Trądzik pospolity – wszystko, co musisz wiedzieć o tym powszechnym schorzeniu skórnym

Trądzik pospolity (acne vulgaris) to najczęstsza dermatoza wieku młodzieńczego, będąca skutkiem nadczynności gruczołów łojowych. Jest to powszechna choroba skóry, występująca najczęściej w okresie dojrzewania, ale może również dotykać osób dorosłych. Objawy skórne mogą różnić się stopniem nasilenia u większości młodych ludzi, a około 14-36% pacjentów wymaga specjalistycznego leczenia. Pierwsze symptomy zwykle pojawiają się u dziewcząt około 11. roku życia i u chłopców około 12. roku życia. Trądzik częściej występuje w cięższej formie u mężczyzn, jednak ma większy wpływ na zdrowie psychiczne kobiet. Głównymi czynnikami przyczyniającymi się do wystąpienia tego schorzenia są bakterie Propionibacterium acnes i nadmierna produkcja sebum. Bakterie Propionibacterium acnes, które naturalnie bytują na naszej skórze, mogą się namnażać w nadmiarze w zatkanych porach skóry, gdzie występuje nadmiar łoju. To prowadzi do stanu zapalnego i powstania trądziku. Nadmiar sebum może zatykać pory skóry, tworząc sprzyjające warunki do rozwoju bakterii oraz powstawania zaskórników i grudek, które są charakterystyczne dla trądziku. Czynniki genetyczne odgrywają również kluczową rolę w powstawaniu trądziku pospolitego. Badania wskazują, że pozytywny wywiad rodzinny wśród bliskich krewnych istotnie zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia tego schorzenia. Warto zaznaczyć, że czynniki hormonalne także mogą przyczyniać się do pogorszenia objawów trądziku. W okresie przedmiesiączkowym u około 60-70% kobiet obserwuje się nasilenie trądziku. Zmiany hormonalne wpływają na zwiększoną produkcję sebum przez gruczoły łojowe, co z kolei zwiększa ryzyko zatkania porów skóry i nasilenia stanu zapalnego.

Czynniki łagodzące trądzik można z powodzeniem uwzględnić w codziennej pielęgnacji skóry. Warto zwrócić uwagę na dwa kluczowe elementy: spożywanie ryb bogatych w kwasy omega-3 oraz spożywanie owoców i warzyw z wysoką zawartością błonnika. Spożywanie ryb bogatych w kwasy omega-3 może mieć zbawienny wpływ na stan skóry i zmniejszenie objawów trądziku. Kwasy te wykazują właściwości przeciwzapalne, które skutecznie redukują stan zapalny skóry i zmniejszają nasilenie trądziku. Dodatkowo spożywanie dużych ilości owoców i warzyw z wysoką zawartością błonnika przynosi ulgę osobom zmagającym się z trądzikiem. Błonnik pomaga w regulacji poziomu cukru we krwi oraz eliminuje toksyny z organizmu, co ma pozytywny wpływ na zdrowie skóry i redukcję objawów trądziku.

Do produktów, które wywierają pozytywny wpływ na naszą skórę zaliczamy:

• natkę pietruszki,
• brukselkę,
• szpinak,
• nasiona lnu,
• oleje roślinne, np. oliwa z oliwek, olej rzepakowy,
• otręby pszenne,
• mięso czerwone,
• orzechy włoskie,
• nasiona roślin strączkowych,
• produkty pełnoziarniste, np. makaron razowy, brązowy ryż,
• kiełki,
• owoce dzikiej róży,
• cytrusy,
• tran,
• wątroba wołowa i wieprzowa,
• marchew,
• ryby morskie,
• drożdże.

Leczenie zmian trądzikowych uwzględnia zarówno terapię miejscową, jak i ogólnoustrojową. Terapia miejscowa opiera się na stosowaniu preparatów bezpośrednio na skórę, w postaci kremów, maści, żeli czy emulsji. Natomiast leczenie ogólnoustrojowe polega na podawaniu leków doustnych, które wpływają na czynniki wewnętrzne organizmu, odpowiedzialne za powstawanie trądziku. Na rynku aptecznym dostępne są różnorodne preparaty – zarówno bez recepty, jak i te na receptę, wydawane z przepisu lekarza.

Nadtlenek benzoilu

Nadtlenek benzoilu to powszechnie stosowany lek w leczeniu trądziku. Wykazuje działanie przeciwbakteryjne, złuszczające oraz zapobiega powstawaniu zaskórników. Warto podkreślić, że efekt przeciwbakteryjny utrzymuje się do 48 godzin po zastosowaniu tego leku. Należy pamiętać, że nadtlenek benzoilu może wywoływać pewne działania drażniące na skórę, dlatego zaleca się rozpoczęcie kuracji od niższego stężenia i rzadszych aplikacji. W polskich aptekach dostępny jest w formie żelu w dwóch stężeniach – 5% i 10%. , który należy aplikować na skórę raz lub 2 razy na dobę. W początkowym okresie kuracji zaleca się używanie żelu o stężeniu 5%, a po 2-3 tygodniach można kontynuować terapię preparatem o stężeniu 10%, jeśli to konieczne. Poprawy stanu skóry można oczekiwać po około 8-12 tygodniach regularnego stosowania leku.

Kwas azelainowy

Kwas azelainowy to lek o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwzapalnym, keratolitycznym oraz regulującym produkcję sebum. Jest dostępny w aptekach w formie żelu w stężeniach 15% i 20%. Dodatkowo jest skutecznym środkiem stosowanym w leczeniu przebarwień skóry. Aby uzyskać optymalne efekty, preparaty z kwasem azelainowym zaleca się stosować dwa razy dziennie – rano i wieczorem. Poprawa stanu skóry zazwyczaj jest widoczna po około 4 tygodniach regularnego stosowania. Zadowalający efekt leczenia zwykle osiąga się po kilku miesiącach regularnego stosowania, a czasami nawet po okresie do 12 miesięcy.

Kwas salicylowy

Kwas salicylowy to składnik, który znalazł zastosowanie w terapii trądziku pospolitego. W niskich stężeniach wykazuje działanie bakteriostatyczne oraz grzybostatyczne. Ponadto, substancja ta działa keratolitycznie, czyli złuszczająco, na martwy naskórek, co pomaga odblokować pory i zapobiegać powstawaniu zaskórników. Kwas salicylowy wykazuje również łagodne działanie przeciwzapalne, co pomaga w redukcji stanów zapalnych, które często towarzyszą trądzikowi pospolitemu. Dodatkowo kwas salicylowy zwiększa penetrację innych substancji, które również pomagają w  walce z trądzikiem. Co to oznacza? Oznacza to, że kiedy stosujemy kwas salicylowy w połączeniu z innymi lekami przeciwtrądzikowymi, może on zwiększyć wchłanianie tych substancji przez skórę, co może przynieść jeszcze lepsze efekty w zwalczaniu trądziku pospolitego.

Retinoidy

Retinoidy (takie jak tretynoina, izotretynoina) to pochodne witaminy A, które są wydawane wyłącznie na receptę. Charakteryzują się działaniem przeciwzaskórnikowym i przeciwzapalnym, co sprawia, że są wykorzystywane w leczeniu różnych postaci trądziku. Podczas terapii retinoidami miejscowymi istnieje ryzyko wystąpienia niepożądanych działań, takich jak suchość skóry, rumień, złuszczanie, świąd, pieczenie oraz nadwrażliwość na promieniowanie słoneczne. Aby zmniejszyć te nieprzyjemne efekty, zaleca się regularne stosowanie środków nawilżających, ochronę oczu, ust i błon śluzowych oraz dbanie o fotoprotekcję, czyli ochronę przed promieniowaniem słonecznym.

Antybiotyki

Antybiotyki są stosowane w terapii miejscowej w różnych etapach zaawansowania klinicznego trądziku – od łagodnego, umiarkowanego, po ciężki. Mają działanie przeciwbakteryjne, co skutkuje szybkim łagodzeniem grudek i krost. Ponadto antybiotyki gromadzą się w mieszkach włosowych i wykazują właściwości przeciwzapalne. Ze względu na lekooporność stosowanie antybiotyków powinno być ograniczone i trwać nie dłużej niż 12 tygodni. Ważne jest także równoczesne stosowanie nadtlenku benzoilu przez 5-7 dni pomiędzy antybiotykiem, co może zmniejszyć ryzyko lekooporności. W leczeniu miejscowym stosuje się klindamycynę, erytromycynę i cykliczny węglan erytromycyny. Są one często stosowane w połączeniu z retinoidami miejscowymi, nadtlenkiem benzoilu lub cynkiem.

Powszechnym problemem medycznym i społecznym jest trądzik pospolity, który dotyczy coraz większej liczby osób, nie tylko w okresie dojrzewania. Kluczowym aspektem jest zrozumienie przyczyn jego powstawania oraz czynników zaostrzających, a także świadomość właściwej pielęgnacji skóry. Zapewnienie odpowiedniej wiedzy i wsparcia może pomóc osobom borykającym się z trądzikiem w radzeniu sobie z tym problemem, poprawiając jakość ich życia i pewność siebie. Warto więc pielęgnować swoją skórę, aby cieszyć się zdrowszym i bardziej komfortowym wyglądem, bez względu na wiek i płeć.

Bibliografia:

1. Dalmata, W., Gąbka, I., Rzepa, P., Barszcz, W., Mielniczuk, P., opiekun naukowy: dr n. o zdr. Barańska, A. (data publikacji). Trądzik pospolity – patogeneza i leczenie.
2. Sałagan, K., Niemyska, K. (2018). Blizny potrądzikowe – mechanizm powstawania i diagnostyka. Kosmetologia Estetyczna, 4(7), 407-409.
3. Mielniczuk, P., Rzepa, P., Barszcz, W., & Hetman, W. (2020). WPŁYW SPOSOBU ŻYWIENIA NA ROZWÓJ I PRZEBIEG TRĄDZIKU POSPOLITEGO.
4. Schnopp, C., Mempel, M. (2012). Trądzik zwyczajny u dzieci i młodzieży. Dermatologia po Dyplomie, 3(2), 49-61.
5. Bieniek, K., Stasiak, J., Bednarski, I., Narbutt, J., Woźniacka, A., & Lesiak, A. (2016). Analiza porównawcza skuteczności leczenia trądziku pospolitego preparatami izotretinoiny doustnej. Forum Dermatologicum, 2(1), 29-32.
6. Kamuś, M. (data publikacji). Leczenie trądziku pospolitego – charakterystyka schorzenia, przegląd preparatów OTC oraz Rx do stosowania miejscowego. Praca specjalizacyjna: Farmacja Apteczna.
7. Dawidziak, J., & Balcerkiewicz, M. (2016). Dieta jako uzupełnienie leczenia trądziku pospolitego (Acne vulgaris) Część II. Kwasy tłuszczowe, indeks glikemiczny, przetwory mleczne. Farmacja Współczesna, 9, 67-72.

Materiały publikowane w aplikacji ApteGo mają charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny. W żadnym wypadku nie zastępują konsultacji z lekarzem, farmaceutą lub inną osobą wykonującą zawód medyczny. Przed podjęciem decyzji mogącej mieć wpływ na Twoje zdrowie, skonsultuj ją z profesjonalistą medycznym, który uwzględni Twoją indywidualną sytuację zdrowotną.