidowymi lekami przeciwbólowymi może zwiększać skłonność do uzależnienia psychicznego z powodu nasilenia działania euforiogennego. Przy jednoczesnym stosowaniu diazepamu z fenobarbitalem występuje addycyjna inhibicja OUN, czego efektem jest zwiększone ryzyko działania uspokajającego i depresji oddechowej. Inne leki o działaniu ośrodkowym, np. alkaloidy opium i ich pochodne stosowane jako leki przeciwkaszlowe, barbiturany, baklofen, talidomid, pizotifen i ośrodkowo działające leki hipotensyjne mogą nasilać działanie diazepamu lub też diazepam może nasilać ich działanie. Szczególna ostrożność w trakcie jednoczesnego stosowania. Przy jednoczesnym stosowaniu diazepamu z lekami miorelaksacyjnymi (suksametonium, tubokuraryna) możliwy jest antagonizm farmakodynamiczny, czego efektem może być zmodyfikowane nasilenie blokady nerwowo-mięśniowej. Przy jednoczesnym stosowaniu diazepamu z teofiliną może wystąpić przeciwdziałanie farmakodynamicznym efektom diazepamu, np. zmniejszenie działania uspokajającego i wpływu na funkcje psychomotoryczne (proponowanym jest kompetycyjne wiązanie teofiliny z receptorami adenozyny w mózgu). Interakcje farmakokinetyczne. Diazepam jest metabolizowany głównie do farmakologicznie czynnych metabolitów N-desmetylodiazepamu, 3-hydroksydiazepamu (temazepamu) i oksazepamu. W oksydacyjnych przemianach diazepamu uczestniczą CYP2C19 i CYP3A. Leki wpływające na aktywność CYP3A4 i (lub) CYP2C19 mogą potencjalnie doprowadzić do zmiany farmakokinetyki diazepamu. Leki takie jak atazanawir, cymetydyna, ketokonazol, fluwoksamina, fluoksetyna, omeprazol, disulfiram, izoniazyd, propranolol, tiklopidyna i ryfampicyna hamują aktywność CYP3A i CYP2C19 i mogą nasilać działanie diazepamu, nasilając i wydłużając działanie uspokajające. Leki indukujące działanie enzymów, np. ryfampicyna, ziele dziurawca i niektóre leki przeciwpadaczkowe, mogą doprowadzić do istotnego spadku stężeń diazepamu w osoczu. Jednoczesne stosowanie niezalecane. Karbamazepina jest induktorem CYP3A4 i nasila metabolizm diazepamu w wątrobie (może wystąpić nawet 3-krotny wzrost klirensu w osoczu i skrócenie T0,5 diazepamu), efektem czego jest ograniczenie działania diazepamu. Fenobarbital i fenytoina są induktorami CYP3A4 i nasilają metabolizm diazepamu w wątrobie - może wystąpić ograniczenie działania diazepamu. Metabolizm fenytoiny może ulec nasileniu lub osłabieniu bądź też może pozostać niezmieniony przez diazepam - wpływu nie można przewidzieć. Po dodaniu lub odstawieniu diazepamu stężenia fenytoiny należy ściśle monitorować. Ryfampicyna jest silnym induktorem CYP3A4 i istotnie nasila metabolizm diazepamu w wątrobie i klirens tej substancji. W badaniu, w którym zdrowym uczestnikom podawano ryfampicynę w dawce 600 mg lub 1,2 g na dobę przez 7 dni klirens diazepamu wzrósł ok. 4-krotnie. Podawanie jednocześnie z ryfampicyną odpowiada za istotny spadek stężeń diazepamu. Efektem jest ograniczenie działania diazepamu. Należy unikać jednoczesnego stosowania ryfampicyny z diazepamem. Leki przeciwwirusowe (atanazawir, rytonawir, delawirdyna, efawirenz, indynawir, nelfinawir, sakwinawir) mogą hamować szlak metaboliczny CYP3A4 diazepamu, co powoduje zwiększone ryzyko działania uspokajającego i depresji oddechowej; należy unikać jednoczesnego stosowania lub zmniejszyć dawkę diazepamu. Azole (flukonazol, ketokonazol, worykonazol) mogą powodować wzrost stężenia benzodiazepin w osoczu w wyniku inhibicji szlaku metabolicznego CYP3A4 i (lub) CYP2C19. Jednoczesne podanie z flukonazolem w dawce 400 mg pierwszego dnia i 200 mg drugiego dnia doprowadziło do 2,5-krotnego wzrostu AUC pojedynczej, doustnej dawki diazepamu wynoszącej 5 mg oraz do wydłużenia T0,5 z 31 h do 73 h. Ketokonazol może nasilać działanie diazepamu i zwiększać ryzyko senności. W badaniu prowadzonym z udziałem zdrowych uczestników wykazano, że podanie worykonazolu w dawce 400 mg 2 razy na dobę pierwszego dnia i 200 mg 2 razy na dobę drugiego dnia doprowadziło do 2,2-krotnego wzrostu AUC pojedynczej, doustnej dawki diazepamu wynoszącej 5 mg oraz do wydłużenia T0,5 z 31 h do 61 h. Istnieje zwiększone ryzyko działań niepożądanych i toksyczności benzodiazepiny - należy unikać jednoczesnego stosowania lub zmniejszyć dawkę diazepamu. Fluwoksamina hamuje aktywność CYP3A4 i CYP2C19, co prowadzi do zahamowania oksydacyjnego metabolizmu diazepamu. Podawanie jednocześnie z fluwoksaminą prowadzi do wydłużenia T0,5 oraz do wzrostu AUC o ok. 190%. Efektem interakcji może być senność, spadek sprawności psychoruchowej i zaburzenia pamięci - najlepiej jest zastosować benzodiazepiny metabolizowane na szlaku innym niż oksydacyjny. Szczególna ostrożność w trakcie jednoczesnego stosowania. Przewlekłe stosowanie kortykosteroidów może nasilać metabolizm diazepamu z powodu indukcji CYP3A4 lub enzymów odpowiedzialnych za glukuronidację - może wystąpić ograniczenie działania diazepamu. Cymetydyna hamuje metabolizm diazepamu w wątrobie, ograniczając jego klirens i wydłużając T0,5. W badaniu, w którym cymetydynę w dawce 300 mg podawano 4 razy na dobę przez 2 tyg., łączne stężenie diazepamu i jego czynnego metabolitu, desmetylodiazepamu, w osoczu wzrosło o 57%, jednakże nie zaobserwowano wpływu na czas reakcji ani wyniki innych badań ruchowych i intelektualnych. Może wystąpić nasilone działanie diazepamu i zwiększone ryzyko senności. Konieczne może być zmniejszenie dawki diazepamu. Przy jednoczesnym stosowaniu diazepamu z disulfiramem może wystąpić ograniczenie metabolizmu diazepamu prowadzące do wydłużenia T0,5 i wzrostu stężenia diazepamu w osoczu. Eliminacja N-desmetylometabolitów diazepamu ulega spowolnieniu, co może odpowiadać za wystąpienie wyraźnego działania uspokajającego. Istnieje zwiększone ryzyko działania hamującego OUN, np. uspokojenie. Esomeprazol hamuje szlak metaboliczny CYP2C19 diazepamu. Jednoczesne podawanie z esomeprazolem prowadzi do wydłużenia T0,5 oraz do wzrostu AUC o ok. 80%. Może wystąpić nasilenie działania diazepamu; konieczne może być zmniejszenie dawki diazepamu. Fluoksetyna hamuje metabolizm diazepamu przy udziale CYP2C19 i innych szlaków, co prowadzi do wzrostu stężeń w osoczu i spadku klirensu diazepamu. Istnieje ryzyko nasilenia działania diazepamu. W razie jednoczesnego podawania należy prowadzić ścisłą obserwację. Sok grejpfrutowy hamuje CYP3A4 i zwiększa stężenia diazepamu w osoczu. Cmax wzrasta 1,5 raza, a AUC - 3,2 raza. Możliwe jest nasilenie działania diazepamu. Izoniazyd hamuje szlak metaboliczny CYP2C19 i CYP3A4 diazepamu. Podawanie jednocześnie z izoniazydem w dawce 90 mg 2 razy na dobę przez 3 dni prowadzi do wydłużenia T0,5 diazepamu w fazie eliminacji oraz do wzrostu AUC o 35% - nasilenie działania diazepamu. Itrakonazol powoduje wzrost stężenia diazepamu w osoczu w wyniku inhibicji szlaku metabolicznego CYP3A4. W badaniu z udziałem zdrowych uczestników, którym przez 4 dni podawano itrakonazol w dawce 200 mg na dobę zaobserwowano ok. 15% wzrost AUC pojedynczej doustnej dawki diazepamu wynoszącej 5 mg. Istnieje ryzyko nasilenia działania diazepamu, jednakże nie odnotowano klinicznie istotnych interakcji, co potwierdzono w testach sprawności psychoruchowej. Omeprazol hamuje szlak metaboliczny CYP2C19 diazepamu, wydłuża T0,5 diazepamu w fazie eliminacji i podwyższa stężenia diazepamu w osoczu. Efekt ten występuje u osób z wydajnie metabolizującym CYP2C19, ale nie u osób z jego wolno metabolizującą odmianą, przy czym klirens diazepamu był niski. Konieczne może być zmniejszenie dawki diazepamu. Przy jednoczesnym stosowaniu diazepamu i doustnych środków antykoncepcyjnych może wystąpić hamowanie oksydacyjnego metabolizmu diazepamu i nasilenie jego działania. Podawanie diazepamu jednocześnie z doustnymi, złożonymi środkami antykoncepcyjnymi wywołuje krwawienia międzymiesiączkowe; nie donoszono o pogorszeniu skuteczności antykoncepcji. Cyzapryd przyspiesza wchłanianie diazepamu - dochodzi do tymczasowego nasilenia działania uspokajającego diazepamu podawanego drogą doustną. Diazepam w sposób kompetencyjny hamuje metabolizm ketaminy. Premedykacja diazepamem prowadzi do wydłużenia T0,5 ketaminy i, w następstwie, do nasilenia działania. W niewielkiej liczbie badań kazuistycznych jednoczesne stosowanie lewodopy z diazepamem prowadziło do ograniczenia działania lewodopy. Walproinian wypiera diazepam z miejsc wiązania z albuminami osocza i hamuje jego metabolizm - następuje wzrost stężeń diazepamu w surowicy. Stosowanie diazepamu jednocześnie z kwasem walproinowym nasila ryzyko psychoz.