Opryszczka – przyczyny i objawy. Z czym można ją pomylić?

Czym jest opryszczka?

Opryszczka to stan wywołany infekcją wirusa typu HSV (Herpes Simplex Virus). Wyróżniamy jego 2 typy – HSV-1 powodujący zazwyczaj opryszczkę wargową oraz HSV-2 – opryszczkę narządów płciowych. Częściej spotykamy pierwszy typ tego wirusa, który wywołuje nieprzyjemny stan w okolicy ust lub rzadziej – nosa.

Poza tym, że jest to wysoce zaraźliwy wirus wywołujący dotkliwe objawy, to jeszcze potrafi po wyleczonej infekcji przejść w stan „uśpienia” wewnątrz naszego organizmu. Przez to opryszczka ma tendencję do nawrotów po pierwszym wystąpieniu choroby. Bycie nosicielem wirusa HSV nie jest ani bolesne, ani jakkolwiek odczuwalne. Wówczas trzeba się jedynie liczyć z tym, że opryszczka, prędzej czy później, powróci.

Według danych WHO z 2016 roku aż 3,7 miliarda ludzi poniżej 50 roku życia zostało zarażonych wirusem HSV-1. 13% z tej grupy przeszło infekcję wirusem HSV-2 i doświadczyło opryszczki narządów płciowych. Zdarza się ona częściej, niż mogłoby się nam wydawać.

Objawy opryszczki

Pierwszą infekcję wirusem opryszczki przechodzi się zazwyczaj bezobjawowo. Dopiero jej nawroty dają charakterystyczne symptomy.

Pierwszymi objawami sugerującymi, że niedługo pojawi się u nas opryszczka, jest uczucie mrowienia i kłucia w okolicy wargi. Można odczuwać również uczucie pieczenia czy swędzenia. Następnie w miejscu odczuwania bólu zaczynają się pojawiać pęcherze wypełnione płynem, zwane także zimnem. Utrzymują się od kilku do kilkunastu dni. Pod koniec pękają, a skóra zaczyna się goić.

Zmiany skórne towarzyszące opryszczce są podobne do zajadów (czyli zapalenia kącików), liszajca czy też aft. Łatwo tu o pomyłkę i złą diagnozę. Dlatego zastanawiając się „Czy mam opryszczkę?” odpowiedz sobie na te pytania:

• czy przed pojawieniem się zmian skórnych odczuwałem_łam kłujący, mrowiący ból w tym miejscu?
• czy zmiana nie rozprzestrzenia się po skórze?
• czy zmiana pojawiła się niedawno, nie utrzymuje się powyżej 14 dni?
• czy doświadczyłem_łam w ostatni czasie przeziębienia, infekcji, spadku odporności lub menstruacji?

Jeżeli odpowiedziałeś „tak” na większość z tych pytań, to zapewne wystąpiła u Ciebie właśnie opryszczka wargowa.

Przyczyny wystąpienia opryszczki

Tak, jak było to już wcześniej wspomniane – opryszczka jest chorobą wywołaną przez infekcję wirusową. Aby doszło do zakażenia musimy mieć bezpośredni kontakt z osobą zarażoną lub nosicielem. Do przekazania wirusa dochodzi drogą kropelkową m.in. podczas picia z tej samej butelki, przy pocałunku lub podczas korzystania z tego samego ręcznika. Opryszczką najłatwiej się zarazić od osób, u których jest obecna opryszczka w postaci aktywnej z pęcherzami wypełnionymi płynem.

Gdy już raz zaraziliśmy się opryszczką, to jej nawroty zdarzają się sporadycznie. Czynniki zwiększające ryzyko jej wystąpienia to m.in.:

• osłabienie odporności,
• duży stres,
• przeziębienie,
• menstruacja u kobiet,
• zbyt długie przebywanie na słońcu (lub na solarium),
• ciąża,
• niedożywienie.

Leczenie opryszczki

Niestety nie mamy jeszcze na rynku leku, który natychmiast usunie wirusa z organizmu i zniweluje objawy opryszczki. Mamy natomiast dostęp do wielu leków, w większości dostępnych w aptece bez recepty, które skutecznie zmniejszają symptomy choroby.

Podstawowym lekiem jest przeciwwirusowy acyklowir. Zmniejsza on namnażanie się wirusów, co hamuje rozwój choroby i pozwala na szybszy powrót do zdrowia. Zadziała on najlepiej, gdy terapię rozpocznie się w momencie wystąpienia pierwszych objawów. Wówczas należy stosować go przez 5-7 dni, przyjmując 5 razy dziennie dawkę 200 mg lub 2 razy dziennie 400 mg. Lek ten można stosować u osób dorosłych, także u kobiet w ciąży i karmiących piersią.

Terapię opryszczki warto uzupełnić o działanie w miejscu odczuwania bólu. W aptece znajdziemy cały wachlarz maści, które mogą pomóc. Stosowanie maści z acyklowirem przy równoczesnym przyjmowaniu go w tabletkach zwiększy działanie leku i przyspieszy gojenie się rany. Należy pamiętać o prawidłowej higienie, aby nie roznieść wirusa opryszczki po całej twarzy – maść nabieramy patyczkiem higienicznym, nie palcem, i to nim smarujemy zmienione chorobowo miejsca. Dostaniemy również maści i płyny z cynkiem, mentolem oraz kwasem salicylowym, które zmniejszą objawy choroby, lecz nie wyleczą jej przyczyny. Stosowanie maści świetnie sprawdzi się jako wsparcie leczenia, a nie jako jedyna metoda walki z opryszczką.

Na rynku dostępne są również plastry na opryszczkę. Te okrągłe, hydrokoloidowe plastry będą łagodzić ból i świąd oraz ograniczą roznoszenie wirusa, co przyspieszy gojenie zmiany.

Z przepisu lekarza możemy otrzymać silniejsze leki na opryszczkę. Konsultację lekarską zaleca się u osób, które:

• mają obniżoną odporność,
• zmagają się z opryszczką od ponad 2 tygodni,
• mają trudności w jedzeniu i piciu spowodowane zmianami przy wardze,
• mają powiększone węzły chłonne.

Jak zapobiegać wystąpieniu opryszczki

Już wcześniej zostało wspomniane, że większość z nas jest nosicielami opryszczki. Mamy jednak kontrolę nad czynnikami ryzyka jej wystąpienia. Jak więc się uchronić od pojawienia się nawrotu opryszczki?

Przede wszystkim pojawienie się pierwszych symptomów choroby jest związane ze spadkiem odporności. Warto więc rozważyć całoroczną suplementację witaminy D, przyjmowanie tranu, kwasów omega-3 oraz suplementację witaminy C w dawce co najmniej 200 mg. Dobre wyniki w poprawie odporności wobec wirusów wykazują także jony cynku, pranobeks inozyny oraz jeżówka purpurowa. Innym aspektem niezwykle ważnym w budowaniu odporności jest prawidłowy sen, trwający co najmniej 7-8 godzin.

Kolejnym z czynników ryzyka, na który mamy wpływ, jest duży stres. Jeśli żyjemy w środowisku ciągłych nerwów, to warto wypróbować techniki oddechowe. Najprostsza z nich to metoda pudełkowa. Każda „ściana” pudełka to 4 sekundy odpowiednio: wdechu, wstrzymania go, wydechu, wstrzymania.

Ostatnim czynnikiem, ale zdecydowanie nie najmniej ważnym, jest prawidłowa higiena. Nie używajmy wspólnie z domownikami jednego ręcznika do wycierania twarzy, nie pijmy z innymi wspólnie z jednego kubka czy butelki. Takimi krokami łatwo doprowadzić do różnych infekcji, nie tylko wirusem opryszczki. Dbajmy więc o zdrowie siebie i swoich najbliższych!

Bibliografia:

1. „Leki pierwszego wyboru” Wydawnictwo Farmaceutyczne (2020)
2. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/herpes-simplex-virus
3. Lesiak A., Narbutt J., Kompleksowe leczenie opryszczki wargowej, Forum Dermatologicum, 2017, tom 3, nr 4, s. 147-151

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.

redaktor: mgr farm. Angelika Czarnecka