Stres – jak sobie z nim radzić?

Stres pojawia się w odpowiedzi na czynniki, które psychologowie nazywają stresorami. Do najsłabszych stresorów zaliczane są codzienne uciążliwości, np. zagubienie rzeczy, presja czasu, awaria sprzętu domowego czy drobne nieporozumienia. Wśród stresorów o średniej sile wymienia się różnego rodzaju wydarzenia życiowe. W swojej skali stresu Thomas Holmes i Richard Rahe za trzy najbardziej obciążające tego typu zdarzenia uznali: śmierć współmałżonka, rozwód i separację małżeńską.
Za najsilniejsze stresory uważane są wydarzenia ekstremalne lub traumatyczne, np. bycie ofiarą lub świadkiem przemocy, poważnego wypadku komunikacyjnego, gwałtu czy klęski żywiołowej. Szczególnym rodzajem sytuacji stresowych są te związane z pracą zawodową. 

Stres oddziałuje zarówno na sferę umysłową, jak i fizyczną. Może powodować trudności w zrelaksowaniu się, niepokój, drażliwość czy problemy z koncentracją. Ponadto przyczynia się do bólów i napięć ciała, problemów żołądkowo-jelitowych, zmniejszenia lub zwiększenia apetytu czy do bezsenności.
 Długotrwały stres może powodować lub zaostrzać problemy zdrowia psychicznego. Zalicza się do nich przede wszystkim depresję i zaburzenia lękowe (nerwice). Niekiedy stres daje również początek uzależnieniu. U części osób udział w wyjątkowo groźnych lub przerażających wydarzeniach prowadzi do zespołu stresu pourazowego (ang. post traumatic stress disorder – PTSD). Skutkiem długotrwałego stresu w pracy bywa wypalenie zawodowe, które w najnowszej klasyfikacji chorób Światowej Organizacji Zdrowia (ICD-11) po raz pierwszy zostało potraktowane jako jednostka chorobowa.
Przewlekły stres wywołuje też poważne problemy zdrowia somatycznego. Obecnie uważany jest za ważny czynnik ryzyka wystąpienia nadciśnienia tętniczego krwi czy choroby wieńcowej.

Eksperci zidentyfikowali czynniki, które zwiększają odporność na stres, i pomagają nim zarządzać.

Główne zalecenia specjalistów to:
• utrzymuj kontakt z rodziną i przyjaciółmi: pielęgnuj dobre relacje i dziel się swoimi uczuciami z ludźmi,    którym ufasz;
• zachowuj codzienną rutynę: realizowanie harmonogramu dnia pozwala na większą kontrolę nad czasem  i jego bardziej efektywne wykorzystanie; 
• dbaj o sen: nocny wypoczynek działa regenerująco i zwiększa odporność na stres; 
• uprawiaj aktywność fizyczną: w trakcie ćwiczeń ciało uwalnia endorfiny, które działają podobnie do leków  uspokajających;
• naucz się relaksować: wykorzystuj metody relaksacyjne, takie jak wizualizacja, praca z oddechem, napięciem  mięśni czy medytacja;
• miej pasję: uprawianie hobby wpływa na odprężenie i regenerację organizmu; 
• ogranicz oglądanie wiadomości: jeśli powodem twojego stresu są informacje pozyskiwane z telewizji czy  internetu, ogranicz czas spędzany na ich śledzeniu; 
• odżywiaj się zdrowo: żywność może uspokajać i rozładowywać napięcie emocjonalne. „Dieta na stres”  powinna obfitować w składniki, których niedobory często stwierdza się u osób narażonych na przewlekłe  napięcie emocjonalne, czyli w witaminy: C, B6, B12, kwas foliowy oraz w cynk, magnez, miedź i tryptofan. 

W stanach stresu można też sięgnąć po zioła. Do produktów leczniczych i suplementów diety stosowanych w zaburzeniach pracy ośrodkowego układu nerwowego oraz w stanach wyczerpania fizycznego i psychicznego należą: korzeń kozłka, ziele dziurawca, szyszki chmielu, ziele męczennicy czy kłącze różeńca.

Jeśli mimo podjęcia powyższych działań, nadal występują trudności w radzeniu sobie ze stresem, należy udać się do specjalisty zdrowia psychicznego.

Bibliografia:
   1. A. Kiss (red.), Lek pochodzenia naturalnego, Warszawa 2022, s. 8
   2. I. Heszen, Psychologia stresu, Warszawa 2013, s. 141-145
   3. https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/stress (dostęp 07.08.2023)
   4. https://www.mp.pl/pacjent/psychiatria/wywiady/160825,rozbroic-stres (dostęp 07.08.2023)
   5. https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/dieta-dla-zestresowanych/ (dostęp 07.08.2023)

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka