Stosowanie leków przeciwgorączkowych u dzieci: wskazówki i dawki

Gorączka to zaburzenie termoregulacji organizmu wywołane przez czynnik gorączkotwórczy (najczęściej jest to infekcja, stan zapalny lub inna choroba). Prawidłowa temperatura ciała powinna wynosić około 36-37°C. Temperatura do 37,5°C oznacza stan podgorączkowy. Natomiast o gorączce mówimy, gdy temperatura ciała przekroczy 37,5°C. Temperatura ciała powyżej 40°C stanowi bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia zarówno dorosłego, jak i dziecka.

Gorączce u dzieci towarzyszą następujące objawy:
   • zaczerwienienie twarzy,
   • bóle głowy i mięśni,
   • gwałtowny płacz,
   • senność, ciągłe zmęczenie,
   • drażliwość,
   • nudności i wymioty,
   • zlewne poty,
   • rzadziej – drgawki gorączkowe.

Zazwyczaj gorączka trwa poniżej 3-5 dni. Gorączka trwająca ponad 7 dni powinna być powodem wizyty u lekarza.

Gorączka jest naturalną reakcją obronną organizmu, która powstaje najczęściej w przypadku infekcji. Zwiększenie temperatury ciała ogranicza rozwój mikroorganizmów wywołujących chorobę oraz pomaga w ich usunięciu z organizmu. Gdy zakażenie ustępuje, temperatura ciała stopniowo się zmniejsza, powracając do prawidłowych wartości.

Istnieje kilka metod pomiaru temperatury ciała, wśród których można wyróżnić:
   • pomiar w dole pachowym – to najczęstsza metoda, bardzo często stosowana przez rodziców. Jest też jednym z pierwszych miejsc wybranych do pomiaru gorączki. Jednak temperatura w dole pachowym wykazuje opóźnienie w stosunku do zmian temperatury ciała. Ponadto jest to miejsce, gdzie dochodzi do silniejszego pocenia, co dodatkowo zaburza wynik. Pomimo tego jest podstawowym miejscem użycia termometru ze względu na wygodę pomiaru.
   • pomiar podjęzykowy – ta metoda jest odpowiednim wyborem u dzieci poniżej 5. roku życia. Dzięki niej można uzyskać dokładny wynik. Warto mieć na uwadze fakt, że na pomiar wpływa stopień nawodnienia, temperatura ostatnio wypitych napojów oraz przyspieszenie oddechu.
   • pomiar doodbytniczy – to jedna z najdokładniejszych metod. Nie należy jednak do najprzyjemniejszych, co może zniechęcić dziecko do pomiaru temperatury. 

Do pomiaru temperatury dostępne są różne rodzaje termometrów. Od 2009 roku Unia Europejska wycofała ze sprzedaży tradycyjnie stosowane termometry rtęciowe. Obecnie możemy wybrać pomiędzy szklanymi termometrami bezrtęciowymi, które zawierają stop nieszkodliwych dla zdrowia metali (gal, ind, cyna), oraz termometrami elektronicznymi.

Od niedawna dużą popularnością cieszą się termometry bezdotykowe. Charakteryzują się szybkim pomiarem i dużą wygodą, w szczególności u małych dzieci. Jednak ich minusem są różnice w wartościach pomiaru temperatury w zależności od odległości pomiędzy urządzeniem a skórą.

Pierwszym krokiem rodzica, którego dziecko zaczyna gorączkować, powinny być domowe sposoby na zmniejszenie temperatury.

  • Podawanie płynów – jest to podstawa dbania o gorączkujące dziecko. Należy mu podawać często niewielkie ilości płynów, tak aby w ciągu dnia spożyło co najmniej 1,5-2 litry wody.
  • Lekka, odżywcza dieta – pomimo tego, że dziecko może nie być głodne, to warto regularnie (co 2-3 godziny) podawać mu lekkie posiłki. Gorączka jest wymagającym stanem dla organizmu i zwiększa jego zapotrzebowanie na kalorie. Podając mu ciepłe zupy, zapewniamy mu także dodatkowe nawodnienie.
  • Chłodne okłady – w celu obniżenia temperatury ciała dziecka, można kłaść chłodne okłady na czoło lub kark. Aby to zrobić, możesz użyć chusteczki nasączonej chłodną wodą lub żelowego chłodnego kompresu, owiniętego w ściereczkę. Unikaj stosowania kąpieli w zimnej wodzie.

Nie powinno się zwlekać z podaniem leków przeciwgorączkowych. Jeżeli temperatura dziecka wzrasta z każdym kolejnym pomiarem, przekraczając 37,5°C, to warto od razu włączyć leki przeciwgorączkowe.

   • Paracetamol dla dzieci – to lek pierwszego wyboru w gorączce u dzieci. Może być stosowany powyżej 3. miesiąca życia (po konsultacji z lekarzem – już od 1. dnia życia). Skutecznie zmniejsza temperaturę, redukując równocześnie objawy związane z bólem. Jest to lek o wysokim stopniu bezpieczeństwa, jednak nie należy go nadużywać. Stosowany w większych dawkach niż zalecane może uszkodzić wątrobę. Znajdziemy go w postaci syropu, kropli i czopków.

   • Ibuprofen dla dzieci – może być stosowany od 3. miesiąca życia. Bez konsultacji z lekarzem można go stosować do 5 dni. Działa przeciwgorączkowo, przeciwbólowo i w odróżnieniu od paracetamolu – także przeciwzapalnie.

   • Inne leki przeciwgorączkowe dla dzieci – często stosowany na gorączkę metamizol może być podawany dopiero od 15. roku życia, a aspiryna (kwas acetylosalicylowy) od 12. roku życia – ze względu na ryzyko wystąpienia zespołu Rey’a.

Ustalając dawkę leku przeciwgorączkowego dla dziecka, należy kierować się masą ciała, a nie wiekiem dziecka. Takie dawkowanie jest dokładniejsze i bezpieczniejsze dla dziecka.

Dawkowanie paracetamolu: 15 mg/kg masy ciała przy podaniu doustnym, dawka nie powinna przekroczyć 90 mg/kg masy ciała na dobę.

Dawkowanie ibuprofenu: 7-10 mg/kg masy ciała, dziennie dawka nie może przekroczyć 30 mg/kg masy ciała.

Bibliografia:
   1. Łoś-Rycharska, E., Sterkowicz, A., & Czerwionka-Szaflarska, M. (2015). Farmakoterapia gorączki u dzieci–postępowanie rodziców przed uzyskaniem porady lekarskiej. Pediatria Polska, 90(1), 39-47.
   2. Łoś-Rycharska, E., Sterkowicz, A., & Czerwionka-Szaflarska, M. (2016). Niefarmakologiczne metody obniżania ciepłoty ciała u dzieci gorączkujących–analiza postępowania rodziców na podstawie badania ankietowego. Pediatria Polska, 91(2), 122-127.
   3. Avner, J. R. (2009). Ostra gorączka. Pediatr Dypl, 13(5), 35-46.
   4. Łoś-Rycharska, E., & Czerwionka-Szaflarska, M. (2010). Gorączka u dzieci i jej farmakoterapia. Pediatria Polska, 85(2), 156-164.
   5. Zuchowski, A., & Nowicka-Zuchowska, A. (2019). Leczenie przeziębienia i grypy u dzieci.

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka