SIBO, czyli zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego

mgr farm. Angelika Czarnecka

Opublikowano: 23.02.2023

SIBO (ang. small intenstine bacterial overgrowth), czyli zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego, to stan charakteryzujący się zbyt dużą ilością i/lub zmianą rodzaju bakterii w jelicie cienkim. Częstość występowania tej dolegliwości w populacji ogólnej nie jest poznana, ponieważ zespół ten cechuje się niespecyficznymi objawami ze strony przewodu pokarmowego, do których zaliczamy bóle brzucha, nudności, wzdęcia, kłopoty z wypróżnianiem, a także spadek masy ciała. Warto dodać także, że u niektórych osób SIBO może przebiegać bezobjawowo, a pacjenci nie szukają pomocy u lekarza.

Image of AdobeStock_555955923.jpg

SIBO – rodzaje i diagnostyka

Rodzaje SIBO

  1. SIBO wodorowe charakteryzuje się niespecyficznymi objawami. Za ten rodzaj rozrostu głównie odpowiadają bakterie produkujące wodór. 
  2. IMO, czyli przerost metanogenów (archeonów) wytwarzających metan. Zespół ten charakteryzuje się głównie zaparciami.
  3. SIBO siarkowodorowe, którego głównym objawem jest biegunka, a bakterie jelitowe produkują siarkowodór.
  4. SIFO, czyli zespół rozrostu grzybów w jelicie.

Do najczęściej występujących objawów w SIBO zaliczamy:

  • bóle brzucha,
  • wzdęcia,
  • uczucie pełności po posiłku,
  • oddawanie gazów,
  • niestrawność,
  • biegunkę.


W niektórych przypadkach może dojść do zaburzenia we wchłanianiu, co z kolei prowadzi do niedoboru witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, kobalaminy i żelaza. Ponadto w przebiegu SIBO zaobserwowano również stłuszczenie wątroby, wysypkę, zapalenie nerek. U niektórych pacjentów mogą wystąpić zmęczenie i problemy z koncentracją. Konsekwencją zaburzeń we wchłanianiu mogą być utrata masy ciała i niedożywienie. Na koniec warto dodać, że objawy towarzyszące SIBO są niespecyficzne, dlatego też mogą pojawić się w innych schorzeniach przewodu pokarmowego.


W diagnostyce SIBO wykorzystuje się następujące badania:

  • testy oddechowe, które uznawane są za złoty standard,
  • badanie kału,
  • posiew kału,
  • badanie kału metodą PCR,
  • badania laboratoryjne, takie jak morfologia krwi, badanie stężenia albumin, badanie stężenia kwasu foliowego oraz witaminy B12,
  • badania laboratoryjne krwi,
  • badanie USG, RTG,
  • badanie kwasów organicznych z moczu.

Na uwagę zasługują testy oddechowe, które stanowią bezinwazyjne, proste i szybkie badania diagnostyczne, uznawane za złoty standard w diagnostyce SIBO. Tego typu testy skupiają się na trzech gazach produkowanych przez bakterie jelitowe. Należą do nich wodór, metan oraz siarkowodór. Warto jednak zaznaczyć, że testy siarkowodorowe nie są dostępne w Polsce. 

Do badania stosuje się następujące cukry:

  • glukoza: 75 g na szklankę wody,
  • laktuloza: 10 g na szklankę wody.
     

Materiałem badanym jest wydychane powietrze do specjalnie przygotowanego pojemnika. Należy pobrać próbkę wyjściową, a następnie kolejne próbki co 20 minut przez 3 godziny. W celu uzyskania jak najbardziej wiarygodnych wyników testów oddechowych należy się odpowiednio przygotować. Rekomendowane jest stosowanie lekkostrawnej, nisko fermentującej diety kilka dni przed badaniem. Nie należy przyjmować antybiotyków przez cztery tygodnie poprzedzające badanie, ponieważ leki te mogą modyfikować skład flory jelitowej, a tym samym wpływać na wynik badania. Pacjenci przyjmujący inhibitory pompy protonowej (omeprazol, pantoprazol, esomeprazol, lanzoprazol) powinni odstawić te leki tydzień przed wykonaniem testu. Testy oddechowe są przeciwwskazane u osób z cukrzycą i hipoglikemią reaktywną. Szczegółowe wytyczne dotyczące przygotowania do badania znajdują się w ośrodkach, które wykonują takie testy w kierunku SIBO.

Leczenie SIBO

Na uwagę zasługuje fakt, że SIBO jest chorobą przewlekłą i nawracającą. Główny cel leczenia tej dolegliwości to redukcja liczby bakterii w jelicie cienkim, która ma na celu zmniejszenie objawów towarzyszących SIBO. Podstawę leczenia stanowi odpowiednio dobrana antybiotykoterapia, a najczęściej stosowanym antybiotykiem jest rifaksymina, która wykazuje działanie bakteriobójcze zarówno wobec bakterii gram-dodatnich, jak i gram-ujemnych. Rifaksymina nazywana jest eubiotykiem, ponieważ nie niszczy flory jelitowej, tylko wpływa na jej normalizację. Warto dodać, że w przypadku stosowania tego antybiotyku nie trzeba stosować probiotyków. Według zaleceń Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii w eradykacji rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego rekomendowana dawka rifaksyminy to 1600 mg/dobę przez 14 dni. Lek ten jest dostępny na receptę i należy go stosować zgodnie z zaleceniami lekarza. Do innych medykamentów, które znalazły zastosowanie w leczeniu SIBO, zaliczamy prokinetyki (trimebutyna, itopryd) pobudzające perystaltykę jelit. Do naturalnych prokinetyków zaliczamy: owoc kminku, kwiat rumianku, owoc ostropestu plamistego, liść melisy lekarskiej oraz korzeń goryczki. Ponadto warto zadbać o wątrobę, stosując preparaty na bazie fosfolipidów i sylimaryny, które regenerują komórki wątroby. W celu łagodzenia objawów, takich jak wzdęcia, należy sięgnąć po środki na bazie symetykonu lub dimetykonu. Dane dotyczące stosowania probiotyków w zespole rozrostu bakteryjnego są niespójne. W przypadku wystąpienia niedoborów witamin rozpuszczalnych w tłuszczach oraz witaminy B12 można wdrożyć odpowiednią suplementację. Na koniec warto wspomnieć o zmianie nawyków żywieniowych, które mają istotny wpływ na intensywność dolegliwości. Z diety zaleca się wyeliminować produkty bogate w FODMAP, które fermentują w naszych jelitach i tym samym powodują szereg nieprzyjemnych objawów, do których należą m.in. wzdęcia i gazy. Ich źródłem są głównie owoce, warzywa oraz ziarna. Na uwagę zasługuje również dieta elementarna, która polega na spożywaniu mieszanek w formie łatwo przyswajalnej oraz wstępnie strawionej. Zawiera ona wszystkie niezbędne składniki odżywcze niezbędne do przeżycia, takie jak aminokwasy, glukozę, elektrolity, tłuszcze, witaminy i minerały. Dietę należy przestrzegać przez 2 lub 3 tygodnie. 


 

Bibliografia:

  1. https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/lista/119322,wodorowy-test-oddechowy-w-rozpoznaniu-zespolu-przerostu-bakteryjnego-jelita-cienkiego [dostęp 04.02.2023].
  2. Jabłkowski M., Białkowska-Warzecha J., Jabłkowska A., Zespół rozrostu bakteryjnego – SIBO. Jak go diagnozować i leczyć w praktyce lekarza rodzinnego w świetle nowych wytycznych? Problemy Gastroenterologiczne w POZ, 1/2022.
  3. https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/jelitocienkie/80685,zespol-rozrostu-bakteryjnego [dostęp: 04.02.2023].
  4. Okuniewicz R., Moos Ł., Brzoza Z., Zespół przerostu bakteryjnego jelita cienkiego. Postępy Mikrobiologii, 2021, 60, 3, 203–209.
  5. https://dietetycy.org.pl/sibo-co-jesc-a-czego-unikac/ [dostęp: 04.02.2023].
  6. Cubała-Kucharska M., SIBO. E-book.

 

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

 

Przeczytaj również: