Szkarlatyna — objawy, powikłania, leczenie i profilaktyka

Szkarlatyna, często nazywana płonicą, jest ostrą chorobą bakteryjną, której przyczyną są paciorkowce grupy A (Streptococcus pyogenes). Po raz pierwszy opisał ją angielski lekarz, Sydenham, w 1675 roku. Choroba ta głównie dotyczy dzieci. Przypadki wśród dorosłych są rzadkie. Najczęstsze ogniska zakażeń stanowią placówki edukacyjne, takie jak przedszkola i szkoły. Głównym źródłem infekcji są osoby chorujące na szkarlatynę lub anginę. Choroba przenosi się przede wszystkim drogą kropelkową, ale kontakt z zakażonymi przedmiotami czy pokarmami może też prowadzić do zakażenia. Na szkarlatynę można zachorować do trzech razy ze względu na trzy różne rodzaje toksyn bakteryjnych. Każde zachorowanie daje odporność tylko na jeden typ toksyny. Warto również zaznaczyć, że niemowlęta są odporne na tę chorobę.

Szkarlatyna zaczyna się nagle i charakteryzuje wysoką gorączką (powyżej 38°C), dreszczami, bólem głowy, bólem brzucha oraz wymiotami. W niektórych przypadkach może wystąpić przemijająca biegunka. W przebiegu infekcji występuje także zapalenie migdałków podniebiennych, któremu towarzyszy silny ból gardła. Istotnym objawem jest również charakterystyczna czerwona wysypka na skórze, która zazwyczaj pojawia się od 12 do 36 godzin po wystąpieniu pierwszych objawów choroby. Początkowo widoczna jest na tułowiu, zwłaszcza w okolicy szyi i obojczyków, a następnie rozprzestrzenia się ku innym częściom ciała.  Wysypka ma tendencję do zlewania się, a pod wpływem ucisku blednie. Skóra jest szorstka w dotyku. Charakterystycznym objawem infekcji jest wygląd języka. Na początku choroby jest on pokryty nalotem, który z czasem ustępuje, a język staje się czerwony z dobrze widocznymi brodawkami, co jest nazywane „językiem malinowym”. U niektórych pacjentów można także zaobserwować wybroczyny na błonie śluzowej podniebienia. Objawy takie jak kaszel czy katar nie są charakterystyczne dla tej choroby.

Leczenie szkarlatyny opiera się na antybiotykoterapii. Lekami z wyboru są penicyliny, które można podawać doustnie lub pozajelitowo przez okres 10 dni. W przypadku postaci toksycznych zalecane jest łączenie terapii z klindamycyną. W celu obniżenia gorączki stosuje się leki przeciwgorączkowe. Ważne jest również zapewnienie odpowiedniego nawodnienia organizmu. W celu złagodzenia bólu gardła mogą być pomocne pastylki do ssania lub aerozol o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Niestety — nadal nie istnieje skuteczna szczepionka przeciwko szkarlatynie.

Historycznie, szkarlatyna była chorobą o wysokim wskaźniku powikłań i śmiertelności wśród dzieci. Dzięki postępowi w medycynie, szkarlatyna jest obecnie postrzegana jako choroba stosunkowo łagodna. Możliwe powikłania to:
• kłębuszkowe zapalenie nerek,
• infekcje uszu, zatok i skóry,
• zapalenie płuc,
• zapalenie stawów,
• obrzęk węzłów chłonnych szyi,
• ropnie migdałków,
• gorączka reumatyczna.

Szkarlatyna to choroba, którą można przechodzić nawet trzy razy. Przebycie tej infekcji nie chroni przed ponownym zakażeniem. Choć nie ma szczepionki przeciwko płonicy, to istnieją metody skutecznie chroniące przed nią. 

Oto kilka praktycznych wskazówek:
1. Częste mycie rąk: istotne jest regularne mycie rąk, szczególnie po kichnięciu, kaszlu oraz przed  przygotowywaniem i spożywaniem posiłków. 
2. Używanie żelu antybakteryjnego: w sytuacji braku dostępu do wody i mydła, używaj żelu  antybakteryjnego na bazie alkoholu do dezynfekcji rąk.
3. Zakrywanie ust i nosa: podczas kichania czy kaszlu zawsze zakrywaj usta i nos chusteczką lub łokciem.  Dzięki temu ograniczasz rozprzestrzenianie się drobnoustrojów.
4. Mycie naczyń i sztućców: aby uniknąć rozprzestrzeniania się bakterii, po użyciu przez osobę chorą  dokładnie myj naczynia i sztućce.
5. Unikaj bliskiego kontaktu: płonica przenosi się z osoby na osobę, dlatego staraj się unikać bliskiego  kontaktu z osobami z objawami takimi jak ból gardła, gorączka czy charakterystyczna wysypka.

Bibliografia:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507889/ [dostęp: 12.09.2023]
https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/chorobyzakazne/74624,szkarlatyna-plonica [dostęp: 12.09.2023]
https://www.cdc.gov/groupastrep/diseases-public/scarlet-fever.html#what-to-expect [dostęp: 12.09.2023]
https://podyplomie.pl/pediatria/12158,plonica [dostęp: 12.09.2023]
 

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.