Witamina B12 – wpływ na organizm, przyczyny niedoboru i rola w diecie wegańskiej

Witamina B12 odgrywa kluczową rolę w układzie nerwowym poprzez wspieranie syntezy DNA w komórkach tworzących osłonki mielinowe w naszym mózgu. Osłonki te pełnią funkcję „izolacji elektrycznej" dla naszych komórek nerwowych, co powoduje szybkie przekazywanie impulsów elektrycznych między neuronami. Jeśli nasz organizm nie otrzymuje odpowiedniej ilości witaminy B12, możemy zauważyć różne niekorzystne objawy związane z układem nerwowym, takie jak:

• uczucie mrowienia lub drętwienia, 
• zapalenie wielonerwowe, 
• neuropatie, 
• mielopatie, 
• upośledzenie funkcji poznawczych.

Dodatkowo witamina B12 ma potencjał zmniejszania ryzyka chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera. Działa jako przeciwutleniacz, wspierając prawidłowy rozwój, regenerację i ochronę komórek nerwowych. Niedobór witaminy B12 może prowadzić do zwiększonego stresu oksydacyjnego oraz podwyższonego poziomu niektórych czynników zapalnych, które przyczyniają się do rozwoju choroby Alzheimera. Witamina B12 odgrywa również istotną rolę w funkcjonowaniu układu krwionośnego. Poziom homocysteiny, substancji związanej ze zwiększonym ryzykiem chorób sercowo-naczyniowych, jest ściśle powiązany z poziomem witaminy B12 w organizmie. Co więcej, witamina B12 wpływa na metabolizm tłuszczów. Badania wykazały, że niedobory tej witaminy mogą prowadzić do problemów, takich jak otyłość, zespół metaboliczny czy insulinooporność. 

Przyczyny niedoboru witaminy B12 mogą być związane z:

• dietą wegetariańską lub innymi dietami, które nie dostarczają wystarczającej ilości witaminy B12,
• Chorobą Addisona-Biermera (anemia złośliwa),
• usunięciem żołądka, 
• przewlekłym zapaleniem trzustki, 
• wrodzonym niedoborem lub nieprawidłowościami czynnika wewnętrznego Castle'a,
• chorobą Leśniowskiego-Crohna,
• resekcją jelita krętego,
• zakażeniem tasiemcem bruzdogłowcem szerokim,
• zespołem rozrostu bakteryjnego (SIBO),
• resekcją jelita krętego,
• zespołem złego wchłaniania, 
• AIDS, 
• stosowaniem określonych leków (np. inhibitorów pompy protonowej (pantoprazol, omeprazol) oraz metforminy).

W diecie wegańskiej, która wyklucza produkty pochodzenia zwierzęcego, dostarczenie wystarczającej ilości witaminy B12 może stanowić duże wyzwanie. Witamina B12 głównie występuje w żywności pochodzenia zwierzęcego, takiej jak mięso, ryby, nabiał i jaja. Dlatego wegetarianie i weganie muszą skupić się na odpowiedniej suplementacji, ponieważ źródła roślinne tej witaminy są ograniczone. Suplementy diety zawierające cyjanokobalaminę lub metylokobalaminę są powszechnie stosowane przez wegan. Warto jednak zaznaczyć, że forma metylokobalaminy jest lepiej przyswajalna przez nasz organizm w porównaniu do cyjanokobalaminy. Cyjanokobalamina musi być przekształcona w metylokobalaminę wewnątrz naszego organizmu, aby mogła być efektywnie wykorzystana. Na rynku dostępne są również suplementy oparte na mikroalgach, takich jak chlorella lub spirulina, jednak formy witaminy B12 w tych suplementach mogą nie być dobrze przyswajalne przez organizm człowieka. Pamiętajmy, że witamina B12 odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia i dobrego samopoczucia, dlatego warto zwracać na nią szczególną uwagę w diecie wegańskiej.

Witamina B12 jest zazwyczaj dobrze tolerowana i nie ma znanych poważnych interakcji z innymi lekami, co potwierdzają badania naukowe. Niemniej jednak istnieją dwa czynniki, które mogą mieć wpływ na jej przyswajalność. Pierwszym z nich jest stosowanie inhibitorów pompy protonowej, które są często przepisywane w przypadku zaburzeń żołądkowo-jelitowych. Te leki zmniejszają kwasowość żołądka, co może wpływać na wchłanianie witaminy B12. Warto zauważyć, że długotrwałe stosowanie tych leków może zwiększać ryzyko niedoboru witaminy B12. Kolejnym czynnikiem, który może wpływać na przyswajalność witaminy B12, jest przyjmowanie metforminy – leku stosowanego w leczeniu cukrzycy typu 2. Badania sugerują, że metformina może zmniejszać wchłanianie witaminy B12 w jelicie cienkim, co może prowadzić do niedoboru tej witaminy u niektórych osób. 

Bibliografia:

https://www.msdmanuals.com/professional/nutritional-disorders/vitamin-deficiency,-dependency,-and-toxicity/vitamin-b12-deficiency [dostęp: 20.07.2023] 

National Institutes of Health. (2016). Vitamin B12 fact sheet for consumers. Department of Health & Human Sciences. USA.

Jarosz, M. (2017). Normy żywienia dla populacji Polski.

Biernat, J., Bronkowska, M. (2014). Interakcje z lekami – istotnym wskazaniem suplementacji diety witaminą B12. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 4/2014.

Mziray, M., Domagała, P., Żuralska, R., Siepsiak, M. (2016). Witamina B12 – skutki niedoboru, zasadność terapii i suplementacji diety u osób w wielu podeszłym. Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu, 3(48), 295-301.

Halczuk, K., & Karwowski, B. (2022). Witamina B12 - czy jest nam potrzebna?. Farmacja Polska, 78(9).

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.