Łagodny przerost prostaty — jak rozpoznać problem i jak sobie z nim radzić?

Prostata, zwana też gruczołem krokowym i sterczem, to narząd występujący u mężczyzn. Stercz jest zlokalizowany pod pęcherzem moczowym i okala cewkę moczową. Gruczoł produkuje płyn będący składnikiem nasienia. Z wiekiem dochodzi do stopniowego powiększania się (przerostu) prostaty. Zmiany te mają miejsce po 45.-50. roku życia. 

U części mężczyzn łagodny rozrost prostaty skutkuje trudnościami w oddawaniu moczu. Nieleczone BPH może obniżać jakość życia, wpływać na sprawność seksualną oraz prowadzić do powikłań, np. do zatrzymania moczu. „Łagodny” oznacza, że schorzenie nie ma złośliwego charakteru. Ryzyko wystąpienia raka prostaty nie jest większe u mężczyzn z przerostem stercza niż u tych bez przerostu.
 

Do objawów łagodnego przerostu prostaty zaliczane są:
   • trudności w rozpoczęciu oddawania moczu;
   • osłabienie strumienia moczu;
   • przerywany strumień moczu;
   • parcia naglące (czasem z gubieniem moczu); 
   • częstomocz w ciągu dnia i w nocy; 
   • wyciekanie moczu z cewki moczowej po mikcji;
   • uczucie niecałkowitego opróżnienia pęcherza moczowego.

Łagodny rozrost prostaty jest wynikiem zmian hormonalnych zachodzących u starzejących się mężczyzn oraz działania czynników wzrostu.

Do rozwoju schorzenia przyczyniają się też modyfikowalne i niemodyfikowalne czynniki ryzyka. Należą do nich:
   • zespół metaboliczny;
   • otyłość;
   • nadciśnienie;
   • cukrzyca;
   • niedostateczna aktywność fizyczna;
   • uwarunkowania genetyczne. 

Leczenie łagodnego przerostu prostaty prowadzi urolog, jednak diagnostykę można rozpocząć u lekarza pierwszego kontaktu. Proces zaczyna się od zebrania przez lekarza wywiadu medycznego. Aby dokładnie ustalić rodzaj i nasilenie objawów występujących u pacjenta, specjalista może posłużyć się kwestionariuszem IPSS (ang. International Prostate Symptom Score). Następnie, celem oceny wielkości i innych cech prostaty, wykonywane jest badanie palcem przez odbytnicę (per rectum). 

Ponadto lekarz zleca zazwyczaj badania dodatkowe — najczęściej badanie poziomu swoistego antygenu sterczowego (PSA) we krwi, badanie ogólne moczu i USG jamy brzusznej. Niekiedy konieczne jest też poddanie się badaniu urodynamicznemu lub cystoskopii.

Leczenie łagodnego rozrostu stercza jest uzależnione od nasilenia problemu. Mężczyznom z dyskretnymi objawami zalecane są zmiany w stylu życia, np.:
   • nieprzetrzymywanie moczu w pęcherzu;
   • utrata masy ciała;
   • ograniczenie spożycia płynów wieczorem;
   • unikanie zaparć;
   • ostrożne stosowanie niektórych leków. 

Jeśli zaburzenia w oddawaniu moczu nie nasilają się, wystarczające jest zgłaszanie się na badania kontrolne do urologa raz do roku. 

Podstawową metodą postępowania przy objawach łagodnego rozrostu stercza jest farmakoterapia. Ma ona na celu powstrzymanie postępu schorzenia, zapobieganie zatrzymaniu moczu i innym powikłaniom oraz przeciwdziałanie nasilaniu się dokuczliwości symptomów. W BPH stosowane są głównie tzw. alfa-blokery (np. doksazosyna, tamsulozyna, alfuzosyna) i inhibitory 5 alfa-reduktazy (np. finasteryd). U większości pacjentów leczenie farmakologiczne jest wystarczająco skuteczne. 

W łagodzeniu objawów BPH zastosowanie znajdują także preparaty roślinne, np. zawierające wierzbownicę drobnokwiatową, pokrzywę czy palmę sabalową. Jednak nie należy samodzielnie zastępować nimi leków przepisanych przez lekarza.

W razie niepowodzenia farmakoterapii lub wystąpienia powikłań łagodnego rozrostu stercza specjaliści wykorzystują metody zabiegowe. Celem leczenia chirurgicznego jest zmniejszenie przeszkody w odpływie moczu z pęcherza. Polega ono na usunięciu nadmiaru tkanki gruczołu krokowego.

W leczeniu chirurgicznym BPH wykorzystywane są techniki takie jak:
   • TURP (przezcewkowe częściowe usunięcie gruczołu krokowego);
   • TUIP (przezcewkowe nacięcie gruczołu krokowego);
   • usunięcie stercza za pomocą lasera;
   • prostatektomia (usunięcie prostaty klasycznymi technikami chirurgicznymi przez nacięcie krocza). 

Zabieg bywa także wykonywany przy użyciu metod mało inwazyjnych, np. tzw. techniki PUL (polega na implantowaniu do cewki stentów, które ją powiększają) czy tzw. systemu Rezum (podczas zabiegu tkanka gruczolaka jest niszczona parą wodną). 

Źródła:
   1. https://www.mp.pl/pacjent/urologia/168064,lagodny-przerost-stercza (dostęp 08.09.2023)
   2. https://podyplomie.pl/medycyna/34553,lekarz-poz-wobec-bph-oczekiwania-specjalisty (dostęp 08.09.2023)
   3. https://podyplomie.pl/aktualnosci/04332,leczenie-lagodnego-rozrostu-gruczolu-krokowego (dostęp 08.09.2023)
   4. http://www.przeglad-urologiczny.pl/artykul.php?1490 (dostęp 08.09.2023)
   5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK558920/ (dostęp 08.09.2023)

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka