Fotoprotekcja — czyli jak skutecznie chronić skórę przed słońcem u dorosłych i dzieci?

Nie bez powodu tak bardzo lubimy czuć promienie słoneczne na naszej skórze. To właśnie one korzystnie wpływają na naszą przemianę materii, dzięki nim powstaje witamina D w naszym ciele oraz są pod ich wpływem wydzielane endorfiny, czyli hormony szczęścia.

Jednak promieniowanie ultrafioletowe (UV) ma także negatywny wpływ na nasze zdrowie. Wyróżniamy kilka jego typów (UVA, UVB, UVC), jednak największy wpływ na nas mają typy A oraz B, które w różny sposób uszkadzają naszą skórę.

Promieniowanie UVA stanowi większość promieni docierających do ziemi (około 90-95%). Przenika przez chmury i szyby w oknach – praktycznie przez cały czas w ciągu dnia mamy z nim kontakt. Wnika w głębsze warstwy skóry, powodując ich uszkodzenie, co prowadzi do utraty jej elastyczności i przedwczesnego starzenia się.

Promieniowanie UVB nie dociera do nas przez chmury i stanowi tylko 5-10% promieni słonecznych. To ono odpowiada za pojawienie się brązowej opalenizny, ponieważ pobudza powstawanie melaniny, czyli barwnika w skórze. Jednak powoduje także rumień i oparzenia po zbyt intensywnym kontakcie ze słońcem.

Oba typy są rakotwórcze i zwiększają ryzyko nowotworów skóry, w tym czerniaka. W ciągu ostatnich 20 lat liczba zachorowań na ten typ nowotworu wzrosła aż trzykrotnie. Jest to niezwykle niebezpieczny nowotwór, dlatego tak ważnym jest prawidłowo chronić skórę przed wpływem promieni słonecznych.

Każdy z nas inaczej reaguje na słońce. Jest to związane z ilością melaniny w naszej skórze – im jest jej więcej, tym lepiej reagujemy na promieniowanie słoneczne, a oparzenia słoneczne są mniej dotkliwe.

W zależności od zawartości melaniny w skórze i sposobu pojawiania się opalenizny wyróżniamy następujące fototypy skóry:

• Fototyp I (celtycki) – skóra jest bardzo jasna, często z piegami, jasne włosy i oczy. Osoby z tym fototypem zawsze ulegają poparzeniom słonecznym, a ich skóra się nie opala – dlatego kąpiele słoneczne nie są wskazane.
• Fototyp II (północnoeuropejski) - słaba opalenizna (jasna cera),
• Fototyp III – średnia opalenizna (jasna cera),
• Fototyp IV – ciemna opalenizna (jasna cera),
• Fototyp V – skóra naturalnie ciemna,
• Fototyp VI – skóra czarna.

Znając swój fototyp, jesteśmy w stanie określić naszą odporność na promieniowanie słoneczne. Dlatego osoby z rudymi włosami i bardzo jasną karnacją powinny pamiętać o unikaniu słońca i częstym stosowaniu kremów z wysokim filtrem przeciwsłonecznym, a osoby z  ciemniejszą skórą mogą się mniej przejmować oparzeniami słonecznymi.

Na rynku znajdziemy mnóstwo kremów z filtrami przeciwsłonecznymi – łatwo się pogubić podczas wyboru. Dlatego warto zapamiętać jeden czynnik, który je rozróżnia, czyli SPF.

SPF (ang. Sun Protection Factor) to czynnik, który określa skuteczność kremu z filtrem. Jak się go wylicza?

U pewnej osoby po 10 minutach wystawienia na promieniowanie słoneczne pojawia się rumień, czyli oznaka oparzenia słonecznego. Jeśli ta sama osoba nałoży na siebie krem z filtrem SPF 10, ten czas wydłuży się do 100 minut (10 min x 10 SPF).

Im wyższa ochrona przeciwsłoneczna, tym dłuższy czas bezpiecznego opalania się. Zaleca się stosowanie filtrów przeciwsłonecznych z wysokim SPF (co najmniej 30-50), które dają nam największą ochronę.

Wiemy już, że powinno się stosować ochronę przeciwsłoneczną. Czym się więc kierować przy wyborze kremu do opalania?

Wyróżniamy dwa rodzaje filtrów przeciwsłonecznych:

• filtry fizyczne – po nałożeniu na skórę tworzą barierę, od której odbijają się promienie UV. Są one wskazane u alergików, osób z wrażliwą skórą oraz u najmłodszych. Niestety, mają i swoje minusy – pozostawiają na skórze białe ślady.

Przykładowe filtry fizyczne: dwutlenek tytanu, tlenek cynku, tlenek żelaza.

• filtry chemiczne – związki chemiczne, które pochłaniają promieniowanie UV. Nie tworzą białej warstwy po nałożeniu, jednak nie sprawdzą się u osób z wrażliwą skórą.

Przykładowe filtry chemiczne: pochodne kwasu cynamonowego, salicylowego, benzofenony.

Wybierając krem z filtrem dla dziecka, należy wybrać te celowane dla odpowiedniej grupy wiekowej. Zawierają one łagodniejsze filtry przeciwsłoneczne, które nie podrażniają ich delikatnej skóry. Zazwyczaj są to filtry fizyczne, które będą pozostawiać białą warstwę na skórze.

• Krem należy nałożyć na przynajmniej 15-20 minut przed wyjściem z domu, aby mógł zapewnić pełną ochronę.
• Jeśli kontakt ze słońcem trwa ponad 2 godziny, należy reaplikować krem na skórę.
• Krem z filtrem powinno się ponownie nałożyć po każdej kąpieli w wodzie i każdrorazowo po wycieraniu się ręcznikiem.

Zastanów się nad tym: Czy Ty prawidłowo stosujesz krem z filtrem?

Bibliografia:

1. Zalewska, A., and M. Cylkowska-Nowak. "Zdrowa skóra a słońce–próba diagnozy wiedzy oraz wybranych postaw." Nowiny Lekarskie 3 (2012): 214-218.
2. Stanisz, Beata. "Ochrona skóry przed negatywnymi skutkami promieniowania UV." Farm. Pol 65.5 (2009): 363-368.,

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka