Rola probiotyków w zdrowiu dzieci. Co warto wiedzieć i jak je stosować?

Probiotyki są to zazwyczaj są to bakterie kwasu mlekowego: Lactobacillus lub Bifidobacterium, szczepy bakterii Streptococcus lub drożdże probiotyczne Saccharomyces.

Suplementacja probiotyków wykazuje szereg pozytywnych działań na organizm człowieka. Wpływają na prawidłowy rozwój mikroflory jelitowej, gwarantują prawidłowe wchłanianie i wytwarzanie niektórych witamin oraz minerałów, a także wpływają na motorykę jelit.

Mikroflora, zwana również mikrobiotą, składa się z bakterii probiotycznych obecnych w całym naszym organizmie. Pełni liczne funkcje w organizmie, m.in. wpływa na trawienie oraz reguluje układ odpornościowy (wspiera walkę z infekcjami i ogranicza reakcje alergiczne). 

Prebiotyki to niestrawione elementy pokarmu, które pobudzają wzrost lub aktywność probiotycznych szczepów bakterii, co wpływa korzystnie na zdrowie organizmu. Zalicza się do nich inulinę, laktulozę, fruktooligosacharydy, skrobię oporną.

Dbanie o mikrobiotę jelitową u dziecka od pierwszych dni życia jest niezwykle ważne, aby dziecko mogło się prawidłowo rozwijać. Już sposób, w jaki przyjdą na świat, wpływa na skład bakterii probiotycznych u dzieci. Podczas porodu naturalnego noworodek ma kontakt z dobrymi bakteriami probiotycznymi matki w kanale rodnym i to one zasiedlają jego organizm. Poród drogą cesarskiego cięcia powoduje, że dziecko ma kontakt z mikroorganizmami ze środowiska i to one będą stanowić skład jego mikroflory.

Kolejnym czynnikiem, który wpływa na mikroflorę jelit u dzieci, jest sposób karmienia w najmłodszych latach. Mleko matki zawiera wszystkie niezbędne składniki odżywcze, witaminy i minerały, a także bakterie probiotyczne. Dlatego WHO zaleca, aby dzieci do 6. miesiąca życia były karmione wyłącznie piersią.

Inne czynniki, które mogą wpływać na skład bakterii probiotycznych maluszka, to styl odżywiania matki, czynniki genetyczne i kontakt ze środowiskiem.

Aby szczep probiotyczny został wybrany do stworzenia preparatu, musi spełnić szereg wymagań. Musi być bezpieczny i nie tworzyć ryzyka infekcji czy innych działań ubocznych. Ponadto powinien skutecznie zasiedlać przewód pokarmowy, korzystnie działać na organizm oraz musi być wystarczająco stabilny, aby mógł zostać dopuszczony do produkcji.

W preparatach probiotycznych najczęściej znajdziemy pałeczki kwasu mlekowego. Stanowią one około 90% naszej mikrobioty jelitowej. Są to szczepy: 
• Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus casei, Lactobacillus rhamnosus, Lactobacillus  breve, Lactobacillus  reuteri, 
• Bifidobacterium bifidum, Bifidobacterium breve,
• Streptococcus thermophilus.

Poznano również probiotyczne szczepy drożdży, które również wykazują korzystne działanie na funkcjonowanie organizmu. Jednym z najlepiej przebadanych szczepów jest Saccharomyces boulardii.

Zarówno probiotyki, jak i prebiotyki możemy wprowadzić do swojej codziennej diety. 

• antybiotykoterapia

Celem stosowania antybiotyku jest eliminacja aktywności bakterii, które wywołują infekcję. Jednak nie działają one wybiórczo tylko na szczepy chorobotwórcze, a wpływają również na ilość bakterii probiotycznych. Zaburzenie składu mikrobioty prowadzi do zaburzeń jelitowych, biegunki poantybiotykowej oraz nadkażenia chorobotwórczą bakterią Clostridium difficile. Dlatego podczas antybiotykoterapii zaleca się równoczesne stosowanie probiotyków.

Podczas antybiotykoterapii warto wybrać probiotyk dla dziecka zawierający szczepy Lactobacillus rhamnosus GG lub Saccharomyces boulardii. Posiadają one potwierdzoną w badaniach skuteczność w zapobieganiu powikłaniom jelitowym. Dodatkowo Saccharomyces boulardii można podawać dziecku równocześnie z antybiotykiem, bez konieczności utrzymania odstępu.

• biegunka

Zastosowanie probiotyków wykazuje skuteczne działanie w zapobieganiu i skracaniu czasu trwania biegunki. Badania potwierdziły pozytywny wpływ szczepów Saccharomyces boulardii, Lactobacillus rhamnosus GG oraz Bifidobacterium lactis. Są one bezpieczne u niemowląt.

• kolka niemowlęca

Podczas uciążliwej kolki u dziecka można mu podać probiotyk. Szczep Lactobacillus reuteri, podawany codziennie, zmniejsza czas trwania płaczu dziecka związany z napadem kolki.

• alergia i atopowe zapalenie skóry (AZS)

Coraz więcej badań naukowych potwierdza skuteczność probiotykoterapii w regulowaniu alergii u dzieci. Regularne stosowanie może zmniejszać objawy chorób alergicznych, takich jak atopowe zapalenie skóry (AZS), redukując wyprysk i uczucie swędzenia.

• nietolerancja laktozy

Niektóre bakterie kwasu mlekowego wytwarzają enzym, który poprawia trawienie laktozy z pokarmu. Mowa tu o szczepach Lactobacillus i Bifidobacterium. Niemniej jednak brakuje dokładnych badań potwierdzających ich skuteczność w zmniejszeniu objawów nietolerancji.

• zaparcia

Systematyczna suplementacja probiotyków może korzystnie wpłynąć na trawienie i pomóc w problemach z zaparciami u dzieci.

Wybierając probiotyk dla dziecka, zwróć uwagę na:
   • postać leku — na rynku dostępnych jest wiele rodzajów produktów probiotycznych, m.in. w kroplach, w saszetkach, w kapsułkach, w pastylkach do ssania lub do żucia. Warto wybrać taką postać, aby dziecko chętnie ją przyjęło. Młodszym dzieciom lepiej podać probiotyk w kroplach, ponieważ nie ma ryzyka zadławienia.
   • od którego miesiąca/roku życia można go stosować — producent zawsze deklaruje w ulotce lub na opakowaniu od którego roku życia można stosować dany preparat.
   • rodzaj szczepów bakterii probiotycznych — warto zwrócić uwagę na skład probiotyczny produktu. Probiotyki dobrej jakości zawsze określają dokładny szczep, który znajduje się w kapsułkach. Wówczas nazwa bakterii jest 3-członowa (np. Lactobacillus reuteri DSM-17938).

Bibliografia:
   1. Nowak, A., Slizewska, K., & Libudzisz, Z. (2010). Probiotyki-historia i mechanizmy dzialania. Żywność Nauka Technologia Jakość, 17(4), 5-19.
   2. Tuszyński, K., (2021) „Probiotyki i prebiotyki. Vademecum farmaceutyczne” Wydawnictwo Farmaceutyczne 

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka